نامنامه‌ی ایرانی فردیناند یوستی

شهربراز

«فردیناند ویلهلم یاکوب یوستی» (Ferdinand Wilhelm Jakob Justi) زبان‌شناس و خاورشناس آلمانی است که در سال ۱۸۳۷ م./ ۱۲۱۶ خ. در شهر ماربورگ (Marburg) آلمان زاده شد و در سال ۱۹۰۷ م./ ۱۲۸۶ خ. نیز در همان شهر درگذشت.

فهرست برخی از کارهای یوستی در زمینه‌ی ایران‌شناسی عبارت‌اند از:

– دستنامه (راهنمای) زبان زند (Handbuch der Zendsprache) چاپ لابپزیگ، ۱۸۶۴ م.

– فرهنگ کُردی-فرانسوی (Dictionnaire kurde-francaise) چاپ پیترزبورگ، ۱۸۷۹ م.

– تاریخ ایران باستان (Geschichte des alten Persiens) چاپ برلین، ۱۸۷۹ م.

– دستورزبان کُردی (Kurdische Grammatik)، سن پیترزبورگ، روسیه، ۱۸۸۰ م.

– تاریخ مردم خاورزمین در دوران باستان (Geschichte der orientalischen Völker im Altertum)، برلین، ۱۸۸۴ م.

– نامنامه‌ی ایرانی (Iranisches Namenbuch)، ماربورگ، ۱۸۸۴ م.

در دانشنامه‌ی ایرانیکا مقاله‌ی بلندی درباره‌ی وی و کارهایش نوشته شده است که علاقه‌مندان می‌توانند در این نشانی بخوانند.

در این جستار به معرفی کتاب نامنامه‌ی ایرانی می‌پردازم.

نام کتاب: نامنامه‌ی ایرانی (Iranisches Namenbuch)

فردیناند یوستی (Ferdinand Justi)

زبان: آلمانی

سال: ۱۸۹۵ م. / ۱۲۷۴ خ.

صفحه: ۲۸ ص + ۵۲۶ ص (نام‌ها)

به نوشته‌ی دانشنامه‌ی ایرانیکا، این کتاب دارای نزدیک ۴۵۰۰ نام (و ۹۵۰۰ شخص جداگانه) است که در متن‌های ایرانی (اوستایی، پارسی کهن، میانه و نو) تا زمان یوستی به دست آمده بوده است. این نام‌ها همچنین از متن‌ها و خاستگاه‌های دیگری مانند سنگ‌نبشته‌ها و کتاب‌های قوم‌های دیگری که با ایرانیان در تماس بودند برگرفته شده‌اند مانند متن‌های آشوری، عبری، یونانی، سریانی، ارمنی، گُرجی و مانند آن. این گونه نام‌ها با خط همان زبان (به ویژه یونانی و عبری) هم در متن فرهنگ آورده شده‌اند. یوستی برای هر نام در تاریخ ایران، به ويژه نام کسان در اوستا، دوران هخامنشیان، اشکانیان و ساسانیان و نیز نام‌های یاد شده در شاهنامه، بر پایه‌ی دستاوردهای دانش زبان‌شناسی در زمان خویش و نیز با اشاره به کتاب‌های یونانی و دیگر آثار شناخته شده با تکیه بر دانش گسترده‌ی خویش در زمینه‌ی تاریخ و زبان‌شناسی، معنا و ریشه‌شناسی و توضیح داده است و برای هر درآیه، در صورت امکان، خاستگاه یا جایی را که آن نام به کار رفته است به دست داده است.

این کتاب برای پژوهشگران در زمینه‌ی شاهنامه و نیز تاریخ ایران باستان و ریشه‌شناسی بسیار سودمند است.

با جست‌وجو در فهرست کتابخانه‌ی ملی ایران، چنین به دست می‌آید که شادروان محمد عباسی (۱۲۹۵ خ تا ۱۳۶۷ خ.) در سال ۱۳۴۵ کتابی به نام «فرهنگ نام‌های ایرانی: ب‍ا ذک‍ر م‍ن‍ش‍اء ت‍اری‍خ‍ی‌ و م‍ع‍ان‍ی‌ اس‍ام‍ی‌ اق‍ت‍ب‍اس‌ از ن‍ام‍ن‍ام‍ه‌ ف‍ردی‍ن‍ان‍د ی‍وس‍ت‍ی‌ و م‍ن‍اب‍ع‌ م‍ع‍ت‍ب‍ر دی‍گ‍ر» منتشر کرده که در سال‌های ۱۳۶۳ و ۱۳۶۸ و ۱۳۸۰ بازچاپ شده؛ اما نمی‌دانم این کتاب چه اندازه از کتاب یوستی اقتباس کرده است و چه اندازه از «منابع معتبر دیگر». در فهرست کتابخانه‌ی ملی ایران، ترجمه‌ی دیگری از این کتاب یوستی نیست. بنابراین گویا متن کامل این کتاب هنوز به زبان پارسی برگردانده نشده است. اگر این کتاب پس از ١٠٠ سال هنوز به طور کامل به زبان پارسی ترجمه نشده باشد جای افسوس فراوان است.

متن آلمانی این کتاب در سال ۱۳۸۲ خ. به دست انتشارات اساطیر در تهران با پیشگفتاری از دکتر علی‌اشرف صادقی قمی به صورت افست منتشر شده است.

متن اصلی آلمانی کتاب نامنامه‌ی ایرانی یوستی را می‌توانید در این نشانی در قالب‌های گوناگون بردارید.