آریانپور کاشانی، منوچهر (۱۳۸۴)؛ فرهنگ ریشههای هندواروپایی زبان فارسی؛ اصفهان: جهاد دانشگاهی. پویش [اسکن] از: باشگاه ادبیات.
«فرهنگ ریشههای هندواروپایی زبان فارسی» که از پژوهشهای پیشین به ویژه از کارهای محمد معین و جولیوس پکرنی بهره برده، کوشیده است تا جایگاه راستین زبان پارسی را در درخت خانوادگی زبانهای هندواروپایی روشنتر کند.
آماج این کتاب نشان دادن ریشههای هندواروپایی واژههای پارسی ناب است و از اینرو تنها به این دست واژهها پرداخته است. نویسنده در بیشتر فِتادها [= موارد] کوشیده است تا از راه پارسی به پهلوی و سپس اوستایی و پارسی باستان و در فرجام به ریشههای هندواروپایی واژه برسد. دکتر آریانپور همچنین هر جا که توانسته واژههای همریشه کردی، بلوچی، پشتو، اوستی، سغدی و ختنی را نیز آورده است.
نویسنده در جای جای «فرهنگ ریشههای هندواروپایی زبان فارسی» برای نشان دادن خویشی زبانهای هندواروپایی و ریشهگیری آنها از یک سرچشمه، واژههای همریشه در زبانهای سانسکریت، ارمنی، یونانی، لاتین، آلمانی، انگلیسی، روسی و … را نیز آورده است که هر آینه این واژهها هر چند همریشهاند، اما به یک چم [= معنی] نیستند.
«فرهنگ ریشههای هندواروپایی زبان فارسی» را از«اینجا» دریافت فرمایید.
—————————————————
دیگر «نسکهای پارسیانجمن»
پارسی سره
پرتو، ابوالقاسم (۱۳۷۷)؛ واژهیاب (فرهنگ برابرهای پارسی واژگان بیگانه)؛ سه دفتر؛ چاپ دوم. بارگیری دفتر نخست (۷۲۲ رویه) از«اینجا»، دفتر دوم (۷۴۶ رویه) از«اینجا»و دفتر سوم (۷۲۳ رویه) از«اینجا».
جلالی، تهمورس (۱۳۵۴)؛ فرهنگ پایه (واژههای پارسی و بیگانه زبانزد در فارسی کنونی به پارسی سره)؛ کتابخانهی ابن سینا؛ چاپ نخست. بارگیری از «اینجا» (۱۳ مگابایت).
فرهنگستان زبان پارسی (۱۳۹۰)؛ واژهنامه پارسی سره. بارگیری از «اینجا» (۲ مگابایت).
واژههای نو فرهنگستان ایران (از خردادماه ۱۳۱۴ تا اسفندماه ۱۳۱۹)؛ تهران: دبیرخانه فرهنگستان. بارگیری از «اینجا» (۵ مگابایت).
فرهنگ
آریانپور کاشانی، منوچهر (۱۳۸۴)؛ فرهنگ ریشههای هندواروپایی زبان فارسی؛ اصفهان: جهاد دانشگاهی. بارگیری از «اینجا» (۱۰ مگابایت).
افنان، سهیل محسن (۱۹۶۹)؛ واژهنامهی فلسفی (فارسی، عربی، انگلیسی، فرانسه، پهلوی، یونانی و لاتین)؛ بیروت: دارالمشرق. بارگیری از «اینجا» (۱۰ مگابایت).
امامشوشتری، محمدعلی (۱۳۴۷)؛ فرهنگ واژههای فارسی در زبان عربی؛ تهران: انجمن آثار ملی. بارگیری از «اینجا» (۱۶ مگابایت).
حسینی مدنی تتوی، عبدالرشید پسر عبدالغفور (۱۳۳۷)؛ فرهنگ رشیدی به همراه معربات؛ دو پوشینه؛ پژوهش و ویراستاری محمد محمدلوی عباسی؛ تهران: کتابفروشی بارانی. بارگیری پوشینهی نخست از «اینجا» (در ۸۲۱ رویه و کمتر از هشت مگابایت) و پوشینهی دوم از «اینجا» (در ۷۹۹ رویه و کمتر از هشت مگابایت).
عمید، حسن (۱۳۸۹)؛ فرهنگ فارسی عمید. بارگیری از «اینجا» (۶ مگابایت).
خانلری (کیا)، زهرا (۱۳۴۸)؛ فرهنگ ادبیات فارسی؛ بنیاد فرهنگ ایران. بارگیری از «اینجا» (در ۸.۴ مگابایت و ۵۸۰ رویه).
