بارگیری دایرهالمعارف فارسی مُصاحب

مصاحب، غلامحسین و … (۱۳۸۱)؛ دایرهالمعارف فارسی؛ کتابهای جیبی.

پویشگر [اسکن‌کننده]: باشگاه ادبیات

«دایرهالمعارف فارسی» نام دانشنامه‌ای است که از سوی مؤسسه‌ی فرانکلین به سرپرستی «غلامحسین مُصاحب» و با همکاری گروهی از نویسندگان و ویراستاران به زبان پارسی در ایران نوشته شده است.

پیشینه

در سال ۱۳۳۵ خورشیدی، مؤسسه فرانکلین به رهبری زنده‌یاد «همایون صنعتی‌زاده» بر آن شد تا برگردانی پارسی از دایرهالمعارف یک دفتری کلمبیا وایکینگ (چاپ نیویورک) چاپ کند. سرپرستی این کار به غلامحسین مصاحب سپرده شد؛ اما مصاحب پس از بررسی دایره‌المعارف آمریکایی، برگردان همه‌ی آن را پاسخگوی نیازهای ایرانیان و پارسی‌زبانان ندانست و طرحی نو درانداخت که بر پایه‌ی آن بیش از ۱۰ هزار جُستار [= مقاله] تازه دربارهٔ جنبه‌های گوناگون تاریخ و فرهنگ ایران و اسلام نوشته شد و در شناسنامه دفتر نخست، آن را کار مشترک تهران و نیویورک دانست.

چاپ دانشنامه

دفتر نخست دایرهالمعارف فارسی (از وات [= حرف] «الف» تا پایان «س») در سال ۱۳۴۵ خورشیدی منتشر شد. در سال ۱۳۵۰ هنگامی که بخش بزرگی از جستارهای دفتر دوم تا وات «ع» وات‌نگاری [= حروفچینی] شده و آماده‌ی چاپ بود، مصاحب از کار سرپرستی دایرهالمعارف کناره‌گیری کرد. از آن زمان سرپرستی دایرهالمعارف به رضا اقصی داده شد و بخش نخست از دفتر دوم (از «ش» تا پایان «ل») در سال ۱۳۵۶ خورشیدی منتشر شد. بخش دوم دفتر دوم (از «م» تا پایان «ی») با ویرایش دوباره و پاره‌ای دگرگونیها در سال ۱۳۷۴ خورشیدی انتشار یافت.

ساختار

در دایرهالمعارف فارسی از آغاز کار، دستورهای روشنی برای گزینش درآیه‌‌ها و اندازه آن‌ها، نوشتن جستارها، برابرنهادها، شیوه‌ی نوشتن و آوانگاری نام‌هایِ ویژه و تَرمها [اصطلاحات]، کوته‌نوشتها [علائم اختصاری]، سرچشمه‌ها و شیوه‌ی پارسی‌نگاری انجام شد که در سراسر دایرهالمعارف دیده می‌شود. این‌گونه روش‌مندی در دانشنامه‌های فارسی بی‌پیشینه بود که پس از آن الگوی دانشنامه‌نویسی در زبان پارسی شد.

دانشنامه دربردارنده‌ی پیشگفتاری است که شیوه‌ و روش کار و چگونگی بهره‌بردن از دانشنامه در آن گفته شده است. این دانشنامه ۴۳هزار درآیه‌ دارد که ۱۱ هزار درآیه‌‌ی آن درباره‌ی ایران و اسلام است که نوشته‌ی نویسندگان دانشنامه است.

پدیدآورندگان

سرپرست‌های پروژه در آغاز غلامحسین مصاحب و سپس رضا اقصی بودند.

دکتر مصاحب به همراه کسانی چون احمد آرام، مصطفای مقربی، محمود مصاحب، فریدون بدره‌ای، و ابراهیم مکلا پدیدآورندگان اصلی دانشنامه‌اند.

نام‌های نویسندگان و برگردان‌کنندگان دایرهالمعارف فارسی در دیباچه چنین آمده است:

هیئت تحریریه: احمد آرام، فریدون بدره‌ای، احمد بطحائی، محمود مصاحب، مصطفی مقربی و ابراهیم مکلا.

نویسندگان: مهدی آذر، صفی اصفیا، ایرج افشار، احمد افشار شیرازی، رضا اقصی، مجید امیرابراهیمی، منوچهر انور، ایرج ایمن، بدرالملوک بامداد، علیقلی بیانی، مهدی بیانی، مهدی حائری، آوانس حق‌نظریان، خسرو خسروی، عباس دواچی، هوشنگ دولت‌آبادی، محمدتقی ریاحی، عباس زریاب خویی، عبدالحسین زرین‌کوب، ایندو شیکهر، فاخره صبا، غلامحسین صدیقی، احمدحسین عدل، مصطفی فاتح، محمد کاوسیان، حسین گل‌گلاب، مهدی محقق، تقی مرتضوی، شمس‌الملوک مصاحب، محمدتقی مصطفوی، محمد معین و احسان یارشاطر.

برگردان‌کنندگان: سهیل آذری، عباس اکرامی، محمد پروین گنابادی، سلیمان حییم، عبدالحسین دانشپور، پرویز رهبر، محمدهادی شفیعیها، حسن شیدا، مهدی فروغ، محمدجعفر محجوب و محمد مقدم.

نویسندگانی که پسین‌تر به این گروه افزوده شدند: سیاوش آگاه، عبدالحسین رحیمی لاریجانی، محمدرضا شفیعی کدکنی،‌ گیلیارد عرفان و شاهین فرهت.

سرچشمه: ویکی‌پدیای پارسی.

