عباس سلیمی آنگیل (دبیر کارگروه آسیب‌شناسی پارسی‌انجمن)
بی‌بی‌سی فارسی:
شبکهٔ بی‌بی‌سی فارسی، با آن همه اِهِن و تُلُپ و سازوبرگ، گاهی نوشته‌هایش به هذیان‌های تنی تبدار پهلو می‌زند! هیچ ویراستاری در این دم‌ودستگاه نیست؟
چنان‌که در تصویر می‌بینید، نوشته است: «ممکن است اعضای کابینه نتانیاهو در جریان تصمیم او برای اعلام توافق آتش‌بس با ایران قرار نداشته‌اند و برای آن رای‌گیری از اعضای دولت انجام نشده است.»
به چند شکل می‌توان این جمله را ویراست. نخست باید عبارت «ممکن است» به قید «احتمالاً» یا «شاید» تبدیل شود تا با کارواژه‌ی گذشته‌ی نقلی (نداشته‌اند) همخوانی داشته باشد. در این جایگاه، «احتمالاً» اگرچه عربی است، از «شاید» جاافتاده‌تر است. عبارت «در جریان گذاشتن» هم بهتر است به «آگاه بودن» یا «مطلع بودن» تبدیل شود. چنین: «احتمالاً اعضای کابینه نتانیاهو از تصمیم او برای اعلام توافق آتش‌بس با ایران مطلع نبوده‌اند و برای این تصمیم رأی‌گیری از اعضای دولت انجام نشده است.»
اگر بخواهیم عبارت «ممکن است» را نگاه بداریم، چنین چیزی باید نوشته شود: «ممکن است که اعضای کابینهٔ بنیامین نتانیاهو از تصمیم او برای اعلام توافق آتش‌بس با ایران مطلع نبوده باشند و برای این تصمیم رأی‌گیری از اعضای دولت انجام نگرفته باشد.»
درست آن است که ژیار گل و شبکهٔ بی‌بی‌سی، همچون هر روزنامه‌نگار و خبرگزاری حرفه‌ای دیگری، اندکی از نیروی خود را صرف آموختن درست‌نویسی و درست‌گویی کنند. پسندیده نیست همه‌ی توش و توان خود را برای گسترش قوم‌گرایی و تجزیه‌طلبی در ایران بگذارند.
منوتو:
الف) داروی جدید شانس پیشرفت سرطان پستان را نصف کرد.
ابوالحسن نجفی در کتاب غلط ننویسیم چند دهه پیش در درآیه‌ی «شانس» گفته است: «این کلمه از زبان فرانسه گرفته شده است (chance) در فارسی به‌معنای «بخت، اقبال و خوشبختی» است: «با کمی شانس می‌توانست در امتحان موفق بشود»؛ «شانس آورد که کیف پول گمشده‌اش را پیدا کرد»؛ «او آدم بدشانسی است». اما این کلمه در زبان فرانسه و انگلیسی به‌معنای «احتمال، امکان» نیز هست و اخیراً عده‌ای از مترجمان ناآشنا به زبان فارسی، به ویژه در خبرگزاری‌ها، این معنی را بی‌توجه به معنای رایج کلمه می‌کوشند تا وارد فارسی کنند. برای نمونه «شانس کمی هست که این درخواست پذیرفته شود» (به جای احتمال کمی هست…)؛ «شانس پیروزی در این عملیات ناچیز است» (به جای امکان پیروزی)؛ «برای شانس دیدن او به این مسافرت تن داد» (به جای به امید دیدن او…) این ترجمهٔ غلط گاهی به ایراد جمله‌های نامفهوم یا مضحکی می‌انجامد. مانند این عبارت: «کسانی که با غذای خود میوه و سبزی تازه مصرف می‌کنند شانس کمی در مبتلا شدن به سرطان دارند» رادیو ایران، برنامه «جهان دانش» و…»
پس جمله‌ی درست چنین است: «داروی جدید احتمال پیشرفت سرطان پستان را به نصف کاهش داد» یا جمله‌هایی در همین حدود.
ناگفته نماند که برخی از انتقادها و پیشنهادهای زنده‌یاد نجفی در این کتاب نابجا و نادرست است، لیک این انتقاد بجاست.
ب) «دونالد ترامپ، رییس جمهور آمریکا، در اجلاس ناتو در لاهه هشدار داد که ایالات متهده به شکل نظامی اجازه نخواهد داد جمهوری اسلامی به غنی‌سازی اورانیوم ادامه دهد.»
