دسته: زبانهای ایرانی

«فرهنگ فارسی به پهلوی» فره‌وشی برای نخست بار به سال ۱۳۵۲ چاپ شد. در این فرهنگ که بر پایه‌ی فرهنگ پیشین ایشان (فرهنگ پهلوی چاپ شده به سال ۱۳۴۶) فراهم آمده است می‌توان بسا واژه‌های ادب کهن پارسی را یافت و به یاری آنها به اندریافتی تازه از این واژه‌ها رسید. همچنین بسیاری از واژه‌های بیگانه که کنون به کار برده می‌شوند و گاه می‌پنداریم همتایی در پارسی ندارند، می‌توان همتاهایشان را در میان انبوه واژه‌های پارسیگ[=پهلوی] یافت و به هنگام نیاز به کارشان برد. همچنین می‌توان برای بازسازی دستور زبان پارسی از ساخت واژه‌های پارسیگ که اندر این فرهنگ‌نامه آمده‌اند، سود برد.

پارسی‌انجمن: کریستیان بارتولومه (۱۹۲۵-۱۸۵۵ ترسایی) زبانشناس و ایرانشناس نامدار آلمانی است که از ۱۹۰۹ استاد سانسکریت و زبانشناسی دانشگاه هایدلبرگ بود. از نبیگهای وی فرهنگ زبان ایرانی باستان است که در بردارنده‌ی واژه‌های ایرانی باستان به ویژه اوستایی همراه با همتاهای آلمانی آنهاست.

غلامرضا آذرلی: بلوچی از دید زبان و تاریخ و فرهنگ در خانواده‌ی گویش‌های ایرانی جا می‌گیرد، لیک هنوز انگشت‌شماری از واژگان کهن‌تر خود را با گذشت هزاران سال نگه داشته و کاربرد همان واگویی و هجاهای اوستایی و سانسکریت را در بر می‌گیرد و همچنان نزدیکی آشنایی با فارسی امروزی دارد.

سردبیر پارسی‌انجمن: زبان‌ها و گویش‌های ایرانی گنجینه‌‌ای ارزشمند و پشتوانه‌ای سترگ برای زبان پارسی‌اند که با بررسی آن‌ها بسیاری از ناشناخته‌های زبان‌شناختی زدوده و با واکاوی این کان‌های پرگوهر بخش‌های ناشناخته‌ای از فرهنگ ایرانشهر بازشناسی می‌شود. زین‌روست که فرهنگ کوچک پارسی ـ بلوچی، بلوچی ـ پارسی نخستین نبیگی[=کتابی] است که در بخش زبان‌های ایرانیکِ «پارسی‌انجمن» چاپ می‌شود.

پارسی‌انجمن: پیشینه‌ی فرهنگِ اوستایی به پارسیگِ «اوئیم ایوک» به روزگار ساسانیان می‌رسد. «اوئیم» در اوستایی، همانْ «ایوک» پارسیگ[=پهلوی] و همانْ «یک» پارسی است. نامگذاری فرهنگ نیز زین‌روست که با همین درآیه‌ می‌آغازد. در ۲۷ دَرِ[= باب] این فرهنگ، برای ۱۰۰۰ واژه‌ی اوستایی ۲۲۵۰ هم‌ارزِ پارسیگ آمده است. این فرهنگ را هوشنگ‌جی جاماسپ‌جی به چاپ رسانده‌ است.

پارسی‌انجمن: ناصح ناطق در زبان آذربایجان و وحدت ملی ایران به زبان کهن آذربایجان، آذری، که پیش از ترکیْ زبان آذربایجانیان بود، پرداخته و دنباله‌ی پژوهش‌های زنده‌یادان احمد کسروی، یحیی ذکاء، عبدالعلی کارنگ و منوچهر مرتضوی را پی گرفته است. گفتنی است که همه‌ی پژوهشگران نامبرده که در زبان باستان آذربایجان پژوهیده‌اند خود آذربایجانی‌اند.

شهربراز: برای واژه‌سازی دانشی به کارگیری زبان‌های باستانی ایرانی بایسته است. استاد ابراهیم پورداوود در پیشگفتاری بر کتاب «فرهنگ پهلوی- فارسی» دکتر بهرام فره‌وشی چنین نوشته است: «پیش از هرچیز باید به زبانی بپردازیم که پیش از پارسی نو، زبان نیاکان ما بوده و آن پارسی میانه است. پارسی نو فرزند پارسی میانه است و پارسی میانه فرزند پارسی باستان است.»

پارسی‌انجمن: واپسین ویراست دستورنامه‌ی پارسیگ[=پهلوی] هنریک ساموئل نیبرگ (۱۹۷۴-۱۸۸۹) ایرانشناس سوئدی در سال‌های ۱۹۶۴ و ۱۹۷۴ در دو دفتر چاپ شد. دفتر نخست برگزیده‌ی نوشته‌های پارسیگ است و دفتر دوم واژه‌نامه‌ و دستورزبان پارسیگ.

نامه پهلوانی (خودآموز خط و زبان پهلوی اشکانی، ساسانی) گزارش فریدون جنیدی است که برای نخستین بار در سال ۱۳۶۰ از سوی نشر بلخ، وابسته به بنیاد نیشابور، چاپ‌پخش شد. این مادَیان[=کتاب] با انگیزه آموزش زبان پهلوی به همگان نوشته شده‌ و در آغاز، دبیره‌ی پارسیگ[=پهلوی] و پس از آن دستور زبان پارسیگ آموزش داده شده‌است.

شهربراز: اگر نوشته‌های پارسیگ[=پهلوی] را با واتهای[=حرف‌های] پارسی امروزی ترانویسی کنیم، خواهیم دید که چه اندازه افسانه‌ی «مُرده بودن» این زبان بی‌پایه است. … یکی از پیامدهای پذیرفتن زنده بودن زبان پارسیگ، روی آوردن بیشتر مردم امروز به برماندهای ادبی این زبان و آشنا شدن با آن است. پیامد دیگر، باز شدن گنجینه‌ی این بخش از زبان برای کاربرد در واژه‌سازی در زمینه‌های دانشی و فنی است.