فرهنگ ساختاری واژگان پارسی (دو پوشینه)
رایانویس و رویه‌آرا: ایمان خدافرد
چاپ: سوم، ۱۴۰۲
اندازه: وزیری
شمار رویه‌ها: پوشینه‌ی نخست (فرهنگ) ۷۴۶ رویه، پوشینه‌ی دوم (پیوستها) ۲۰۰ رویه
پارسی‌انجمن: «فرهنگ ساختاری واژگان پارسی» را که فرهنگِ الفبایی ریشه‌ها و وندهای زبانِ پارسی است، دستور ضیاءالدین هاجری در دو پوشینه فراهم و پارسی‌انجمن اینک برای سومین بار آن را بازچاپ کرده است.
پوشینه‌ی یکم، یا خودِ فرهنگ، به سامانِ الفبایی است و هر کس می‌تواند آن چه را که نیاز دارد در فرهنگ بجوید و به خواستِ خویش دست یابد. برای آن که هر خواننده‌ای به سادگی بتواند از این فرهنگ بهره گیرد، نکته‌ها و گزارشها و پیش‌آگاهیها و راهنماییهای بایسته نیز در پوشینه‌ی دوم یا پیوستها آورده شده است.
هاجری انگیزه‌ی خویش را از فراهم‌آوری «فرهنگ ساختاری واژگان پارسی» چنین می‌داند: «به یاد دارم که میان سالهای ۱۳۴۰ تا ۱۳۴۵ خورشیدی روزانه چندین پنگان به سنجش میان دستورزبانهای فارسی، انگلیسی، فرانسوی و تازی سرگرم بودم و از همان زمان بود که پیوسته با این کار آرام‌آرام به‌سویِ کامه و آرمان خود گام برمی‌داشتم. از همان روزگار با خود می‌اندیشیدم که چرا زبان پارسی ما به این بی‌سروسامانی کشانده شده است. چرا ما هم مانند برخِ کشورها نباید فرهنگی یا واژه‌نامه‌ای رسا و روشمند برای شناسایی واژگانمان داشته باشیم؟ پس، بر آن شدم که هر جور است تا جایی که در توش و توان دارم، بدین کار بپردازم. پس از انجام دادن سخنرانیها و نگارش جستارها و فراهم کردن فرهنگهای گوناگون (فرهنگِ نامه‌ها، فرهنگِ وندهای زبان فارسی، فرهنگ ساختاری واژگان فرانسه، فرهنگ بیست‌هزار و…) سرانجام آرام‌آرام خود را آماده کردم تا آن چه در درازنای زندگی در این زمینه‌ها پژوهش و بررسی کرده‌ام، همگی را گردآوری کنم و برای فراهم ساختنِ «فرهنگِ ساختاری واژگان پارسی» بکوشم و آن را در دسترس همگان بگذارم.»
وی سپس درباره روش کار خویش می‌افزاید: «آنچه از سالیان پیش خوانده و در کنار هر رویه نکته‌هایی را یادداشت کرده بودم، برای آنها برگیزه‌هایی فراهم ساختم. چون پایه و مایه‌ی کارم همان «سانیز‌ِ» سراستاد محمود حسابی، همانا (۱۵۰۰ ریشه، ۶۰۰ پسوند، ۲۵۰ پیشوند) بود، بدین‌روی، با همین سانیز نامدار، کار را آغازیدم. در سال ۱۳۷۷ خورشیدی از ۸۵۰ وند، چیزی نزدیک به ۷۵۰ تا از آنها را در «فرهنگِ وندهای زبان فارسی» آورده بودم. در آن سال چون کامه‌ام پارسی‌نویسی نبود، تنها پیشگفتارِ آن فرهنگ را به پارسی نوشتم. آرام‌آرام از همان سال ۱۳۷۷ خورشیدی، بی‌درنگ پس از چاپ فرهنگ وندها و فرهنگ ساختاری واژگان فرانسه، پیوسته برگیزه‌های بایسته را فراهم می‌کردم. با دستیابی به دبیزه‌های تازه، توانستم تا آن‌جا که در توش و توانم بود به دنبال ۱۵۰۰ ریشه‌ی زبان پارسی باشم. در این زمینه جست‌وجوهای بایسته را انجام دادم، برگیزه‌های فراهم‌شده را به سامان الفبایی، برای ریشه‌ها و برای وندها جداگانه چیدم.»
