فرهنگ واژه‌های فارسی سره برای واژه‌های عربی در فارسی معاصر

11

پارسی‌انجمن

«فرهنگ واژه‌های فارسی سره برای واژه‌های عربی در فارسی معاصر»، نوشته فریده رازی است که از سوی نشر مرکز به چاپ رسیده است.

هدف این کتاب، شناساندنِ واژه‌های پارسی نابی است که در فرهنگ‌های کهن پارسی یاد و در ادبیات گذشته بسیار دیده شده‌اند؛ ولی در زبان گفتار و نوشتار امروزین، کمتر شنیده و خوانده می‌شوند و جای خود را به واژه‌های تازی داده‌اند.

آرمان این کتاب، شناساندن واژه‌های از یاد رفته یا کم‌کاربرد است، نه واژه‌سازی و هر یک از واژه‌های داده شده، دستِ کم در یکی از فرهنگ‌های کهن، آمده است.

نویسنده این کتاب در دیباچه‌ی این نسک نوشته است: «انگیزه‌ي فراهم آوردن این دفتر، شور و اشتیاق بی‌اندازه‌ای بود که برای شناساندن و از نو زنده‌ کردنِ واژه‌های زیبا، ساده و گاه به فراموشی سپرده شده فارسی در خود حس می‌کردم. این کار، هر چند کوچک، در برابر دریای بیکران زبان و ادب پارسی، برای من که نمی‌خواستم آن را خُرد بگیرم، آسان نبود.

زبان فارسی، چنانکه آگاهی داریم، دگرگونی‌های زیادی داشته و سرنوشت آن مانند روزگار این سرزمین، دستخوش نشیب و فراز بیشماری بوده، در هر تندباد تاریخی برخی از گنجینه‌های گرانبهای فرهنگ و زبان ما از میان رفته، دیوان‌ها، نوشته‌های خطی، مدارک تاریخی، نابود یا سوزانده‌ شده‌اند و زبان اقوام پیروز در زبان ما وارد شده، ولی بودند کسانی که با همه‌ي وجود، در زنده‌ نگاه داشتن این زبان و سنت‌های این سرزمین، کوشیده‌اند تا بدین‌جا که استوار مانده است، نامشان گرامی باد …

واژه‌های پارسی، این میراث‌های فرهنگی ارزنده‌ی ما نیز از این سرنوشت در پناه نبوده‌اند و بسیاری از آن‌ها فراموش شده و جای خود را به واژه‌های گوناگون غیر پارسی داده‌اند. برای بسیاری از مفاهیم و اندیشه‌ها از واژه‌های بیگانه که با ساخت زبان ما هماهنگ نیست، استفاده می‌کنیم؛ حال آنکه در زبان خود برای آن‌ها واژه‌های شایسته داریم. پس چه بهتر که ما هم بکوشیم به زبان گذشته خود تا حد امکان بازگردیم و واژه‌های زیبا و ساده‌ای را که درخور فهم گروه بیشتری از مردم است و از یاد رفته، از متون باارزش پیدا کنیم و آن‌ها را زنده گردانیم و زبان زیبای فارسی را پربارتر و گسترده‌تر سازیم. هر چه واژه‌ی بیشتری داشته باشیم، زبان تواناتر، نوشتن زیباتر و بازگو کردن مفاهیم آسان‌تر خواهد شد و مهم‌تر اینکه می‌توانیم برای واژه‌های بیگانه که به زبان سرازیر می‌شوند، برابرهایی پیدا کنیم تا زبان ما آمیخته‌ای از ترکی، انگلیسی، لاتین و … نباشد.

البته باید بگویم هدف این نیست که اینگونه واژه‌ها را کنار بگذاریم و فراموش کنیم. هیچ زبانی از واژه‌های بیگانه، تهی و بی‌نیاز نیست. بسیاری از اینگونه واژه‌ها در زبان فارسی، جا افتاده‌اند و با آن جوش خورده‌اند به خصوص واژه‌های عربی، چون زبان ما از گذشته با زبان عربی درهم شده و متون گرانبهایی از پیشینیان داریم که به زبان عربی است و نوشته‌هایی از زبان پهلوی به عربی برگشته که زمینه‌ی اصلی آن از بین رفته و به آن دسترسی نداریم، این زبان در فرهنگ ما ریشه دارد و نمی‌توان آن را کنار گذاشت.