بماند که املای «متحده» درست است و نیز «رئیس‌جمهور»، از این خبر چه می‌فهمیم؟ جمله‌ی «به شکل نظامی اجازه نخواهد داد جمهوری اسلامی به غنی‌سازی اورانیوم ادامه دهد» به چه معناست؟
۱. آمریکا با توسل به زور و نیروی نظامی اجازه نخواهد داد ایران غنی‌سازی را ادامه دهد؟
۲. ایران می‌تواند تا اندازه‌ای غنی‌سازی کند، اما نه به اندازه‌ای که کاربرد نظامی داشته باشد؟
خلاصه که در اینجا با گنگی و کژتابی و نادرستی روبه‌روییم. خواننده نمی‌داند منظور گوینده چیست. زبان روزنامه‌ها و نوشتار اهل خبر از آغاز دردسرزا بوده و با همین انتقادها تا اندازه‌ای خوانا و رسا شده است. کم‌وبیش یک سده پیش علامه قزوینی از نثر روزنامه‌ها و نویسندگان نوپا می‌نالد: «این را هم عرض کنم که بدتر و به درجات خطرناک‌تر از استعمال کلمات خارجی، استعمال اسالیب تعبیر کلمات خارجی است که بدبختانه آثارش جسته‌جسته در نوشتجات بعضی از «نویسندگان» دورۀ جدید دیده می‌شود… (بیست مقاله، ص ۹۷)
چند دهه بعد، خانلری در گفت‌وگو با صدرالدین الهی همان شکایت علامه قزوینی را تندتر بازگو می‌کند و دربارهٔ واکنش روزنامه‌ها به برخی از نقدهایش از عبارت «جمعی بی‌سروپا و روزنامه‌چی» استفاده می‌کند (نقد بی‌غش، نسخه‌ی الکترونیکی، ص ۳۰۱). این‌ها در دوره‌ای گله و شکایت داشتند که در مقایسه با زمان ما روزنامه‌نگاران باسوادتری دست به قلم بودند، از آن جمله روزنامه‌نگار خوش‌قلمی چون صدرالدین الهی.
آگاهی: برای پیوند با ما می‌توانید به رایانشانی azdaa@parsianjoman.org نامه بفرستید. همچنین برای آگاهی از به‌روزرسانیهای تارنما می‌توانید هموندِ رویدادنامه پارسی‌انجمن شوید و نیز می‌توانید به تاربرگِ ما در فیس‌بوک یا تلگرام یا اینستاگرام بپیوندید.
جستارهای وابسته
علامه قزوینی و درست‌نویسی عباس سلیمی آنگیل: علامه قزوینی از نخستین پژوهشگرانی بود که در پیرایش متن‌های کهن و شناساندن زندگی و آفریده‌های سرایندگان و نویسندگان قند پارسی، کارش را با روش علمی آغاز کرد. قزوینی، به‌سبب آموزش‌های سنتی و حوزوی، نثری آخوندی داشت. با این حال، زنده‌یاد ابراهیم پورداود، که گرایش سره‌گرایانه داشت، جلد نخست مقالات ایشان (بیست مقاله) را گرد […]
پایش برنامه‌ی «جواب» کارگروهِ پایش پارسی‌انجمن در ماه‌روزهای [= تاریخ‌های] بیست‌وسوم و بیست‌وهشتم شهریورماه، برنامه‌ی «جواب» از برنامه‌های شبکه‌ی «منوتو» را پایش کرده است. اگرچه این برنامه در زمینه‌ی آگاهی‌دهی به شهروندان و پرداختن به پرسمان [= مساله‌ی] پاسخگو بودن، درونمایه‌ای سودمند و فرهنگ‌سازانه دارد، با این همه، هیچ‌گونه پُرنگری‌ای در زمینه‌ی شیوه‌ی […]
بگذار تا از این شب دشوار بگذریم عباس سلیمی آنگیل: از آنجا که مردم افغانستان، چه خود آگاه باشند و چه نباشند، پاره‌ای از فرهنگ و تمدن ایرانی‌اند و از ما، ناچار باید به این مسئله بیندیشیم و به دنبال گشودن گره به دست و نیز حل منطقی مسئله‌ی مهاجران غیرقانونی افغانستانی در ایران برآییم. باید سبب‌ها و انگیزه‌ها را شناخت و بر زمین واقعیت گام نهاد، وگرنه گمراه می‌شویم. […]
زبان‌بستگی، زبان نستله‌ای (نگاهی به دُرفشانی‌های مدیرعامل نستله) عباس سلیمی آنگیل: فیلم سخنرانی الناز سخائیان، مدیرعامل بخش ایرانی شرکت نستله، یک هفته‌ای است در رسانه‌ها فراگیر شده است. راست این است که بگوییم قرعه به نام ایشان افتاد، وگرنه سال‌هاست که زبان کسب‌وکارهای اینترنتی همین است؛ همین‌قدر شترگاو پلنگ، معجونی هفت‌رنگ از خود‌کم‌بینی و […]
برخی از عوامل افت دانش‌آموزان در درس زبان و ادبیات فارسی عباس سلیمی آنگیل: سستی دانش‌آموزان در نوشتن و گفتن (درس زبان و ادبیات فارسی) علت‌های چندگانه‌ای دارد. می‌دانیم که آموزش‌وپرورش نهادی ورشکسته است: از صورت و محتوای کتابهای درسی تا شیوه‌ی ارائه‌ی آن و از کم‌سوادی مؤلف و معلم تا عمری که در مدرسه‌ها گم می‌شود. در این بلبشو، حذف درس زبان و ادبیات فارسی از کنکور هم بی‌تأثیر نبوده است. این کنش […]
نگاهی گذرا به آیین‌ها، مناسبت‌ها و نمادهای واگرای این چهار دهه عباس سلیمی آنگیل: پس از انقلاب ۵۷، آیین‌ها و مناسبت‌ها و پوشش‌ها و نمادهایی در ایران ساخته و پرداخته شد که آشکارا واگرا و قوم‌وقبیله‌محورند. از آنجا که همه‌ی این‌ها سویه‌ی نمادین دارند و در دل خود خواستی سیاسی را نمایندگی می‌کنند، می‌توان با نگاهی روادارانه و آسان‌گیرانه همه‌شان را زیر واژه‌ی «نمادهای واگرا» جای داد. چنان‌که خواهیم دید، […]
دیدگاهی بنویسید.