Category: Забонҳои эроник

Аз онҷо ки забони порсӣ яке аз омилҳои пайванддиҳандаи эрониён дар тӯли торих, бавижа пас аз ислом будааст, таҷзияталабон ва душманони Эрон батозагӣ барои расидан ба ҳадафҳои шуми худ нӯки ҳамларо ба сӯи забони порсӣ гирифтаанд ва дар ин росто иддиъоҳои бепояву масхарае мекунанд, ки ба чанд мавриди онҳо мепардозем.

Дувумин гирдиҳамоии ҷаҳонии забонҳо ва гӯишҳои эронӣ аз сӯйи бахши эроншиносӣ ва забоншиносии Маркази Доиратулмаъорифи Бузурги Исломӣ ва бо ҳамкории Донишгоҳи Теҳрон, Фарҳангистони забон ва адаби форсӣ, Анҷумани забоншиносии Эрон ва Донишгоҳи Соломонко (Испониё) 14 ва 15 даймоҳи 1393, мусодиф бо 4 ва 5 январи 2015, баргузор мешавад.

Ҳамин акнун дар манотиқи паштуннишин вақте кӯдаке мехоҳад босавод шавад, “Гулистон”-и Саъдӣ мехонад, Мавлоно ва Ҳофиз мехонад. Як муаррихи бузурги Афғонистон, ки дар Эрон низ чеҳраи шинохташудае аст, ба номи устод Абдулҳаййи Ҳабибӣ, мегуфт, мо забони дариро аз Байҳақӣ ва Ҳофиз ва Саъдӣ омӯхтаем, яъне ҳамин ҳоло ҳам осори таълимии забони форсӣ барои кӯдакон дар масоҷиди паштуннишин вуҷуд дорад.

Ҷоизаи имсоли “Бунёди Манучеҳри фарҳангӣ” дар Тоҷикистон ба Додихудо Саймуддинов, пажӯҳишгар ва устоди донишгоҳ дар забону адаби Эрони бостон, ҳамванд (узв)-и Фарҳангистони улуми Тоҷикистон ва фарнишин (раис)-и бахши ҳамгунии вожаҳо дар Фарҳангистони улуми ҳукумати Тоҷикистон, дода шуд.

Сангисар дар устони Симнон қарор дорад ва бисёре аз сангисариҳо ба кори домдорӣ машғуланд. Аз онҷо ки дар Сангисар ҷамъияти баҳоии қобили таваҷҷуҳе вуҷуд дошта, дар солҳои ахир номи расмии он ба Меҳдишаҳр баргардонда шудааст. Аммо бештари мардум ҳамчунон онро ба ҳамон номи аслӣ мехонданд. Ду тан аз сангисариҳои номдор дар даврони пеш аз инқилоб иборатанд аз Ҳажири Яздонӣ ва Парвизи Собитӣ. Забони сангисарӣ ба ҳамроҳи “сурхаӣ” ва “лосгардӣ” ва “афтарӣ” ва “шаҳмирзодӣ” гурӯҳеро ташкил медиҳад, ки бештар ба забони табарӣ наздиканд, то забони симнонӣ.

Барои нахустин бор дар даҳаҳои кунунӣ аст, ки устодони донишгоҳ ва мудироне аз иқлими Курдистони Ироқ барои густариши пайвандҳои фарҳангӣ ба Эрон омадаанд ва дар ин росто нишасти “Забони порсӣ, вазъияти кунунӣ ва пешинаи он дар Курдистони Ироқ”-ро ба кӯшиши Пижӯҳишкадаи фарҳанг ва ҳунари ҷиҳоди донишгоҳӣ дар донишкадаи адабиёти Донишгоҳи Теҳрон рӯзи 24 баҳманмоҳ баргузор карданд.

Дар сангнибиштаи Дориюши Бузург дар бораи сарзаминҳои зери фармонаш номи “Парсава” (Parthava) омада, ки имрӯза ба сурати Порт (Parthia) гуфта мешавад. Парсава ба Парсав (Parthav) сода шуд ва баъд Парсав бо табдили “р” ба “л” ва “с” ба “ҳ” ба шакли Палҳав (Palhav) даромад. Палҳав низ барои содагии забон ба Паҳлав (Pahlav) табдил шуд.

Бейлӣ дар соли 1799 дар Вилтшери Инглистон зода шуд. То 10-солагӣ ба мадраса рафт, аммо чун падараш замини бузурге дар Устролиё харида буд, ки мехост бад-он ҷо муҳоҷират кунад ва он заминро ба киштзор табдил кунад, Ҳорулд ва дигар фарзандонашро аз мадраса берун овард, то ба ӯ кумак кунанд. Ҳорулд дигар ба мадраса нарафт ва дар хона дарс хонд. Вай аз ҳамон кӯдакӣ нубуғ ва истеъдоди шигифтовари худро дар заминаи забономӯзӣ нишон дод. Дар хона пас аз забони инглисӣ забонҳои олмонӣ, юнонӣ, лотин, фаронса, испониёӣ ва итолиёиро омӯхт. Дар ҳамин даврон буд, ки номи “Авесто” ва “Теҳрон” ба гӯшаш хӯрд.