واژه‌های تازه؛ پیشنهاده به‌جای پروپوزال

فرهنگستان زبان و ادب فارسی آخرین واژه‌های مصوب خود را در بخش واژه‌های همگانی و ویژه اعلام کرد. از جمله این واژه‌ها به «پیشنهاده» به‌جای «پروپوزال» و «سراسرنما» به‌جای «پانوراما» می‌توان اشاره کرد.

علی مهرامی – پژوهشگر گروه واژه‌گزینی فرهنگستان زبان و ادب فارسی – درباره روند واژه‌گزینی در فرهنگستان گفت که در گروه واژه‌گزینی 70 کارگروه ویژه‌کارِ واژه‌گزینی با همکاری بیش از 350 استاد و کارشناس و ویژه‌کار در زمینه‌های گوناگون دانش و فناوری کوشا هستند. هر کارگروه، پس از گردآوری پیکره واژگانیِ خود برای هر واژه، پرونده‌ای درست می‌کند که در آن داده‌هایی مانند واژه بیگانه به زبان انگلیسی و زبان‌های دیگر، تعریف واژه، منشأ زبانی و ریشه‌شناختی واژه، ترکیبات و مشتقات و واژه‌های در پیوند آن، برابرنهادهای به‌کاررفته در برابر این واژه در زبان فارسی، ویژگی دستوری و جز آن آمده است. پس از گردآوری مجموعه‌ای از واژه‌ها آن مجموعه به شورای هماهنگی و سپس به هیئت فنی فرستاده می‌شود و سپس با از میان بردن کاستی‌ها، در نشست‌های شورای واژه‌گزینی گفته می‌شود. در این شورا پس از گفت‌وگو و بررسی و شنیدن دیدگاه‌ها، سرانجام برابرنهادها به تصویب می‌رسد. برابرنهادهای مصوب برای آگاهی علاقه‌مندان و کارشناسان، در وبگاه فرهنگستان می‌آید و تا سه سال، در صورت دریافت پیشنهادها و برابرنهادهایی بهتر، قابل دگرگونی‌اند.

در بهمن‌ماه امسال، چند کارگروه واژه‌های خود را در شورای واژه‌گزینی گفتند و برابرنهادهایی به تصویب رسید که برخی از واژه‌های چند زمینه چنین است:

واژه‌های همگانی

دورخرید teleshopping

دورخرید کردن      teleshop

دورخریدار           teleshopper

بازاریابی تلفنی/ دوربازاریابی            telemarketing

بازاریاب تلفنی/ دوربازاریاب telemarketer

فروش تلفنی/ دورفروشی      telesales

رانک     segway

پاروَک    scooter

نورپز     solardom

میز پیش‌آینه          console table

پیشنهاده   proposal

سراسرنما panorama

ژرفانما    diorama

پیرانما    cyclorama

گیتی‌نما   cosmorama

دیوارویدئو           videowall

زیست‌سنجشی       biometric

واژه‌های مصوب حمل‌ونقل درون‌شهری

ارزیابی زمان انتظار           wait assessment

بالابر کم‌توانان       wheelchair lift

کارت برنامه         windscreen card

مسیردهی پویا       dynamic routing

زودبازگشت          turn back

مهارافزار پیشرفته  advanced vehicle control system

میانگین خودروسوارگان       average vehicle ridership

واژه‌های مصوب ژن‌شناسی و زیست‌فنّاوری

هم‌رشتگی            synteny

برگشت جنسی       sex reversal

پیش‌بروزی          anticipation

هم‌ردیف‌سازی       alignment

وَربست   contig

جهش کارکردزدا    loss of function mutation

جهش کارکردزا      gain of function mutation

واژه‌های مصوب خوراک

خوردن هیجانی      emotional eating

چاقی کودکی         childhood obesity

کمبود غذایی         dietary dificiency

میوه‌خوار frutarian

روزه آبمیوه          juice fast

چربی‌افزایی          lipotrophy

چربی‌کاهی           lipotropy

واژه‌های مصوب علوم سیاسی و روابط بین‌الملل

نظام مجلسی         parliamentary system

دولت وابسته         dependent state

دولت متکی client state

دولت دنباله‌رو       satellite state

خویشاوندسالاری    nepotocracy

ارتش‌سالاری         stratocracy

کارگر‌سالاری        ergatocracy

واژه‌های مصوب مهندسی پزشکی

کمک‌فنّاوری         assistive technology

فنّاوری توان‌بخشی  rehabilitation technology

مدل‌سازی اتاقکی    compartmental modeling

مدل‌سازی محاسباتی            computational modeling

تصویربرداری پرتونگاشتی   radiographic imaging

نمونه‌کاهی           downsampling

نمونه‌افزایی          upsampling