پارسی انجمن در پاسداری و پالایش زبان فارسی

چند واژه‌ی سره از برهان قاطع

امیرحسین اکبری شالچی

آن‌طرف: وَراَنبَر

ابدی: هرگزی

ابله: گاوریش

ابله: گَردَنگ/گَردَنگَل

ابله: هُزاک

اتاق: یاخته

اتصال: یَکدِش

احتیاط: ژرفی

احتیاط‌کننده: ژرفی

احمق: گاودِل/گاوریش/گاوگون

احمق: گَردَنگ/گَردَنگَل

احمق: ویر

احمق: هُرگ

احول: گشتک

اخلاص‌مندی: یک‌رنگی

ادا کردن: گُزاردن/گُزاریدن

اداکننده: گُزارنده

ادای حرف زدن کسی را درآوردن: والوچانیدن

ادراک: ویر

اراده کردن: یازیدن

اراده: یازِش

ارگاسم: یوخه

استفراغ: هَراش/شکوفه

اسیر کردن: گرگ‌بند کردن

اسیر: گرفت

اسیر: گرگ‌بند

اطاعت نمودن: گردن نهادن

اطاق: یاخته

اعتبار: وَرسنگ

اعتراف‌کننده: هَستو

اعنت‌کننده: یارمند

امتزاج: یَکدِش

انتخاب‌شده: گزین/گزینش

انحنادار: گَنگ

انسان‌های خاص: ویژگان قلیل

ایضاً: هاس

ایمان آوردن: گرویدن

باتمکین: گران‌سرشت/گران‌سنگ

باتمکین: گردون‌سرشت

باطل: بیهوده

باطل: هَنجام

باوقار: گران‌سرشت/گران‌سنگ

بخار: وَشْم

بخیل: ژَکور

برج: وَرده

بلیغ: گشاده‌زبان

بنّا: گِلیگَر

بنّا: والادگر

بول: گمیز

به غضب درآوردن: گرم کردن

به قهر درآوردن: گرم کردن

به یک منوال: یک‌نورد

بیت‌المقدّس: گَنگ/گَنگِ دژهُخت/گنگ دژهوخت

بیت‌المقدس: هوخت/هُوخست

بی‌ثبات: گاری

بی‌حدّ و حساب: گزاف/گزافه

بی‌دوام: یکسان

بی‌ریا: یک‌دله

بی‌ریا: یک‌رنگ

بیعانه: گرفته

بی‌عقل: گاوگون

بی‌عقل: ویر

بی‌عقل: هُرگ

بی‌عیب: ویژه

بی‌ماحصل: یاب

بی‌نفاق: یک‌دله

بی‌نفاق: یک‌رنگ

تجاوز کردن (از حدّ و اندازۀ خود): گاف

تجسّس: یوش

تحریک کردن (به جنگ): وَژولیدن

ترجمه: وَستی

ترک حیله کردن: گربه از بغل افکندن

ترک کردن: هِشتن

ترک کردن: هیلیدن

ترک مکر کردن: گربه از بغل افکندن

تضرّع: گَرزِش

تظلّم: گَرزِش

تعبیر خواب: گزارش/گُزاره

تعبیرکنندۀ خواب: گزارش‌گر

تعجیل کردن: گرم کردن

تعجیل: شتاب‌زدگی

تعجیل: گَزاوْرَنگان

تعجیل: های‌های

تعویذ: هیکل

تفحّص: یوز

تفحّص: یوش

تفسیر: گزارش/گُزاره

تقاضا کردن: وَژولیدن

تقاضاکننده: وَژولنده

تقلید کردن: والوچانیدن

تمام کردن (دوستی را با کسی): یکرو کردن

تمرّد کردن: نافرمانی کردن/ گردنی کردن

تمکین: هَنگ

تمکین: یَنگ

تمنّا: یاسه

تمنّا: یوبه

جاده: هنجار

جراحت: والانه

جرم: گرفت

جماعت حاضر: همگنان

جماع‌کننده: هاون‌کوب

جنایت: گرفت

جوشن: وَشینه

جهاز عروس: وَردَک/وَردوک

حاجت: وایا/وایِست

حاصل کردن: وَرز/وَرزه

حجّام: گَرا

حجره: وَرواره

حجره: یاخته

حرارت: وَر

