چیستی «آوا»، «واج» و «تکواژ»

پرسش از هرمزان پو: دیگرسانی میان morpheme با  phoneme در چیست؟

پاسخ:phoneme  را «واج» و phone را «آوا» می‌گویند.

آوا صوتی است که همراه بیرون آمدن هوا از شش‌ها (و گاهی هتا بر اثر درون‌شد هوا) و برخورد آن با برخی از بخش‌های حنجره و دهان و زبان و لب‌ها و بینی -که در فن‌واژه به آن‌ها «اندام‌های گویایی» می‌گویند- رخ می‌دهد.

اگر این آواها دگرگونیِ معنایی ایجاد کنند، آن وقت به آن‌ها «واج» می‌گویند. برای نمونه «غ» و «ق» در فارسی آوا هستند، نه واج؛ چون دگرگونی معنایی ایجاد نمی‌کنند؛ ولی در عربی واج هستند. «ب» و «پ» واج هستند؛ چراکه در ساخت‌های «پَر» و «بَر» تمایز معنایی ایجاد می‌کنند.

«تکواژ» (morpheme) یکانی واژگانی است که به بخش‌های دستوری یا معنایی کوچکتری بخش نشود. برای نمونه: «دانش» دو تکواژ دارد: دان+ ش و «کتاب» یک تکواژ.

برای آگاهی بیشتر به کتاب‌های زبان‌شناسی بنگرید.

جستارهای وابسته

دیدگاهی بنویسید.


*