پرسش: در فلسفه subjective را به چه می‌توان برگرداند؟
—
پارسی‌انجمن: subjective را صناعی ذهنی، آریان‌پور درونی، تقی‌زاده آن را انفسی، بزرگمهر آن را دیریاخته، دریاختگی و درون‌بودی، فروغی آن را درون‌ذاتی، سیاسی آن را شخصی، مجتبوی آن را اعتباری، منصور آن را فاعلی، رضی آن را درون‌گرا یا بازیابی درونی، پرهام آن را درون‌بینی، آشوری آن را سوژه، مصاحب آن را درون‌خودی، شیرانی آن را امر درون ذاتی و درون‌نگر برگردان کرده‌اند. subjective را ادیب‌سلطانی «درون‌آختی» و حیدری ملایری «درآختی» برگردانده‌اند:
Darâxt “thing drawn in, under” from dar- + âxt. The prefix dar-, from preposition dar “in, into, within; on, upon, above; of, about, concerning;” from Mid.Pers. andar “in, into, within,” → inter-.
The second component âxt, contraction of âxté, p.p. of âxtan, variants âhixtan, âhiz- “to draw (a sword),” âhanjidan “to draw up, pull, extract,” Mid.Pers. âhixtan, âhanjitan “to draw out, pull up, extract,” Av. θanj- “to draw, pull, drive;” Proto-Iranian *θanj-.
جستارهای وابسته
توانایی زبان پارسی در زمینه‌‌های دانشیک پرسش: چندی‌پیش رجب طیب اردوغان گفت: «ترکی قادر به بیان فلسفه نیست!» خیلی‌ها بر او خرده گرفتند از جمله ملی‌گراها... خوب حق با این مرد بود. ترکی زبان فلسفه نبوده و نیست. فارسی هم همین‌طور!
چند برابرنهاد پارسی از گردانشگر «فلسفه‌ی علم» از دیرباز زبان فلسفه در کشور ما بسیار با واژگان بیگانه درآمیخته است. امروز این درآمیختن بیش‌تر با زبان‌های انگلیسی و عربی است. در روزگار ما بسیاری از مترجمان کتاب‌های فلسفی خود را به رنج نمی‌اندازند و واژگان تازه‌درون‌شده به فلسفه را به همان سان که هست، بیش‌تر به گونه‌ی انگلیسی، به زبان فلسفی می‌آورند.
در این نوشته می‌خواهیم برخی […]
واژه‌نامه‌ی «دیباچه‌ای بر فلسفه‌ی تاریخِ ایران» پارسی‌انجمن: برخی از واژه‌های فلسفی که ارسلانِ پوریا در این نبیگ برساخته و برایِ نخستین بار پیش نهاده است چنین‌اند: آزمایش‌گروی (empiricism)، بوده‌گروی (positivism)، کردارگروی (pragmatism)، ماده‌گروی (materialism)، مینوگروی (idealism)، مینوشناسی (ideology)، مینه (concept)، نگره (تئوری، نظریه)، نهش (موضع)، نهشته (موضوع)، نایِش (نفی)، […]- «دیباچه‌ای بر فلسفه‌ی تاریخِ ایران» چاپ شد ارسلانِ پوریا، دیباچه‌ای بر فلسفه‌ی تاریخِ ایران، به کوششِ بزرگمهرِ لقمان، خردنامگ ۲، چاپِ نخست، کتابِ سده، ۱۳۹۶، ۴۰۴ رویه، شابک ۳-۸-۹۷۸۲۳-۶۰۰-۹۷۸.
پارسی‌انجمن: «دیباچه‌ای بر فلسفه‌ی تاریخِ ایران» نوشته‌ی زنده‌یاد ارسلانِ پوریا ـ فیلسوف، نمایشنامه‌نویس و سراینده‌ی ایرانی ـ به کوششِ بزرگمهرِ لقمان برایِ نخستین‌بار چاپ شد.
این […]
بایستگی نگارش فلسفه به پارسیِ سره داریوش درویشی: زبان برجسته‌ترین و پررنگ‌ترین افزار خرددوشگی است؛ اگر پرورش نیافته باشد، اگر ویژواژگانی در آن پدید نیامده و به کار برده نشده باشند، آشکارا با گونه‌ای خرددوشگی روبه‌رو هستیم که افزاری ناکارآمد را در کار می‌بندد و این ناکارآمدی میوه‌ای برای این درخت به همراه نخواهد […]
چاپِ نبیگی از پاولِ پارسی، فرزانه‌ی ایرانِ باستان پارسی‌انجمن: «گویاییِ ارستو» از پاولِ پارسی ـ فرزانه (فیلسوف) و گویایی‌دانِ (منطق‌دانِ) ایرانِ باستان و استادِ فرزانگیِ (فلسفه‌ی) خسرو انوشیروان ساسانی ـ برای نخستین‌بار با گردانشِ بزرگمهرِ لقمان چاپ شد.
نبیگِ (کتابِ) «گویاییِ ارستو» دربردارنده‌ی سه گفتار از پاولِ پارسی است که به شاه خسرو انوشیروان پیشکش شده است.
بزرگمهرِ لقمان […]
پرسش: با پرنگری به اینکه در پهلوی خوشه همخوان های پشت سر هم «در آغاز واژه» داشتیم آیا از میان رفتن ابتدا به ساکن در فارسی از اثرات رخنهٔ عربی در فارسی است؟
درود دوست گرامی. نه. چنین نیست. روند از میان رفتن خوشه‌های همخوانی پیش از گسترش زبان تازی و در دوره‌های پایانی زبان پهلوی آغاز شده‌بود. همچنین خوشه‌های همخوانی هنوز نیز یکسره از میان نرفته‌اند و برای نمونه اکنون در سیستان وجود دارد.