کورش جنتی: در پارسی میانه برای واژه «سکوت» برابرنهاده‌هایی چون «خاموشی»، «بسته‌بانگی»، «تُشتی»، «اَگویایی» و … را داشته‌ایم. در پارسی سده‌های نخست، واژۀ «خاموشی» ایواز(فقط) به معنای «سکوت» کاربرد داشته است و واژه‌های «کشتن» و «نشاندن»، افزون بر معناهای رواگیدۀ(رایج) خود، رسانندۀ معنای «خاموش کردن آتش و افرازه(شعله)» نیز بوده‌اند. با گذر زمان و اندرش(ورود) وام‌واژۀ «سکوت» واژۀ «خاموشی» جای خود را به این وام‌واژه داد و خود برای «آتش» و «افرازه» ویژه شد و جای «کشتن» و «نشاندن» را گرفت:
شمع را باید از این خانه به دربردن و کشتن/ تا به همسایه نگوید که تو در خانه مایی (سعدی)
چراغ کیان کشته شد کاش من/ بمرگش چراغ فلک کشتمی (خاقانی)
آتشت را ز جوش بنشاند/ آبی از بهر جوی ما ماند (نظامی گنجوی)
خوشا از دل نم اشکی فشاندن/ به آبی آتش دل را نشاندن (قیصر امین‌پور)
آنکه بر در می‌کوبد شباهنگام/ به کشتن چراغ آمده است/ نور را در پستوی خانه نهان باید کرد (شاملو)
اکنون برای کسی که انگیزه‌های سَره‌گرایانه دارد، دو راه انگاشتنی است: نخست کوشش برای بازگرداندن زبان به روزگار پیش از این دگرگونی‌های معنایی، و دوم پذیرش این دگرگونی‌ها و یافتن برابرنهاده‌ای برای وام‌واژۀ «سکوت».
راهکار دوم، ساده‌تر و شدنی‌تر است و با سنجیدارهای(ضوابط) واژه‌گزینی نیز همسویی دارد. با بهره‌گیری از دستگاه واژه‌سازی زبان پارسی می‌توان برابرنهاده‌هایی را برای واژۀ «سکوت»، پیشنهاد کرد. پیشنهاد نگارنده واژۀ «اَواکی» است.
«اَواکی» از سه بخش ساخته شده است:
«اَ» (پیشوند منفی‌ساز). این پیشوند را در واژۀ «اَمرداد» (جاودانگی) می‌بینیم. فرهنگستان نیز با باززیواندن(احیا کردن) این پیشوند واژه‌های «اَکار» و «اَریخت» را برساخته است.
ریشۀ «واک» به معنای «سخن گفتن» است. این ریشه را در واژه‌های بسیاری چون آواز، واج، واژه، واق، واکه و پژواک می‌توان یافت.
«ی» پسوند نامساز است.
بر این پایه خواهیم داشت:
اَواکی سکوت
اَواک ساکت
اَواکاندن ساکت کردن
اَواکیدن ساکت‌شدن
اَواکیده سکوت‌کرده
گفتنی است که محمد حیدری ملایری برای وام‌واژۀ «سکوت»، واژۀ «بی‌دنگی» را پیش نهاده است.
آگاهی: برای پیوند با ما می‌توانید به رایانشانی azdaa@parsianjoman.org نامه بفرستید. همچنین برای آگاهی از به‌روزرسانیهای تارنما می‌توانید هموندِ رویدادنامه پارسی‌انجمن شوید و نیز می‌توانید به تاربرگِ ما در فیس‌بوک یا تلگرام یا اینستاگرام بپیوندید.
جستارهای وابسته
پارسی را زبان دانش می‌خواهیم کوروش جنتی: نگارنده بر آن است که برای پیوستن به کاروان زبان‌های دانشیک، زبان پارسی راهی جز کاربست شیوۀ سره‌گرایی دانشیک پیش روی ندارد. بسیاری نگرمندند که این واژگان، برای همه‌گیرشدن، به پشتیبانی نهادهای دولتی نیازمندند. می‌پذیریم ولی آیا باید بنشینیم که چه‌زمان نهادهای دولتی تصمیم بگیرند از این اندیشه پشتیبانی کنند یا […]
واژه‌گزینی و چرایی پرهیز از واژه‌های آشنا کورش جنتی: گاه پیش می‌آید که در برخورد با نوواژه‌ای ناآشنا، هم‌ارز و برابرنهادۀ آشناتری را پیشنهاد می‌کنند و می‌پرسند چرا با داشتن هم‌ارز ساده‌تر، شما نوواژه‌ای دیریاب را پیشنهاد […]
پاسخی به ریشخندکنندگان واژه‌های فرهنگستان کورش جنتی: بارها دیده‌ایم که برخی واژه‌های زبان پارسی و به ویژه شماری از نوواژه‌ها را دستاویز خنده وسرگرمی قرار می‌دهند. بی‌گمان کسی که از جایگاه و ارزش زبان پارسی و نقش برجستۀ آن در نگاهداشت فرهنگ ایرانشهری و یکپارچگی سرزمینی ایران آگاه باشد، روی خوشی به چنین شوخی‌هایی نشان […]
برابرنهاده‌هایی برای وام‌واژه‌های «صنعت»، «تولید» و «اختراع» کورش جنتی: در این نوشتار کوتاه برآنیم تا با بهره بردن از گنجینۀ واژگانی زبان پارسیگ (پارسی میانه) برابرنهاده‌هایی را برای واژه‌های «صنعت» و «تولید» پیش نهیم (بی‌گمان با جستجو در گنجینۀ واژگانی همۀ زبان‌های ایرانی می‌توان به فهرست بلندبالاتری در این زمینه دست یافت) و […]
«مانژه» برابرنهاده‌ای برای «ایده» کورش جنتی: واژۀ «ایده» یکی از واژه‌هایی است که در چند دهۀ اخیر در میان پارسی‌زبانان کاربرد گسترده‌ای یافته است. به نگر می‌رسد تا پیش از آشنا شدن گستردۀ پارسی‌زبانان با واژۀ «ایده»، بسته به بافت سخن، وام‌واژه‌های عربی «فکر» و «نظر» این بار معنایی را بر دوش می‌کشیده‌اند […]- پارسی را زبان دانش می‌خواهیم کوروش جنتی: نگارنده بر آن است که برای پیوستن به کاروان زبان‌های دانشیک، زبان پارسی راهی جز کاربست شیوۀ سره‌گرایی دانشیک پیش روی ندارد. بسیاری نگرمندند که این واژگان، برای همه‌گیرشدن، به پشتیبانی نهادهای دولتی نیازمندند. می‌پذیریم ولی آیا باید بنشینیم که چه‌زمان نهادهای دولتی تصمیم بگیرند از این اندیشه پشتیبانی کنند یا […]
در جنؤب ه فارس به آواز ه سگ “وَک” گفته می شود.
وَک
وَک‌وَک
وَک‌وَک‌واکـِرذَن.
زیبا بود با این واژه هم‌رای و همداستانم.
خاموش کردن آتش = انفروزاندن anafruzândan
سکوت = خاموشی