مسعود ارشادیفر و مهران ارشادیفر- پسوندها و پیشوندها از گوشههای بنیادی و واژهساز زبان پارسی هستند که همواره در پژوهشهای دستوری از جایگاه ویژهای برخوردار بودهاند. دو پسوند “ل” و “ال” در زبان پارسی کاربرد گستردهای داشتهاند؛ ولي شوربختانه هیچ کسی در این دورهی درازی که از نگارش دستور زبان پارسی میگذرد، چشمی به آنها نداشته است.
شب «محمدتقی دانشپژوه» از شبهای بخارا، غروب ۲۰ آذرماه ۱۳۹۲ در ساختمان کانون زبان فارسی برگزار شد. او فهرستنگار، کتابدار، معلم و پژوهشگری برجسته بود که در سال ۱۲۹۰ در آمل به دنیا آمد.
شماری از پژوهشگران در کابل نهادی ویژه را برای تقویت زبان و ادبیات فارسی در افغانستان به نام پژوهشکده زبان و ادبیات راهاندازی کردهاند. به گفتهی فرنشین این پژوهشکده، این نهاد با آرمان تقویت زبان و ادبیات به عنوان ابزار ارتباطی، رشد زبان و ادبیات، روشمندسازی و کاربردی کردن پژوهشهای ادبی ایجاد شده است.
دکتر جلیل دوستخواه در این یادداشت میگوید که «چشمداشت ما از خواهران و برادرانمان در تاجیکستان، اینست که تاریخ و فرهنگ و زبان مشترکمان را فدایِ گرایشها و رویکردهای روزمرّهی سیاسی نکنند.»
در این جستار بیژن رفیعی سرشکی «کارکرد ریشهها و واژههای زبان پارسی در زبانهای دیگر»، «ویژگیهای زبان پارسی»، «سادگی زبان پارسی» و چرایی «پاسداری از زبان» را بیان میکند و در پایان میگوید: «امروزه مردمان جهان در پی پاسداری از زبان خود هستند و نیاز این کار را دریافتهاند. برماست که نیاز به ارزش نهادن و پاسداری از زبانمان را دریابیم و با برنامهریزیهای زمانبندی شده زبان پارسی را از این گونهی ناگوار به درآوریم.»
در زمینهی واژهسازی علمی و فنی نیاز به گسترش دامنهی واژگان زبان پارسی کنونی داریم. نه تنها واژگان بلکه باید وند (پیشوند و پسوند)های بیشتری را هم به دستگاه واژهسازی بیافزایم. وگرنه مجبور میشویم که برای چند پیشوند به کار رفته در واژههای بیگانه، یک پیشوند پارسی را به کار ببریم. …
در این بخش میتوانید گفتوگوی دکتر علی اشرف صادقی – زبانشناس، استاد بازنشسته دانشگاه تهران و هموند پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی- با شبکهی چهارم سیما دربارهی فرهنگ جامع زبان فارسی را ببینید.
مسعود لقمان: بیتا دریاباری، از ثروتمندانِ نیکوکارِ ایرانیِ ساکنِ امریکا، دومیلیون دلار به بخش شاهنامۀ دانشکدۀ پمبروکِ دانشگاهِ کمبریج کمک کردهاست تا پژوهش بر این اثرِ جاودانۀ استاد سخن، فردوسی توسی، رونق بیشتری گیرد و با این کارِ نیک همۀ آنانی را که به شاهنامه و فرهنگ ایران عشق میورزند سپاسگزار خویش کردهاست.
خط برای شعر، برای نوشتن کتیبههای پادشاهان یا برای هنرآفرینی به وجود نیامد؛ بلکه خط برای نگه داشتن حساب و کتاب و امور مالی پدید آمد. در جوامع کهن که کمکم رشد کردند و تبدیل به دهکدهنشینی و شهرنشینی میشوند، برای اینکه مازاد تولیداتشان را کاری انجام دهند یا به انبارها میسپردند یا خرید و فروش میکردند، برای همین آغاز به شمارش کردند.
داریوش آشوری در این جستار میگوید که «فارسی شکر است» بازتابي ست کوتاه و گذرا از ماجرایِ درگیریِ بزرگِ تاریخی در فضایِ بیرون از زندان میانِ شکلِ کاربُردیِ فارسیِ دورگهیِ آمیخته با عربی در زبانِ دیرینهیِ «فضلا» و «علما»یِ سنّتی، از یک سو، و شکلِ کاربردیِ تازهیِ آن زیرِ نفوذِ زبانِ فرانسه، از سویِ دیگر.