Паёмадҳои омехтагии забони порсӣ бо вожаҳои бегона (3)

Баҳра гирифтан аз нишонаҳои бешоли ъарабӣ душвориҳое барои забони порсӣ ба бор овардааст. Пас то метавонем, аз вожаҳои порсӣ баҳра бигирем ва агар ночорем номҳои ъарабӣ ба кор бибарем, барои бешолидани онҳо аз нишонаҳои порсии “-ҳо” ва “-он” баҳра бигирем. Дигар ин ки, ба ҳеч рӯй, вожаҳои орсиро ба десаи ъарабӣ бешол набандем.

Бобоҷон Ғафуров: Фаромӯш кардани форсӣ мумкин нест

То замоне ки ҳанӯз Ҷумҳурии Тоҷикистон падид наёмада буд, сухан аз миллияти тоҷик гуфтан кори душворе буд. Пас аз таъсиси Ҷумҳурии Тоҷикистон мардуми ин ноҳия андак-андак худро тоҷик эълом карданд ва аз ин роҳ бештар муттаҳид шуданд. Ин иттиҳоди, ба истилоҳ, форсизабонони Осиёи Миёна сабаб шудааст, ки имрӯза Тоҷикистон ба як маркази иттиҳоди забонӣ ва фарҳангӣ бадал шавад.

Паёмадҳои омехтагии забони порсӣ бо вожаҳои бегона (2)

Яке дигар аз осебҳое, ки дар пайи омехтагии забони порсӣ бо вожаҳои бегона ба ин забон расидааст, ҳамоно ба кор бурдани корвожаҳои омехта (феъли мураккаб) ба ҷои корвожаҳои сода (феъли басит) аст. Ҳарчанд дар оғоз шумори андаке корвожаҳои сода бо вожаҳои ъарабӣ сохта шуд (ҳамчун талабидан, балъидан, рақсидан ва фаҳмидан), ин равиш базудӣ фаромуш гардид ва вожаҳои бегона корвожаҳои омехтаро ба дунболи худ оварданд.

Паёмадҳои омехтагии забони порсӣ бо вожаҳои бегона (1)

Ҳамаи забонҳо, камубеш, ниёзманди вом гирифтани вожаҳое аз дигар забонҳо ҳастанд. Албатта, вижакорони забон мекӯшанд нахуст баробарҳое барои он вожаҳо бисозанд, агар нашуд, вожаҳои бегонаро бар пояи рожмони овоии худ дигаргун мекунанд ва онгоҳ онҳоро мепазиранд.

Чанд пешниҳод барои порсинивисӣ

Дар нивиштаҳои садаҳои оғозини забони порсии дарӣ чандон нишоне аз нивиштани ҳамза нест. Вожаҳое чун пойиз (پاییز), ойин (آیین) ва пойин (پایین), ки гоҳе бо ҳамза ва ба десаи по’из (پائیز), о’ин (آئین) ва по’ин (پائین) нивишта мешаванд, дар оғоз бидуни ҳамза будаанд ва дар давраҳои пасинтар бо ҳамза нивишта шудаанд. Пас беҳтар аст ин гуна ҳамзаҳоро ҳамонанди гузашта ба десаи “ё” (ی) бинивисем.