هاجری در پایان می‌گوید: «به پندار و باور من، بی‌گمان از راهِ بازیابی و زنده کردن واژگانِ پارسی و کوشایی در بازگوییِ برداشتهای دانشی، تخشایی، هنری، پیشه‌ای، فرهنگی، هازمانی، کدیوری، به زبانِ پارسی، آن هم به گونه‌ی یکسان در همگیِ زمینه‌ها، کارِ پیشبردِ دانش و پژوهش، در این روزگارانِ والایش و سرافرازیهای دانشی، بسیار آسان و ساده‌تر خواهد شد.»
برای فراهمش این فرهنگ می‌توانید به پارسی‌انجمن نامه دهید: azdaa@parsianjoman.org
آگاهی: برای پیوند با ما می‌توانید به رایانشانی azdaa@parsianjoman.org نامه بفرستید. همچنین برای آگاهی از به‌روزرسانیهای تارنما می‌توانید هموندِ رویدادنامه پارسی‌انجمن شوید و نیز می‌توانید به تاربرگِ ما در فیس‌بوک یا تلگرام یا اینستاگرام بپیوندید.
جستارهای وابسته
«فرهنگ ساختاری واژگان پارسی» از سوی پارسی‌انجمن و شورآفرین چاپخش شد «فرهنگ ساختاری واژگان پارسی» که فرهنگِ الفبایی ریشه‌ها و وندهای زبانِ پارسی به شمار می‌آید، در دو پوشینه به پارسی سره فراهم گردیده‌است. پوشینه‌ی یکم، یا خودِ فرهنگ، به سامانِ الفبایی است. نکته‌ها و گزارشها و پیش‌آگاهیها و راهنماییهای بایسته نیز در پوشینه‌ی دوم یا پیوستها آورده شده است. […]
نارواترین بداندیشی
دیدگاههایی درباره‌ی زبان پارسی دکتر ضیاالدین هاجری: آنچه مایه‌ی نگاهبانی و نگاهداری سرزمین ایران شده است زور و نیروی شمشیر شاهان و توانمندی سرداران نبوده، لیک توش و توان زبان پارسی بوده است. زبان پارسی آهنگ و نوای دوستی می‌ساخته و بانگ و آوای مهر می‌نواخته و با سروده‌های دلنشین و شورانگیز خود، مردم باختر و خاور را، آگاهانه و ناآگاهانه زمزمه‌گر یک آهنگ و سخنور یک سخن […]
بارگیری «فرهنگ بیست هزار» دکتر هاجری «فرهنگ بیست هزار» پژوهش دکتر ضیاءالدین هاجری از هموندان انجمن دانشوران پارسی‌انجمن است. نویسنده در این فرهنگ کوشیده تا برای بیست هزار واژه‌ای که به زبان پارسی راه یافته و در گفتار بسیاری از دست‌اندرکاران جا افتاده است، هم‌ارزهایی دهد. گفتنی است که این پژوهش واژه‌های بیگانه‌ی فرنگی و نه تازی را […]
پیوند ایران و زبان پارسی از زبان ضیاءالدین هاجری
بارگیریِ «آرایش و پیرایشِ زبانِ» لوایی پارسی‌انجمن: زنده‌یاد محمدعلی لوایی در «آرایش و پیرایشِ زبان» نخست به واژه‌ی فرهنگستان، چراییِ پیدایشِ فرهنگستان، واژه‌های بیگانه، واژه‌های اسلامی، زبانِ سعدی و حافظ، عربیهای تازه درآمده، دفترچه‌ی واژه‌های نو پرداخته و سپس سخنی چند درباره‌ی آرایش و پیرایشِ زبان به میان کشیده است. او از نویسندگانی خرده گرفته است که سره‌نویسی را تنها […]
دیدگاهی بنویسید.