حرفه: وَرز/وَرزه

حریص (در کار): وَشکول

حریص کردن: گرم کردن

حریف: همباز

حزین (آواز): ژَخنامرئی: ویدا

حساب: هماره

حصار قلعه: گِلناک/گُلناک

حفظ (از حفظ کردن): ویر

حق: هَستو

حق: هوده/هُده

حقایق اشیا: هَستو

حقیر: هاژ

حلوا: ویلانج

حلیم: گندم‌با

حمّال: گران‌پشت

حمّام: گرمابان

حمّام: گرماوه

حمایل: هیکل

حمله کردن: گراییدن

حمله: گِرای

حوادث فلکی: گرم‌وسرد چرخ

حیران شدن: هاژوییدن

حیران: هاژ/هاژه

حیران‌مانده: هامی

حیله ورزیدن: گربه در انبان داشتن

حیله: گِریس/گِریسه

حیله: هَرنوت

خاص: ویژه

خاصان (آدم‌های خاص): ویژگان

خاصه: ویژ

خاصه: ویژه

خالص: ژاو

خالص: ویژ

خالص: ویژه

خالی: ونْک

خام‌طبع: گاوریش

خباثت: هَرنوت

خبث: هَرنوت

خرج: هزینه

خسوف: گرفت

خسیس: ژَکور

خصمانه (حرف): هفت‌وهشت

خصوص: ویژ

خصومت‌آمیز (حرف): هفت‌وهشت

خلاصه: ژاو

خلاصه: ویژ

خلاصه: ویژه

خواص (آدم‌های خاص): ویژگان

خیر و شرّ: گرم‌وسرد

دارالشفا: هَروانگه/هَروانه

دارالملک: همایون‌گاه

دایم: همارا/هماره

دباغی: وَرز

دغلباز: گربه‌سان

دفع: گسیل

دلّاک: گَرا

دِین: وام

دیوث: گَردَنگ/گَردَنگَل

ذخیره نهادن: گره زدن

راضی: هم‌داستان

راعت: وَرز

رتیلا: گال

رجزخوانی: گاوتازی

رسم: یَنگ

رشد کردن: گَوالیدن

رغبت نمودن: گراییدن

رغبت: گِراه/گِرای

رفاهیت: گردران

رفعت: والا

رفیع: هول

رفیق ( ِشریک در توشه و مأکول): همزاد

رفیق: هم‌تَک

رقصک: وَشت

رقصیدن: وَشتن

زارع: وَرزه/وَرزی

زحل: کیوان

زحمت زیاد: گُرم

زراعت‌کننده: وَرزه

زکام: هَنگ

زلف: گُلاله

زیاد: وسناد

زیبق: ژیوه

ساکت (آدم): گرفته‌لب

سبق: وَر

سرعت: هَنگار

سطبر: هَنگفت/هُنگفت

سفله: ژَکور

سقف (خانه): والاد

سلاح: گَدْر/گَدْرَک

شاکر: هم‌داستان

شأن: وَرج

شبه: وام/فام

شبه: وَش

شبه: هَمال

شبه: همانا

شبه: یاخته

شبهه: گِراه

شبیه: همانند

شجاع: گُربُز

شجاع: گُردگیر/گردن

شجاع: گُندآور

شجاع: گَو

شجاع: هَرْو

شجاع: هَزو

شجاعت: یارا

شدّت و رخا: گرم‌سرد

شرح: گزارش/گُزاره

شرح: وَستی

شریک: هامال

شریک: هَمال

شریک: همباز

شفاعت‌کننده: وَرفان

شفیع: وَرفان

شکل: یازند

شوکت: وَرج

صابر: گران‌سنگ

صاحب جاه و مرتبه: گران‌سایه

صاحب عجب: گردون‌سرشت

صاحب قدرت: گردن

صاحبان قدرت: گردَنان

صادق‌العقیده: یک‌رنگ

صاف‌وبی‌غش: وَن

صانع‌الصنایع: گَرگَر

صبح صادق: گاه

صبور: ژَکفَر

صبوری: ژَکفَری

صحرا: گور

صحرا: هامون

صدا: وَنْک

صدا: ویله

صدای مهیب و سهم‌ناک: ژَغند

صدای مهیب: هَرین

صدای وحشتناک: ژَغاز

