پارسی‌انجمن: «دساتیر» نوشته‌ی استادِ زنده‌یاد ابراهیم پورداود است که در نبیگِ «فرهنگِ ایرانِ باستان» رویه‌های ۱۷ تا ۵۱ و ۳۲۹ تا ۳۳۴ آمده است.
استاد پورداود آماجش از بازچاپ این جُستار را چنین برشمرد:
«پس از ورودِ نگارنده در اردیبهشت‌ماه ۱۳۱۷ به تهران «دساتیر» موضوع نخستین سخنرانی در آبان‌ماهِ همان سال در دانشکده‌ی ادبیات بود. در بهمن‌ماه ۱۳۱۹ آن سخنرانی را به صورتِ مقاله‌‌ای در مجله‌ی «ایرانِ امروز» انتشار دادم. در این مدتِ اقامتم در ایران بیش از پیش لغتهای ساختگیِ دساتیر را از این و آن شنیدم و در نوشته‌های برخی از نویسندگانِ کم‌مایه خواندم. این است لازم دانستم این مقاله دیگرباره در این نامه انتشار یابد؛ به ویژه انتشار این مقاله در این نامه که موضوع آن فرهنگِ ایرانِ باستان است برای این است که در مقالات گوناگون آن چندین‌سد واژه‌ی کهنسالِ ایرانِ باستان یاد شده خواستم با لغتهای دساتیری نمونه‌ای هم از الفاظِ ساختگی به دستِ خوانندگانِ این نامه بدهم تا سره از ناسره شناخته شود و لغتهای چندین هزار ساله‌ی ایران با الفاظِ مهمل … به یک چشم دیده نشود.»
امروزه نیز که دگرباره بازارِ واژه‌سازانِ دساتیری‌روش گرم شده است بازخوانی این جُستارِ استاد پورداود برای پارسی‌گرایان و سره‌نویسان سودمند خواهد افتاد تا خود با شناختِ سره از ناسره به دامِ دساتیریان تازه از ره رسیده، که بی شناخت ژرفِ از دستورِ زبانِ پارسی و دیگر زبانهای کهنِ ایرانی کارخانه‌ی واژه‌سازی راه انداخته‌اند، نیفتند.
«دساتیر» را از «اینجا» بارگیرید.
آگاهی: برای پیوند با ما می‌توانید به رایانشانی azdaa@parsianjoman.org نامه بفرستید. همچنین برای آگاهی از به‌روزرسانیهای تارنما می‌توانید هموندِ رویدادنامه پارسی‌انجمن شوید و نیز می‌توانید به تاربرگِ ما در فیس‌بوک یا تلگرام یا اینستاگرام بپیوندید.
جستارهای وابسته
دساتیر، زبانِ پاک و غالبِ دهلوی پارسی‌انجمن: با پیدایشِ «دساتیر» نویسندگانی بسیار از سده‌یِ یازدهمِ مهی بدین‌سو در هند و ایران و دیگر سرزمینهایِ پارسی‌زبان از سبکِ سره‌یِ آن پیروی کردند. یکی از ایشان غالب دهلوی چامه‌سرا و نویسنده‌یِ بزرگِ پارسی‌گویِ هند است. در این جستار نویسنده می‌کوشد فراز و نشیب دساتیری‌نویسانِ هند را با رویکرد به چامه‌هایِ غالب […]
«صفت» و همتای پارسی‌اش* بزرگمهر لقمان: آذرکیوان تخمی افشاند که تا امروز بار داده است. سخن درباره‌ی واژه‌های «دساتیری» نیست که تنها بار و بر این درخت‌اند، سخن درباره‌ی تخم یا بُن است که بیرون شدن از دستورِ زبانِ پارسی است. بسیاری پس از آذرکیوان واژه‌هایی که او برساخت به کار بردند و برخی واژه‌ها نیز جا افتادند و بسیاری نیز چون آذرکیوان نیازی ندیدند زبانهای […]
آسیب‌شناسیِ پارسیِ سره منوچهرِ فروزنده فرد: نگارنده سرِ آن دارد که در این نوشتارِ کوتاه به بررسیِ برخی از نادرستی‌های فرهنگِ واژگانِ پارسی بپردازد. آماجِ نگارنده تنها آسیب‌شناسیِ فرهنگ‌نویسی و پارسی‌نگاری‌ست، نه چیزِ […]
پورداوود و واژه‌سازیِ دانشیِ پارسی شهربراز: برای واژه‌سازی دانشی به کارگیری زبانهای باستانی ایرانی بایسته است. استاد ابراهیم پورداوود در پیشگفتاری بر کتاب «فرهنگ پهلوی- فارسی» دکتر بهرام فره‌وشی چنین نوشته است: «پیش از هرچیز باید به زبانی بپردازیم که پیش از پارسی نو، زبان نیاکان ما بوده و آن پارسی میانه است. پارسی نو فرزند پارسی میانه است و پارسی میانه فرزند پارسی […]
بارگیری فرهنگ فدایی (برخی واژگان سره‌ی پارسی) پارسی‌انجمن: فرهنگ فدایی واژه‌نامه‌ی نبیگ[=کتاب] «داستان ترکتازانِ هند» نوشته‌ی میرزا نصرالله خان فدایی اسپهانی است که به روزگار ناصرالدین شاه قاجار در هندوستان به پارسی سره نوشته و چاپ شده و سپس نگارنده‌ی آن با یاری دستیار خویش، میرزا محمدعلی کشکول شیرازی، واژه‌های آن را گردآوری کرده و آن را جداگانه و به نام «فرهنگِ هر چهار کاخ داستان […]
پیشینۀ واژه‌پردازی در پارسی پس‌ازاسلام دکتر مهیار دیباور: دانشمندان ایرانی در پس‌ازاسلام واژه‌هایی نو برای بازنمودن آموزه‌های دانشی در هر زمینه از رایش، پزشکی، اخترشناسی و فرزانگی پدید آورده‌اند. واژه‌های برساختۀ این دانشمندان یا از گنجینۀ واژگان زبان برگرفته می‌شدند یا از آمیختن واژه‌ها با یکدیگر، یا با پسوند و پیشوند به‌دست می‌آمدند. سه نوزند «دانشنامۀ علایی» و «رگ‌شناسی» […]
Dorud
Parwande forogerefte ne meešawad, mehr koneed o barasi koneed.
—
درود بر شما
بررسی شد، لیک دشواری‌ای در کار نبود. خواهشمندیم باری دیگر بیازمایید:
http://parsianjoman.org/wp-content/uploads/2018/07/Dasatir-Pourdavoud.pdf
پارسی‌انجمن.