مصاحب، غلامحسین و … (۱۳۸۱)؛ دایرةالمعارف فارسی؛ کتابهای جیبی. دفتر یکم، پیشگفتار و … | دفتر دوم، درآیه ا | دفتر سوم، درآیه ب | دفتر چهارم، درآیه پ | دفتر پنجم، درآیه ت | دفتر ششم، درآیه ث، ج و چ | دفتر هفتم، درآیه ح و خ | دفتر هشتم، درآیه د و ذ | دفتر نهم، درآیه ر، ز و ژ | دفتر دهم، درآیه س | دفتر یازدهم، درآیه ش | دفتر دوازدهم، درآیه ص، ض، ط و ظ | دفتر سیزدهم، درآیه ع و غ | دفتر چهاردهم، درآیه ف | دفتر پانزدهم، درآیه ق | دفتر شانزدهم، درآیه ک | دفتر هفدهم، درآیه گ | دفتر هیژدهم، درآیه ل | دفتر نوزدهم، درآیه م | دفتر بیستم، درآیه ن | دفتر بیستویکم، درآیه و | دفتر بیستودوم، درآیه ه و ی | دفتر بیستوسوم، فرهنگ واژهها و ترمها
نورایی، علی (۲۰۱۳)؛ فرهنگ ریشهی واژگان فارسی؛ بارگیری از «اینجا» (در ۲۲ مگابایت و ۸۸۴ رویه).
تاریخ زبان و دبیرهی پارسی
بهروز، ذبیح (۱۳۶۳)؛ خط و فرهنگ؛ چاپ دوم؛ فروهر. بارگیری از «اینجا»(۲۳۸رویه و ۴ مگابایت).
ناتل خانلری، پرویز (۱۳۶۵)؛ تاریخ زبان فارسیِ؛ سه دفتر. بارگیری دفتر نخست (۷۲۲ رویه) از «اینجا»، دفتر دوم (۷۴۶ رویه) از«اینجا»و دفتر سوم (۷۲۳ رویه) از«اینجا».
زبانها و گویشهای ایرانی
پهلوان، چنگیز (1392)؛ خودآموز كردی كرمانجی (مجموعهی زبانهای حوزهی تمدن ایرانی). بارگیری از «اینجا» (زیر یک مگابایت).
پهلوان، چنگیز (۱۳۹۲)؛ خودآموز کردی سورانی (مجموعهی زبانهای حوزهی تمدن ایرانی)؛ نشر فراز.بارگیری از «اینجا» (زیر یک مگابایت).
فرهنگستان زبان پارسی (۱۳۹۱)؛ واژهنامه کوچک پارسی میانه. بارگیری از «اینجا» (۴ مگابایت).
کسروی تبریزی، احمد (۱۳۲۵)؛ آذری یا زبان باستان آذربایجان. بارگیری از «اینجا» (۱ مگابایت).
برای بارگیری نسکهای دیگر یا آشنایی بیشتر با این دفترها به کتابخانهی پارسیانجمن بنگرید.
جستارهای وابسته
Pārsīg Language چاپ شد زبانِ پارسیگ یا زبانِ پهلوی نوشتهیِ رَهام اشه در سه بخشِ دستورِ زبان، واژهسازی و واجشناسی در ۵۰۱ رویه به زبانِ انگلیسی چاپ شد. این نبیگ[=کتاب] که Pārsīg Language نام دارد برای هر کسی که میخواهد زبانِ پارسیگ را به خوبی یاد بگیرد یا با واژهسازی به گونهیِ دانشی در این زبان آشنا شود یا آن را با دیگر زبانهایِ ایرانی بسنجد یا واجشناسی […]
بارگیریِ «اسمِ جنس و معرفه، نکره»ی معین پارسیانجمن: استاد معین دستورِ پارسی را بر پایهی درستِ اوستا، پارسه (پارسیِ باستان) و پارسیگ (پهلوی) نهاد. کارِ معین پایهای شد تا استادانی دیگر چون زندهیاد استاد پرویز ناتل خانلری در نبیگِ «تاریخِ زبانِ فارسی» این روش را پی گیرند و به سامانی بهتر […]
بارگیریِ «اضافه»ی معین پارسیانجمن: آن چه استاد معین در دههی ۳۰ انجامید و به پایان رساند، این پنج نبیگِ(کتابِ) دستور است: ۱. «قاعدههای جمع در زبانِ فارسی» (۱۳۳۱)؛ ۲. «اسمِ مصدر، حاصلِ مصدر» (۱۳۳۲)؛ ۳. «اضافه، بخشِ نخست» (۱۳۳۲)؛ ۴. «اضافه، بخشِ دوم» (۱۳۳۰)؛ ۵. «مفرد و جمع، معرفه و نکره» […]
بارگیریِ «اسمِ مصدر- حاصلِ مصدر»ِ معین پارسیانجمن: استاد محمدِ معین بر آن بود که یادداشتهای دستوریِ خویش را گرد آورد و آن را در برنامهای سامامند به نامِ «طرحِ دستورِ زبانِ فارسی» یکبهیک چاپ کند تا در انجام دستورِ فراگیرِ زبانِ پارسی را، چنان که خود بدان رسیده بود، بنویسد که زندگیِ کوتاهش این زمان را بدو […]
