دسته: نبیگخانه

پارسی‌انجمن: دکتر صادقِ کیا زبانشناس و استادِ زبانهایِ ایرانی و فرنشینِ فرهنگستانِ دوم بود. یکی از نبیگهایِ[=کتبِ] ایشان «فرهنگ» نام دارد که اندر آن واژه‌یِ «فرهنگ» را از روزگارِ باستان تا به امروز از سویه‌هایی گونه‌گون پژوهش و بررسی کرده است.

پارسی‌انجمن: «دستور زبان فارسی» نوشته‌ی دکتر عبدالرسول خیامپور، استادِ پیشینِ زبانِ فارسیِ دانشگاه تبریز، است.
خیامپور در این دستور کوشیده است تا برپایه‌ی روشِ آدِلونگ، دستورنویس آلمانی، خودِ زبان پارسی را پایه‌ی کارِ خویش نهد نه آنچه دیگران گفته‌اند و نوشته‌اند.

پارسی‌انجمن: زبان پارتی یا پهلوانی از زبانهای ایرانی میانه است. زبانهای ایرانی میانه به زبانهایی گویند که پس از برافتادن شاهنشاهی هخامنشی در ایران بزرگ رواج داشته‌اند و گونه‌های دگرگون‌یافته‌ی زبانهای ایرانی باستان به شمار می‌آیند.
کهن‌ترین نوشته‌های برجای مانده به زبان پهلوانی یا پارتی ازآنِ سده‌ی نخست پیش‌اززایش هستند. زبان پهلوانی تا نزدیکیهای سده‌های چهام و ششم نیز زنده بود و سپس آرام‌آرام رو به خاموشی نهاد.

پارسی‌انجمن: «واژه‌های ایرانی در نوشته‌های باستانی» نوشته‌ی شهرام هدایت، زبان‌شناس و استاد پیشین دانشگاه، و دستاورد پژوهشهای وی در زمینه‌ی واژه‌های ایرانی در ۳۹ نوشته‌ی کهن به زبانهای عبری ـ آرامی ـ کلدانی است. ره‌یابی این واژه‌ها بدین نوشته‌ها، نشانه‌ای است از پیوندی که میان ایرانیان باستان و سامیان همسایه‌شان به ویژه یهودیان می‌بوده است.

پارسی‌انجمن: «شمار و مقدار در زبان فارسی» نوشته‌ی دکتر محمود نشاط است. ایشان شمار را بیشتر ازنگرِ دستوری واکاویده و بررسیده است تا ازنگرِ دگرگونیِ ساختمانِ زبان در گذرِ زمان و نیز هم‌سنجیهایِ زبان‌شناختی.

پارسی‌انجمن: «محمد تقی بهار» ـ نویسنده، روزنامه‌نگار، سخن‌دان، چامه‌سرا، زبان‌شناس ـ از دانشمندان و چهره‌های برجسته‌یِ فرهنگی ایران‌زمین است. یکی از یادگارهای وی نبیگ سه پوشینه‌ای «سبک‌شناسی» یا «تاریخ تطور نثر فارسی» است.

پارسی‌انجمن: گسترش زبان تازی در میان ایرانیان به ویژه درآمیختگی آن با زبان فارسی که پس از برافتادن شاهنشاهی ساسانیان به دست تازیان آغاز گشته هنوز هم از میان نرفته است. چه، روزگاری چند زبان تازی زبان دین و دانش و ادب و دیوان می‌بود تا با برافتادن خلافت اسلامی بغداد این روند دگر شد و هر چند یکسره از میان نرفت لیک زبان پارسی توانست جایگاه پیشینی خود را بازیابد. زنده‌یاد دکتر قاسم تویسرکانی در این نبیگ به این روزگار ششسدواندی ساله‌ی گسترش زبان تازی پرداخته است.

پارسی‌انجمن: «سیری در تاریخ زبانها و ادب ایرانی» نوشته‌ی دکتر ذبیح‌الله صفا از استادان بنام دانشگاه تهران و از پژوهشگران برجسته‌ی روزگار ماست. از ایشان نبیگهایی[=کتبی] همچون «حماسه‌سرایی در ایران» و «تاریخ ادبیات در ایران» به یادگار مانده است.
استاد صفا در این نبیگ به فشردگی و کوتاهی درباره‌ی زبانهای ایرانی (باستان، میانه و نو) و نوشته‌های ادبی برجای مانده از آنها سخن گفته است.

پارسی‌انجمن: فرهنگ فدایی واژه‌نامه‌ی نبیگ[=کتاب] «داستان ترکتازانِ هند» نوشته‌ی میرزا نصرالله خان فدایی اسپهانی است که به روزگار ناصرالدین شاه قاجار در هندوستان به پارسی سره نوشته و چاپ شده و سپس نگارنده‌ی آن‌ با یاری دستیار خویش، میرزا محمدعلی کشکول شیرازی، واژه‌های آن را گردآوری کرده و آن را جداگانه و به نام «فرهنگِ هر چهار کاخ داستان ترکتازانِ هند» به سال ۱۸۶۷ ترسایی در هند به گونه‌ی سنگی چاپ کرده است. در این واژه‌نامه واژه‌های سره‌ی پارسی به همراه اندکی واژه‌های دساتیری و نیز عربی و ترکی ـ مغولی گردآوری شده‌اند.