داده‌های بیشتر:

غلامحسین مصاحب (ویکی‌پدیای پارسی)

پیشگفتار مصاحب بر دایره‌المعارف فارسی

شوربختانه نه تنها این پیشگفتار بلکه درآیه‌های بسیاری در چاپهای پس از انقلاب دایرهالمعارف فارسی برداشته یا دستکاری شده است.

  دایرهالمعارف فارسی را از راه‌ پیوندهای زیر بارگیری فرمایید:

دفتر یکم، پیشگفتار و …

دفتر دوم، درآیه ا

دفتر سوم، درآیه ب

دفتر چهارم، درآیه پ

دفتر پنجم، درآیه ت

دفتر ششم، درآیه ث، ج و چ

دفتر هفتم، درآیه ح و خ

دفتر هشتم، درآیه د و ذ

دفتر نهم، درآیه ر، ز و ژ

دفتر دهم، درآیه س

دفتر یازدهم، درآیه ش

دفتر دوازدهم، درآیه ص، ض، ط و ظ

دفتر سیزدهم، درآیه ع و غ

دفتر چهاردهم، درآیه ف

دفتر پانزدهم، درآیه ق

دفتر شانزدهم، درآیه ک

دفتر هفدهم، درآیه گ

دفتر هیژدهم، درآیه ل

دفتر نوزدهم، درآیه م

دفتر بیستم، درآیه ن

دفتر بیست‌ویکم، درآیه و

دفتر بیست‌ودوم، درآیه ه و ی

دفتر بیست‌وسوم، فرهنگ واژه‌ها و ترمها

—————————————————-

دیگر «نسکهای پارسی‌انجمن»

پارسی سره

فرهنگستان زبان پارسی (۱۳۹۰)؛ واژه‌نامه پارسی سره. بارگیری از «اینجا» (۲ مگابایت).

پرتو، ابوالقاسم (۱۳۷۷)؛ واژه‌یاب (فرهنگ برابرهای پارسی واژگان بیگانه)؛ سه دفتر؛ چاپ دوم. بارگیری دفتر نخست (۷۲۲ رویه) از«اینجا»، دفتر دوم (۷۴۶ رویه) از«اینجا»و دفتر سوم (۷۲۳ رویه) از«اینجا».

جلالی، تهمورس (۱۳۵۴)؛ فرهنگ پایه (واژه‌های پارسی و بیگانه زبانزد در فارسی کنونی به پارسی سره)؛ کتابخانه‌ی ابن سینا؛ چاپ نخست. بارگیری از «اینجا» (۱۳ مگابایت).

واژه‌های نو فرهنگستان ایران (از خردادماه ۱۳۱۴ تا اسفندماه ۱۳۱۹)؛ تهران: دبیرخانه فرهنگستان. بارگیری از «اینجا» (۵ مگابایت).

 فرهنگ

حسینی مدنی تتوی، عبدالرشید پسر عبدالغفور (۱۳۳۷)؛ فرهنگ رشیدی به همراه معربات؛ دو پوشینه؛ پژوهش و ویراستاری محمد محمدلوی عباسی؛ تهران: کتابفروشی بارانی. بارگیری پوشینه‌ی نخست از «اینجا» (در ۸۲۱ رویه و کمتر از هشت مگابایت) و پوشینه‌ی دوم از «اینجا» (در ۷۹۹ رویه و کمتر از هشت مگابایت).

امام‌شوشتری، محمدعلی (۱۳۴۷)؛ فرهنگ واژه‌های فارسی در زبان عربی؛ تهران: انجمن آثار ملی. بارگیری از «اینجا» (۱۶ مگابایت).

عمید، حسن (۱۳۸۹)؛ فرهنگ فارسی عمید. بارگیری از «اینجا» (۶ مگابایت).

خانلری (کیا)، زهرا (۱۳۴۸)؛ فرهنگ ادبیات فارسی؛ بنیاد فرهنگ ایران. بارگیری از «اینجا» (در ۸.۴ مگابایت و ۵۸۰ رویه).

افنان، سهیل محسن (۱۹۶۹)؛ واژه‌نامه‌ی فلسفی (ف‍ارس‍ی‌، ع‍رب‍ی‌، ان‍گ‍ل‍ی‍س‍ی‌، ف‍ران‍س‍ه‌، پ‍ه‍ل‍وی‌، ی‍ون‍ان‍ی‌ و لات‍ی‍ن‌)؛ بیروت: دارالمشرق. بارگیری از «اینجا» (۱۰ مگابایت).

تاریخ زبان و دبیره‌ی پارسی

ناتل خانلری، پرویز (۱۳۶۵)؛ تاریخ زبان فارسیِ؛ سه دفتر. بارگیری دفتر نخست (۷۲۲ رویه) از «اینجا»، دفتر دوم (۷۴۶ رویه) از«اینجا»و دفتر سوم (۷۲۳ رویه) از«اینجا».

بهروز، ذبیح (۱۳۶۳)؛ خط و فرهنگ؛ چاپ دوم؛ فروهر. بارگیری از «اینجا»(۲۳۸رویه و ۴ مگابایت).

زبانها و گویشهای ایرانی

فرهنگستان زبان پارسی (۱۳۹۱)؛ واژه‌نامه کوچک پارسی میانه. بارگیری از «اینجا» (۴ مگابایت).

کسروی تبریزی، احمد (۱۳۲۵)؛ آذری یا زبان باستان آذربایجان. بارگیری از «اینجا» (۱ مگابایت).

برای بارگیری نسکهای دیگر یا آشنایی بیشتر با این دفترها به کتابخانه‌ی پارسی‌انجمن بنگرید.