کورش جنتی: سران طالبان در دیدار با سران جمهوری اسلامی ایران از مترجم بهره بردند. این شاید برای بسیاری خبری کوتاه و کماهمیّت باشد؛ ولی دوستداران زبان پارسی میدانند که این کنش نمادین تا چه اندازه درنگیدنی و نگرانکننده است. طالبان از آغاز روی کار آمدنش نشان داد که بیهیچ پردهپوشی سیاستی قومی را پیش میبَرَد و پارسیزدایی یکی از برجستهترین نمودهای این سیاست است.
در یکی دو سدۀ گذشته همواره بیشترین قدرت سیاسی در افغانستان در دست پشتونها بوده است. آنها در گام نخست نام قوم خود «اوغان/ افغان» را بر سرزمینی نهادند که از نگر تاریخی و فرهنگی بخشی از ایران بزرگ فرهنگی بود. سپس کوشیدند سروری سیاسی خود را در دیگر زمینهها نیز گسترش دهند و در راستای پیشبرد همین اندیشه بیشترین تمرکز خود را بر پارسیزدایی قرار دادند.
دولتهای پشتونگرای بارکزاییها، حامد کرزای و اشرف غنی میکوشیدند زبان پشتو را که هیچگونه پشتوانۀ ادبی و دانشیک ندارد و تا همین چند دهه پیش زبانی محلی به شمار میآمد در برابر زبان پارسی که زبان تاریخی و تمدنی این سرزمین بوده و هست، بَرکشند. آن کسانی که پیگیر اخبار زبان پارسی هستند بیگمان در سالهای پیش از روی کار آمدن دوبارۀ طالبان چیزهایی از دستاندازیهای پشتونگرایان بر زبان پارسی شنیدهاند. نمادینترین رُخنِمون (جلوه) این ستیز پایین کشیدن گاه به گاه واژۀ «دانشگاه» از سردر دانشگاههای افغانستان و جایگزین کردنش با واژۀ پشتوی «پوهنتون» بوده است؛ ولی هیچ گاه این گرایش به این آشکاری و بیپردگی بیان نشده بود؛ چنانکه حامد کرزای و اشرف غنی نیز در همۀ درازای دوران حکومتشان در گفتگو با پاسخداران (مسئولان) جمهوری اسلامی ایران به پارسی سخن میگفتند.
اینکه طالبان در این دیدار رسمی به پشتو سخن گفتهاند پیامی روشن برای پارسیزبانان دارد. افغانستان را دیگر کشوری پارسیزبان به شمار نیاورید. دریغمندانه شاید بتوان گفت یکی از دلایل گستاخی طالبان در پیشبرد این سیاست هویتزدایانه این است که میداند در این میدان هر چه بکند با واکنشی روبرو نخواهد شد.
آگاهی: برای پیوند با ما میتوانید به رایانشانی azdaa@parsianjoman.org نامه بفرستید. همچنین برای آگاهی از بهروزرسانیهای تارنما میتوانید هموندِ رویدادنامه پارسیانجمن شوید و نیز میتوانید به تاربرگِ ما در فیسبوک یا تلگرام یا اینستاگرام بپیوندید.
جستارهای وابسته
کوشش برنامهمند برای پارسیزدایی از افغانستان پارسیانجمن: غفرانِ بدخشانی زادهی ۲۶ شهریورِ ۱۳۶۱ در بهارستانِ بدخشان است. او آموزشهای نخستین را تا ۱۳ سالگی در بدخشان گرفت و سپس راهی هلند شد و در آن جای دستوری (دکتری) فلسفه گرفت.
آن چه در پی میآید بخشی از گفتوگویی است با اوی دربارهی روزگار پارسی در […]
پشتِ پردهی برنامهی شومِ «دری» نامیدن و «تاجیکی» خواندنِ «پارسی» عزیز آریانفر، نویسنده، ادیب و پژوهشگرِ برجستهی افغانستانی، در یادداشتِ زیر از پشتِ پردهی برنامهی شومِ شورویِ پیشین در «دری» نامیدن و «تاجیکی» خواندنِ «پارسی» در افغانستان و تاجیکستان، در راستای جداییافکنی میانِ پارسیزبانانِ جهان، میگوید. یادداشتِ استاد را که «پارسیانجمن»، بی دگرگونی، به دنباله آورده است […]
بارگیریِ «تاریخ و زبان در افغانستان» مایل هروی پارسیانجمن: تاریخ و زبان در افغانستان (عللِ تشتتِ فرهنگی و اجتماعی) نوشتهی دکتر نجیب مایل هروی است.
مایل هروی در این نِبیگ[=کتاب] در زمینهی ناهماهنگیهای اجتماعی و فرهنگی و دردهای سنگینِ برآمده از آنها دریافتهایی دارد که کوشیده است برپایهی راستیهای روشن و بهدور از خشکاندیشیهای ناخوش و قهرمانپرستیهایی دروغین پیشِ چشمِ هممیهنانش […]
پارسیستیزی در افغانستان سلیمان قیامت: پس از چیرگی دوبارهی طالبان بر افغانستان، این گروه تندرو مذهبی و قومی هر روز در برابر زبان پارسی و گویندگان آن ستیزه و خشونتی نو در پیش میگیرند. طالبان در کارکرد ستیزهگرانهشان در برابر زبان پارسی و گویندگان آن در افغانستان به راستی میراثدار روند پیوستهی تاریخی و سیاسی پارسیستیزی حکومتهای مرکزی افغانستان در صد و چهل […]
شب دیریاز زبان فارسی در افغانستان عباس سلیمی آنگیل: در آغاز سال ۱۴۰۱ خورشیدی، شاهد یک چرخشگاه دیگر در سرنوشت زبان فارسی هستیم. دندانهای واپسگرایان قومی و دینی در افغانستان بر گلوی زبان فارسی نشسته است. در واپسین روزهای سال ۱۴۰۰ خورشیدی، گروه طالبان واژهٔ «دانشگاه» را از سردر دانشگاه بلخ زدودند. مسئله فقط واژهٔ دانشگاه نیست، زبان فارسی و فارسیزبانان از هر نظر زیر فشار […]- پارسیستیزی در افغانستان سلیمان قیامت: پس از چیرگی دوبارهی طالبان بر افغانستان، این گروه تندرو مذهبی و قومی هر روز در برابر زبان پارسی و گویندگان آن ستیزه و خشونتی نو در پیش میگیرند. طالبان در کارکرد ستیزهگرانهشان در برابر زبان پارسی و گویندگان آن در افغانستان به راستی میراثدار روند پیوستهی تاریخی و سیاسی پارسیستیزی حکومتهای مرکزی افغانستان در صد و چهل […]
باید از تمام ابزار فشار بر طالبان استفاده کرد : تهدید به اخراج و اگر لازم شد اخراج مهاجران افغان . بستن راههای مواصلاتی طالبان و… البته غیرت بیشتر مسئولان ایران به زبان فارسی و نیز تلاش برای تغییر رسم الخط تاجیکستان از سیریلیک به فارسی و نیز افتتاح یک شبکه تلویزیونی مشترک و چاپ یکسان کتاب های درسی دبستان و دبیرستان و نیز اگر لازم شد پرداخت رشوه به سران طالبان برای جلوگیری از مرگ زبان فارسی در این کشور و نیز احداث ریل راه آهن از دوشنبه تا تهران با گذر از افغانستان و…
خلاصه باید افغانستان را از دست این طالبان درآورد و به فرهنگ باستان خود باز گرداند . ان شاء الله