چند واژه و عبارت در گویش مردم دایکندی

3 دیدگاه فرستاده شده است.

1. “تاکنون هیچ فرهنگ و واژه‌نامه‌ای نتوانسته همه‌ی واژه‌های رایج زبان فارسی در ایران و افغانستان و فرارود و ترکیه و پاکستان و… را در یک مجموعه‌ی چندجلدی گرد آورد.”
   آری چـُنین است. مـَن خود واژه‌نامه یِ بزرگ ه لامردی (Lamerdi) گرد آورده ام، که در آن واژه‌ها یِ ناب ی هست که فارسی سخت به آن نیازمند است. این واژه‌نامه به چاپ نه رسیده، و فرهنگستان هم یاری نه می کند.
   چند واژه یِ سودمند در اینجا می آورم:
   ناشتا، ناشتائی = صبحانه
   چاشت = ظـُهر، ناهار
   پـَسین = عـَصر
   گـَه، گاه = زود (صـُبح ه گـَه = صـُبح ه زود)
   اِشکـَفت = غار
   اِشکال = شکار
   خـَلـَپه = خراب، اوراق
   پـَرپـَچو-واویدن = قاطی‌کردن
   واپـُلیدن = عـَوَض‌کردن
   خـُناهـِشت = صـِدا یِ سهمگین (ه آبشار)
   کـُرُهپـِشت = صـِدا یِ بَم (مانـَند ه خوردن سر به دیوار)
   تـُلـُهپـِشت = صدا یِ زمینن‌خوردن
   واخوردن = نوشیدن (در برابر خوردن)
   بیخه = دشت ه باریک و دراز میان ه دو کوه ه همراستا (میان دریا یِ پارس و پـَسکرانه‌ها یِ آن)
   [وا]کـُلـُپیدن = قرشدن
   وارُمبیدن = فروریختن (پیشوند ه rhomb- در زبان‌ها یِ اروپائی معنا یِ “کجیده”، “خمیده”، “لوزی‌شده” را می رساند.)
   کلاتین (کلات + تین) = خرابه (در بنیاد، به معنی یِ آن چه از کلات مانده)
   واهـِشتـَن = نگهداشتن،
   آینـَک = عینـَک
   جـُمیل = دوقلو (همریشه با زبانها یِ اروپائی)
   …
   از نگاه دستوری و نحوی نیز این گویش بسیار پربار است، که یک نمونه یِ آن ضمیرها یِ همراه است.
   حالت رائی:
   گفت-ـُم-ـِت، اِت گفت-ـُم، (goft’om’et, et goft’om) = “گفتمت (گفت-ام-ات)
   گفت-ـُم–ِش، اِش گفت-ـُم (goft’om’eš, eš goft’om) = گفتمش (گفت-ام-اش)
   گفت-ـُم-ـِتون، اتون گفت-ـُم (goft’om’etun, etun goft’om) = گفتمتان (گفت-ام-اتان)
   گفت-ـُم-ـِشون، اِشون گفت-تُم (goft’om’ešun, ešun goft’om) = گفتمشان (گفت-ام-اشان)
   (شناوری یِ ضمیر را در این حالت می بینید.)
   حالت بائی:
   ته گفت-ـُم (ta goft’om) = به تو گفتم
   شه گقت-ـُم (ša goft’om) = به او گفتم
   تونه گفتُم (tuna goft’om) = به شما گفتم
   شونه گفتُم (šuna goft’om) = به ایشان گفتم
   بهره:
   آن چه در زبان ه کنونی به آن ضمیر ه متصّل گفته می شود، در پایه ضمیر همراه است، و نه باید به فعل چسپانده شود، زیرا فعل و ضمیر از یک گون نیستند؛ واژه‌ها یِ مستقل ی هستند که باید جدا نوشته شوند (همانند ه “ه” یه افزونی و “ی” یه ناشناسی).
   شاد باشید!

   پاسخ

   • سلام.و عرض ادب
     چه قدر شباهت واژگانی با لری ممسنی دارد .

     پاسخ

2. درود
   هنر، نژاد وگهر و مردریگ نیست هنر چیزیست که به الفختن بدست میاید
   به گهر ویژه و سخته به هنر
   به خرد چاک و بدانش فرزان

   –
   جهانخواری بد نیست در استان فارس نیز میگویند جهان دیدن بهز جهان خواری

   بهز که شوربختانه انرا بعض میپندارند بهز است به از
   –
   جهان خواری در شاهنامه هم امده
   –
   بسیاری از واژگان را در این زمان ۵۷یان دگرگون کردند یکی همین واژ «شورش»
   که از شور و شورش است و بسیار خوب است که کسی شوره مرد و شوره زن و شورشی باشد انچه بد است اشوب و انقلاب است
   دگر مزدور مردمی که کار میکنند و مزد میگیرند مزدورند

   اینک که شما از دایکندی گفتید من هم چند واژ از پشه ای بگویم

   سیاه را شامیک و سرخ را خونیک گویند که شامیک از رنگ شب گرفته اند و سرخ از خون
   باران را واشن گویند که همان باران است همانگونه که دار داشتن گرد گشتن میگوییم بار به واش و باران واشن شده

   پاسخ