زبان فارسی و حکومتهای ترکان

استاد جلال متینی در این جستار به اینکه چگونه زبانِ پارسیِ دری زبانِ رسمیِ ایرانشهریان شد پاسخ می‌دهد و در این میان جایگاهِ زبانِ پارسی را به روزگارِ فرمانرواییِ سررشته‌دارانِ ترک برمی‌نماید.

بارگیریِ «زبانِ آذربایجان» نوشته‌ی محمدرضا شعار

پارسی‌انجمن: پژوهشهای تاریخی و زبان‌شناختی به روشنی نشان می‌دهند که تا پیش از ترک‌تازیِ ترکان و مغولان به ایران‌زمین، زبانِ آذربایجانیان گویشی از پارسی بوده است که پژوهشگران آن را «پهلویِ آذری» خوانده‌اند. پهلویِ آذری با آنکه کنون جای خویش را به ترکیِ آذری داده با همه‌ی این واژه‌هایی پرشمار از آن در زبانِ امروزِ آذربایجان بر جای مانده است که نگارنده‌ی «زبانِ آذربایجان»، محمدرضا شعار، کوشیده تا شماری از این واژه‌های کهنِ پارسی را که در گفت‌وگوهای روزانه‌ی آذربایجانیان شنیده است در این کار گرد آورد، و فرادستِ پژوهندگان نهد.

هفته در ایرانِ باستان

پارسی‌انجمن: استاد بدرالزمان قریب با پژوهشی در هفت‌پیکرِ نظامی و نوشته‌های مانویان به «هفته در ایرانِ باستان» پرداخته است.
گفتنی است، در فرهنگِ ایرانی یکانِ زمان نه هفته که ماه و روز است و هر روزِ ماه به نامِ مینویی خوانده می‌شود و تاریخِ هر رویداد نیز برپایه‌ی نامِ ماه و نامِ روز می‌باشد، همچون ماهِ فروردین روزِ خرداد، زادروز اشوزردشت. نام‌گذاریِ شنبه، یکشنبه، …، آدینه از ایرانیانِ مانوی وام گرفته شده است.

زبانِ آذربایجان در گذرِ زمان

پارسی‌انجمن: «زبانِ آذربایجان در گذرِ زمان» نوشته‌ی پژوهنده‌ی آذربایجانی دکتر عباس جوادی است. جوادی در تبریز زاده شد و، پس از دانش‌آموختگی از دبیرستانِ فردوسیِ تبریز و دانشگاهِ آنکارا، دکترای خود را در رشته‌های زبانشناسی، خاورشناسی و زبان و ادبِ آلمانی از دانشگاهِ کلن گرفت. ایشان در این نبیگ به سد پرسشِ همگانی درباره‌ی تاریخ و فرهنگ و زبانِ آذربایجان پاسخ داده است.

بارگیری «واژه‌های ایرانی در نوشته‌های باستانی»

پارسی‌انجمن: «واژه‌های ایرانی در نوشته‌های باستانی» نوشته‌ی شهرام هدایت، زبان‌شناس و استاد پیشین دانشگاه، و دستاورد پژوهشهای وی در زمینه‌ی واژه‌های ایرانی در ۳۹ نوشته‌ی کهن به زبانهای عبری ـ آرامی ـ کلدانی است. ره‌یابی این واژه‌ها بدین نوشته‌ها، نشانه‌ای است از پیوندی که میان ایرانیان باستان و سامیان همسایه‌شان به ویژه یهودیان می‌بوده است.

درباره‌ی واژه‌های «فراوان»، «سخن»، «قهرمان» و…

پارسی‌انجمن: جستار زیر دربردارنده‌ی چهار یادداشت جداگانه درباره‌ی چند واژه و گزاره‌ی پارسیگ[=پهلوی] است. یادداشت نخست به واژه‌ی «فراوان» می‌پردازد. یادداشت دوم گردانش و گزارش بندی از نوشتارگان مانوی است. یادداشت سوم درباره‌ی چمهای[=معنی] گوناگون «سخن» است و اینکه چگونه سخن از «گفتار» به «کار» در شاهنامه دگرش چمی یافته است. واپسین‌یادداشت هم درباره‌ی واژه‌ی «قهرمان» است و اینکه چگونه این واژه از پارسیگ به عربی رفته است.

بارگیری «واژه‌های ایرانی در زبان انگلیسی»

پارسی‌انجمن: زبانهای پارسی و انگلیسی هر دو در دسته‌ی زبانهای هندواروپایی جای می‌گیرند. زین‌رو، واژه‌هایی بسیار در این دو زبان از ریشه‌هایی یکسان برآمده‌اند. افزون بر این، واژه‌های بسیاری از زبانهای ایرانی به انگلیسی درآمده‌اند که نبیگ[=کتاب] واژه‌های ایرانی در زبان انگلیسی نوشته‌ی محمدعلی سجادیه بدانها پرداخته است.

اورتایلی: برای ما ترکان فرهنگ و تمدن ایران مرتبه یونان برای اروپا را دارد

ایلبر اروتایلی، تاریخ‌نگار و ترک‌شناس نامدار ترک، در سخنرانی‌ای در دانشگاه ازمیر به جایگاه فرهنگ ایرانی در ترکیه و پیوندهای زبان و فرهنگ و شهرآیینی ایرانی و زبان و فرهنگ ترکی پرداخت و گفت: «تاریخ گذشته‌ی ایران در دنیا جایی مستثنا دارد. فرهنگ ترکی و زبان ترکی نسبت به فرهنگ ایرانی یک فرهنگ روستایی است. ایران استاد ما است و ترکان در خدمت به فرهنگ ایرانی جای استثنایی دارند. برای ما ترکان فرهنگ و تمدن ایران مرتبه یونان برای اروپا را دارد».

بارگیری «وامواژه‌های ایرانی میانه غربی در زبان ارمنی»

پارسی‌انجمن: زبان ارمنی از آن دست زبانهای هندواروپایی است که از زبانهای ایرانی به‌ویژه پارسی وامی بسیار ستانده است تا آنجاکه تا چندی پیش آن را یکی از زبانهای ایرانی می‌دانستند تا اینکه هنریخ هوبشمان نشان داد که این زبانِ هندواروپایی در شاخه‌ی زبانهای ایرانی نمی‌گنجد.