زبان فارسی، ارزش‌های بیشماری دارد، یکی تلفظ آن است. فارسی‌زبانان به سادگی می‌توانند، هر زبانی را، هر گویشی را تقلید کنند؛ بدون آنکه آهنگ یا تُن یا تکیه آن زبان دگرگون شود. ما واک‌های (صوت‌های گفتار) بیشتر زبان‌های دنیا را تلفظ می‌کنیم؛ در صورتی که می‌دانیم زبان‌های دیگر چه مشکلاتی برای تلفظ واک‌های زبان دیگر دارند.

این نکته را یادآوری کنم که همانطور که می‌دانید، کار واژه بسیار دشوار است. واژه‌های دوران زندگی دگرگونی دارند. یک واژه در دیوان‌های مختلف و با نظرهای گوناگون و صورت‌های مختلف و گاهی با معانی متفاوت نوشته شده، در این راستا کوشش شده که از منابع باارزش و پذیرفته شده از طرف دانش‌پژوهان با صلاحیت استفاده شود و حتی یک واژه به کار برده نشود مگر آنکه در دیوان‌های یادشده آمده باشد. با آنکه گاهی کاربرد واژه‌ای را به خوبی می‌دانستم ولی به کار نبرده‌ام؛ چون این کار یک فرهنگستان است و من جز انتخاب واژه و روش کار، هیچ‌گونه نظر شخصی به کار نبرده‌ام و از خود، واژه یا ترکیبی ابداع نکرده‌ام، واژه‌نامه کاری تحقیقاتی است نه آفرینش.»

جستارهای وابسته

  • نگاهی به فرهنگ واژه‌های فارسی سره‌ی فریده رازینگاهی به فرهنگ واژه‌های فارسی سره‌ی فریده رازی چاپِ نخستِ «فرهنگِ واژه‌های فارسیِ سره برای واژه‌های عربی در فارسیِ معاصر» (فریده رازی، نشرِ مرکز) در سالِ 1372 به بازار آمد و چنین می‌نماید که نزدِ سره‌نویسان جایگاهی ویژه دارد. بنده نیز به اندازه‌ی خود از این نامه بهره برده‌ام ولی نادرستی‌هایی در آن راه یافته‌است که امیدوارم بازگفتـشان برای سره‌نویسان، از رخ‌دادِ دوباره‌ی چنین […]
  • بارگیریِ «فرهنگِ واژه‌های فارسیِ سره برایِ واژه‌های عربی در فارسیِ معاصر»بارگیریِ «فرهنگِ واژه‌های فارسیِ سره برایِ واژه‌های عربی در فارسیِ معاصر» فریده رازی:‌ «چه بهتر که بکوشیم به زبانِ گذشته‌ی خود تا آن جا که شدنی است بازگردیم و واژه‌های زیبا و ساده‌ای را که درخورِ فهمِ گروه بیشتری از مردم است و از یاد رفته، از نوشته‌های باارزش پیدا کنیم و آنها را زنده گردانیم و زبانِ زیبای پارسی را پربارتر و گسترده‌تر سازیم. هر چه واژه بیشتری داشته باشیم، زبان تواناتر، نوشتن زیباتر و بازگو […]
  • بارگیریِ «فرهنگِ اورنگ»بارگیریِ «فرهنگِ اورنگ» پارسی‌انجمن: «فرهنگِ اورنگ» گردآورده‌ی مراد اورنگ است که به نوشته‌ی نویسنده «راهنمای فارسی‌نویسی به ویژه برایِ ایرانیانِ پاک‌سرشت [است] که به زبانِ ایرانی دلبستگی دارند [و دربردارنده‌ی] چِم برخی واژه‌های تازی و تازی‌نما به پارسیِ سره و جداکننده‌ی فرهنگ و زبانِ پارسی از واژه‌های بیگانه» […]
  • دکتر جلیل دوستخواه: گویش‌‌ها و لهجه‌ها پشتوانه‌ای پرتوان برای زبان فارسی‌انددکتر جلیل دوستخواه: گویش‌‌ها و لهجه‌ها پشتوانه‌ای پرتوان برای زبان فارسی‌اند مسعود لقمان: هرکس که اندکی در حوزه‌های ایران‌شناسی و شاهنامه‌پژوهی غور کرده‌باشد، نام دکتر جلیل دوستخواه را، که اکنون سال‌های پایانی دهۀ هشتم زندگی‌اش را در تانزویل استرالیا می‌گذراند، شنیده یا از پژوهش‌هایش بهره‌مند شده‌است. دوستخواه، که زادۀ اصفهان است، با تدوین فرهنگ فارسی ‌اصفهانی، که بیش از شش دهه از عمرش را بر سر آن نهاده، دینش را […]
  • چرایی پالایش پارسی از وام‌واژه‌های عربیچرایی پالایش پارسی از وام‌واژه‌های عربی کورش جنتی: دلیل‌های بسیاری در پشتیبانی و پدافند از پالایش زبان پارسی از واژه‌های عربی وجود دارد. در این نوشتار می‌کوشیم به سه دلیل و انگیزۀ برجسته در این زمینه اشاره کنیم و هر یک را به کوتاهی […]
  • نگاهی به زندگی و نوشته‌های «واسیلی آبایف»نگاهی به زندگی و نوشته‌های «واسیلی آبایف» شهربراز: یکی از تیره‌های ایرانی که در قفقاز زندگی می‌کنند و هزاران سال است که آیین و زبان باستانی خود را پاس داشته‌اند تیره‌ی ایرانی «آس» یا اوس است. آس‌ها به دو گروه «ایرون» (Iron) و «دیگورون» (Digoron) بخش می‌شوند. زبان آنان هم ایرون گفته می‌شود و دو گویش دارد به نام‌های دیگور (Digor) و ایرون (Iron). […]

