بزرگمهر لقمان: «فرهنگ روایت دینی» نوشتهای پارسی از سال ۱۰۲۳ یزدگردی (۱۶۵۴ ترسایی) است. «منوچهر سنجانا» -نویسندهی آن- پارسی را خوب نمیدانسته و گویا برای یادگیری خود این فرهنگواره را فراهم آورده است.
هر چند کار سنجانا پر از از بدخوانی و بدگیری است و برخی از واژهها را درست نخوانده یا درست اندر نیافته، لیک فرهنگهایی از این دست، نشانگر آیین فرهنگنویسی در بخشی از گسترهی شهرآیینی ایرانی (گجرات) و نیز پیوند بهدینان آن پهنه با زبان پارسی در سه-چهار سدهی پیش است.
«هویت ایرانی و زبان فارسی» نوشتهی شاهرخ مسکوب است. مسکوب بر این باور است که زبان فارسی و تاریخ ملی ایرانزمین دو بنیادیاند که ایرانیان را از حل شدن در امت اسلامی و نیز عربشدن نگه داشت. به گفتهی وی: «درست بر همین دو عامل، هویت ملی یا قومی خود را بنا کردیم. یکی (تاریخ)، پشتوانه، توشهی راه و تکیهگاهمان بود و دیگری (زبان)، شالوده، پایگاه و جانپناه، حصاری که در آن ایستادیم.»
پارسیانجمن: گویشهای پارسی گنجینه و پشتوانهی سترگ این زباناند که با بررسی آنها بسیاری از ناشناختههای زبانشناختی زدوده میشود.
در روزگار کنونی بسیاری از گویشهای ایرانی خاموش شدهاند و بسیاری دیگر رو به فراموشی نهاده و جای خود را به پارسی معیار یا گویشهای دیگر دادهاند و در این میان فنآوری نوین بر شتاب این روند افزوده است. پس جا دارد در این راه گامهای بلندی، تا دیر نشده است، برداریم.
آنچه در پی میآید، برای آنانی که به گردآوری گویشهای ایرانی به گونهی میدانی دلبستگی دارند، راهنمای سودمندی میتواند باشد.
شهربراز: «واژههای ایرانی در زبان سوئدی» در سال ۱۳۷۴ خ. در سوئد به دست دکتر حسین آذران نخعی نگاشته شده اما چاپ نخست آن به سال ۱۳۸۲ خ. در تهران انجام شده است. اینگونه بررسیهای زبانشناسیک بسیار سودمند و برای شناخت زبانهای ایرانی و نیز پیوندهای آنها با دیگر زبانهای خانوادهی هندواروپایی مهماند.
حسین یزدانیان: امیدمند است این کتاب راهنمایی باشد برای کسانی که به کار پیراستن زبان فارسی میکوشند، و راهگشایی باشد برای کسانی که میخواهند برای واژههایی که سیلآسا به زبان فارسی یورش آورده چاره اندیشند، و سرانجام برای کسانی که میخواهند در اندیشهها و نوشتههای کسروی بپژوهند.
«توصیف ساختمان دستورزبان فارسی» نوشتهی «محمدرضا باطنی» بر پایهی موشکافی و واکاوی نزدیک به ۱۱ هزار جملهی پارسی امروزی است که از نبیگها، روزنامهها و نوشتههای گوناگون برداشته و کوشیده شده تا پیوندهای ساختمانی زبان پارسی روشن شود.
آماج این کتاب نشان دادن ریشههای هندواروپایی واژههای پارسی ناب است. نویسنده (منوچهر آریانپور کاشانی) در بیشتر فِتادها [= موارد] کوشیده است تا از راه پارسی به پهلوی و سپس اوستایی و پارسی باستان و در فرجام به ریشههای هندواروپایی واژه برسد.
«خودآموز کردی سورانی» نوشتهی دکتر چنگیز پهلوان –بنیادگذار نگرهی حوزهی تمدن ایرانی- است که در پاییز ۱۳۹۲ چاپ شده و در مجموعهی زبانهای حوزهی تمدن ایرانی جا گرفته است. این دفتر پس از «خودآموز کردی کرمانجی» که در بهار ۱۳۹۲ در دسترس دوستداران زبانهای ایرانی نهاده شد، دومین دفتر از این مجموعه به شمار میآید.
«خودآموز کردی کرمانجی»، نوشتهی دکتر چنگیز پهلوان –بنیادگذار نگرهی حوزهی تمدن ایرانی- است که در بهار ۱۳۹۲ چاپ شده و در مجموعهی زبانهای حوزهی تمدن ایرانی جا گرفته است.
شهربراز- در این جستار به شناساندن «فرهنگ ریشهی واژگان فارسی» نوشتهی دکتر علی نورایی میپردازیم. برای نگارش این فرهنگ، نویسنده نزدیک ١٢ سال پژوهش کرده و از ١١٢ خاستگاه (کتاب و مقاله و فرهنگ) بهره برده است. در اینجا این فرهنگ را نیز میتوانید بارگیری کنید.