با یاد مردی پرمهر و بیلبخند پارسیانجمن: تیرماه امسال، پنجاهمین سالِ خاموشیِ دکتر محمد معین است، استادی که دلبستهی زبانِ پارسی و فرهنگِ ایرانی بود و، چونان که شاگردش صدرالدین الهی از اوی آورده، دربارهی پارسیِ نو گفته است: «این زبان که امروز به آن سخن میگویید از شگفتیهای روزگار است. زبانی که بعد از هزار سال هم چنان مفهوم و تازه باشد نشانهای از ابدیت […]
بارگیریِ «فرهنگِ سنسکریت ـ فارسی» جلالی نائینی پارسیانجمن: سنسکریت و اوستایی از کهنترین زبانهای آریاییان هستند که فرهنگ و دینِ آریایی بدین دو زبان نوشته شده است و از این رو، اوستایی و سنسکریت نزدِ آریاییان جایگاهی بس ارجمند دارند.
جدای این، شناختِ ژرف از زبانِ پارسی بی شناختِ سنسکریت که خواهرِ زبانِ پارسه (پارسیِ باستان) است دشوار بُوَد. […]
با درود.
و سپاس فراوان از کار ارزنده نویسنده این فرهنگ
نو یسنده در دیباچه فرهنگ یک بررسی کوتاه هم از نگره [تئوری]های کوچ آریاییان داشته که کاری است بایسته و برآن هم نبوده اند که آنها را رد کند و یا بپذیرد.که کاری است شایسته. نا گفته نماند که این نگره ها نکته های بسیار ارزنده و “اما و اگر های ” بسیار هم دارند. “اما و اگرهایی” که انگیزه های سیاسی، نژادی و دینی دارند
یکی از کسانی که کار ارزنده ای در این زمینه انجام داده اند، استاد زنده یاد جهانشاه درخشانی است. که در زیر به بخشی از نگره ایشان در مورد زیستگاه آریاییان اشاره میکنم که همه نگره های پیشین را به چالش می کشد :
(از استاد پرسیده می شود)
•پس زیستگاه قوم آریایى پیش از آنکه به ایران بیایند، کجا بوده؟
ابتدا لازم است فکر کنیم آیا آریایى ها حتماً باید از جاى دیگرى به ایران آمده باشند؟ چنین لزومى وجود ندارد. آنچه مسلم است در پایان عصر یخبندان هوا در فلات ایران بسیار سردتر از امروز بود و فلات ایران جاى مناسبى براى زندگى انبوه آریایى ها نبود. اما در جنوب ایران یا کف خلیج فارس که در آن زمان خشک بود رودى از پیوستن دجله، فرات و کارون مى گذشت که در تنگه هرمز به دریاى عمان مى ریخت و آثار این رود بزرگ در کف خلیج فارس مشهود است. با توجه به آنکه شمال آن منطقه سرد و جنوب آن یعنى صحراى عربستان گرم بود، این منطقه براى سکونت اقوام آریایى بسیار مناسب بود و در اسطوره هاى ایرانى، اروپایى و حتى تورات از این خاستگاه و رود بزرگ نشانه هایى هست. پس از آنکه هوا گرم مى شود آب دریاى آزاد بالا مى آید و خلیج فارس در طول چندهزار سال پر از آب مى شود و قومى که در کف خلیج فارس مى زیستند به سمت شمال و غرب، به میانرودان و فلسطین و سوریه و بخشى به داخل فلات ایران مى روند و در اطراف دو دریاچه بزرگ که اکنون تبدیل به کویر شده اند شهرهاى اولیه را بنا مى کنند. این دریاها در اثر جارى شدن آب هاى فراوان از ذوب شدن یخ به داخل فلات ایران سرازیر مى شوند و ۲ دریاچه بزرگ در داخل ایران تشکیل مى شود که اکنون به صورت کویر درآمده اند. شهرهاى بزرگ قدیم ایران مثل تپه سیلک، شهر سوخته در سیستان، تپه یحیى، شهداد و تپه حصار دور این دریاى بزرگ قرار داشتند. در آن زمان این مناطق پر آب و جنگل بوده و نقشه این دریاچه ها در کتاب عرضه مى شود.