7 دیدگاه فرستاده شده است.

  1. فرهنگ پارسی سره

    پس از ٣٧ سال بررسی و پژوهش بر ادبیات و واژگان پهلوی و اوستایی و پارسی باستان فرهنگ ٢۴ پاره ای پارسی به پارسی نگارش و آماده چاپ شد.
    در این فرهنگ تمامی واژگان عربی و غیر پارسی وارد شده به زبان پارسی حذف و به جای آنها واژه های ناب پارسی آورده شده است و هرکس با خواندن این فرهنگ درمی یابد که بیشتر واژه های عربی ریشه پارسی دارند و پس از تغییر به فرهنگ زبانی ما وارد شده اند.
    در این فرهنگ نزدیک به ٣٠٠ هزار واژه نوین پارسی ساخته شده است که تمامی واژگان ریشه پارسی دارند.
    با چاپ این فرهنگ زبان پارسی جایگاه گذشته خود را در بین زبان های جهانی بازخواهد یافت و همگان در می یابند که این زبان کهن اکنون می تواند یکی از زبان های مادر در بین دیگر زبان ها به شمار آید.
    بنام خداوند بزرگ و بخشنده

    زبان پارسی (پارسیک) و یا دری از دیرباز و گذشته تا کنون جاورها و چگونگی های گاسویی و گاهویی (=گاسوییک =کلاسیک) خود را ستوا و استوار نگه داشته است و یکی از پایدارترین و پایسته ترین زبان های گاسوییک (=کلاسیک) این کره خاکی است، زبان پارسی باستان در زمان هخامنشیان با زبان پارسی دری اندکی دگرش و دگرگونی یافته اما ریشه ی فرواژه ها چندان دگرینش نیافته است، سروده های فرزانگان فردوسی و رودکی چنان است که گویی هم اکنون سروده شده اند و با اینکه بیش از یک هزار سال از سروده شدن آنها می گذرد اما تازگی دارد و برای سالیان دراز آینده نیز درخور هوشش و دریافت است، زبان پارسی یکی از بهترین و نیرومندترین زبان ها برای برآوردن نیازهای زبانی یک زبان و نیز پارسی زبانان است، اگر زبان پارسی را از واژه های بیگانه پالایش نماییم و به پارسی سره و ناب بخوانیم و بنویسیم به بالش و بالندگی آن یاری رسانده ایم و این زبان باستانی و شیرین را به جای نخست آن بازگردانیده ایم . در زبان پارسی کنونی واژگان، دو دستور زبان پارسی و تازی دارند و این بهان و سازین این شده است که زبان پارسی بالندگی خود را در زمان کنونی از دست بدهد و به یک زبان ایستا دگرینش یابد. زبان پارسی ریشه از زبان های پارسی باستان و اوستایی و پهلوی اشکانی و پهلوی ساسانی و دیگر زبان های ایرانی مانند سغدی و خوارزمی و … دارد. زبان های بومی لری و کردی و بلوچی و پشتو و برخی زبان های دیگر از زبان های پارسی کهن و ایرانی سرچشمه گرفته اند و از خویشاوندان بسیار نزدیک زبان پارسی هستند، این نزدیکی و خویشاوندی زبان های بومی ایرانی و بالستان (=فلات) ایران را در هیچ یک از زبان های دیگر جهان نمی توان یافت پس ارزش و ارجمندی این زبان اهورایی را بدانیم و به بالندگی و سرافرازی آن بیفزاییم. تاکنون ۳۶ سال کار بر روی فرهنگ پارسی سره گذشته و چکیده ی ۸ پاره ای وزیری آن آماده چاپ شده است.

    در این فرهنگ پارسی سره واژگان بسیاری از زبان های ایرانی کهن و واژه های نوین بکار رفته است و زبان پارسی را بسیار نیرومند و پرتوان ساخته و آن را از واژه های بیگانه بی نیاز ساخته است.

    نویسنده هرگاه سوهش (=احساس) خستگی و دلتنگی پیدا کند با خواندن واژه های فرهنگی این واژه نامه و فرهنگ همه ی خستگی های میسوانی و روانی خود را فراموش می کند و به جهان شور و شادی فرو می رود . در این فرهنگ بر روی بستر فرهنگ سازی بسیار کار شده و نیازهای فرهنگی پارسی زبانان را تا اندازه ی بسیاری برآورده ساخته است . با خواندن این فرهنگ پارسی زبانان در می یابند که بسیاری از واژه های زبان تازی برگرفته از زبان های ایرانی است که با دگرینش ها و دگرگونی هایی باز به زبان پارسی کنونی رسیده است.

    زبان آرامی که واژه های بسیاری از زبان های اوستایی و پارسی باستان و پهلوی ساسانی وام گرفته و این واژگان به زبان تازی راه یافته است و از زبان تازی با دگرگونی هایی باز به زبان پارسی کنونی رسیده است.

    شماره تماس برای تهیه نسک فرهنگ پارسی سره
    محسن پاکروان
    ٠٩٠١۴٩۵٣۶۵١

  2. درود بر منش راستین شما بزرگوار،سپاس از این تلاش و کوشش پرارزشتان.بنده خواهان تهیه این نسک هستم،میشود در تهیه این نسک باارزش راهنماییم کنید

  3. چگونه می توانم این جستار را بدست اورم و بهای ان چند است؟؟ من اکنون برای سه عفته ایران هستم ، سپس راهی پاریس خواهم شد، سپاس از همه تلاش ها برای رساندن این زبان زیبا به جایی که شایسته انست: با مهر

  4. با درود بیکران.
    «فرهنگ واژه‌های فارسی سره برای واژه‌های عربی در فارسی معاصر» را می‌توانید از شهرکتاب یا آدینه‌بوک بخرید:
    http://shahreketabonline.com/products/27/162729/%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF_%D9%88%D8%A7%DA%98%D9%87_%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B3%D8%B1%D9%87_%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D9%88%D8%A7%DA%98%D9%87_%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B9%D8%B1%D8%A8%DB%8C_%D8%AF%D8%B1_%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C_%D9%85%D8%B9%D8%A7%D8%B5%D8%B1
    https://www.adinehbook.com/gp/product/9643056333/ref=sr_1_1000_1
    برای بارگیری واژه‌نامه‌های پارسی سره به بخش «واژه‌نامه» یا «نبیگخانه‌»ی پارسی‌انجمن نیز می‌توانید درنگرید:
    http://parsianjoman.org/?page_id=2210
    http://parsianjoman.org/?cat=246
    پارسی‌انجمن.

  5. درود بر شما بسیار خرسندم که در این کشور هنوز کسانی هستند که به گذشته و زبان خود میبالند و نگران زبان میهنی خود هستند بسیار سپاسگزام درود بر شما و نفرین بر بیگانه پرستان مزدور امیدوارم بدانید که چه کسانی را میگویم

  6. درود بر بانوی بزرگ ایران فریده رازی ،شما ایرانی بودن خود را برای همگان نشان دادید ای کاش همهی آنهایی که خود را ایرانی میدانند ولی از ایرانی بودن تنها به گردآوری پول می اندیشند و آب در آسیاب دشمن میریزند،شما بانوی دلاور و دلیری هستید که به کار پرداختید ،سخن فراوان دارم که نمیشود گفت ، بانوی بزرگ ایران من نگران این هستم که مبادا دشمنان و مزدوران به شما آسیب رسانند چون آنها از جان گرفتن دوباره زبان پارسی میترسند خواهش میکنم از خودتان نگهداری کنید ، شما یکی از دختران کوروش بزرگ هستید و نام شما در کنر نام آتوسای بزرگ و رکسانای بزرگ باید نوشته شود من تاجایی که بتوانم به پارسی سحن میگویم و مینویسم (پارسی تهرونی) از شما بار دیگر سپاسگزارم ما را راهنمایی کنید

دیدگاهی بنویسید.


*