صدمه: هَنگ

صعوه: هوژه

صفت: گُواش

صلح به نفاق و مکر: گرگ‌آشتی

صمغ: ژَد

صوفی: گرم‌خیز

ضایع: یاب

ضخیم: هَنگفت/هُنگفت

ضرب و صدمه: هَنگ

ضروری: وایا/وایِست

طاعت: هیر

طالب: یوز

طرح کردن: گُزاریدن

طرز: هنجار

طریق: هنجار

طریق: هَند

طلب‌کننده: یوز

طوق گردن: یاره

ظالم: گُرداس

ظاهر کردن: وَعَستن

ظاهر: هویدا

ظرف شراب: گَبرَکی

ظرف: وَند

ظفر: گشاد

ظفر: ویل

ظهر: گرمگاه

عاجز: وامی

عاشق بی‌صبر: گرم‌روان

عاشق: گرم‌دل

عاقل: هَشومند

عاقل: هشیوار

عاقل: هَنگ

عاقل: هوشمند

عالی‌رتبه: گران‌سایه

عبادت: هیر

عبارت: گزارش/گُزاره

عبد: گَرا

عجله: گَزاوْرَنگان

عجیب: وَرسنگ

عدس: وانْج

عذر آوردن: گردن خاریدن

عشقه: گشت‌برگشت

عطش (زیاد اسب و شتر): هوشاز

عظیم: گُته

عفو: گذشت

علاج کردن: گُزَردن

علاج کردن: ویدن

علاج: گُرِز/گریز/گُزَرد/گُزیره

علاج: وید

عمارت ( ِنقاشی‌کرده): والاد

عمارت (گِلی): والاد

عمق: ژرفی

عمقیت: ژرفی

عندلیب: هزارآوا/هزاردستان/هزارداستان

عنوان: وَرنامه

عیش: گردران

غرامت: گرفت/گرفته

غربال: هَلهال

غرور: هستی

غم: گَرد

غم: گُرم

غمخواری: هَنگ

غیب شدن: وَیدیدن

غیب: وید

غیبت (از کسی): هَرنوت

فاحشه: ژَغاو

فاحشه: گُلنده

فاحشه: هِریوه

فاحشه: یَله

فاش شدن: گل شدن

فایده: گَرد

فایده: هوده

فتح: گشاد

فتح: ویل

فتنه: هَلالوش

فتوی‌دهنده: وَچَرگر

فحش: یافه/یاوه

فرار کردن (از ترس جان): وَرمال کردن

فرار کردن: وَرمالیدن

فرار: گریغ

فرصت: ویل

فرصت: یارا

فرق سر: هَپاک/هَباک

فصل: هنگامه

فصیح: گشاده‌زبان

فضله: هار

فقر: وَنْک

فقیر: گران‌جان

فکر عمیق: ژرفی

فلس: یون

فوت کردن: هیکل بستن

فوت: هُش

فهم: ویر

قاعده: هنجار

قاعده: هَند

قاعده: یاسه

قاعده: یَنگ

قالب: والاد

قامت: بالا/والا

قانع: گران‌سنگ

قانون: هنجار

قانون: هَند

قانون: یاسه

قانون: یَنگ

قبیله: هَنگ

قحبه: ژَغاو

قحبه: یَله

قدر: وَرج

قدرت: والا

قدرت: هَنگ

قدرت: یاره

قرار دادن: هِشیدن

قرار: آرام/هال

قرض‌دار: وامی

قرین: هامال

قرین: هَمال

قرین: همبر

قصبه: گَردَر

قصد کردن: گراییدن/گِرایَستن

قصد کردن: یازدن

قصد کردن: یازیدن

قصد: گِراه/گِرای

قصد: گرایش

قصد: هَنگ

قصد: یازِش

قصدکنان: یازان

قصدکننده: یازند

قطّاع‌الطریق: ژَکور

قطع کردن: گَزیدن

قناعت‌کننده: گران‌سنگ

قوّت: یاره

قورت: هُفت

قوس‌وقزح: گِرم

قوم: هَنگ

قوی: گَبْز

قوی: گردن

قوی‌هیکل: هَیتال

قیر: گَزْف/گَژْف

قیمتی: گران‌مایه

کاسه: گنبده

کاهل: گران‌سرشت

کاهل: گردون‌سرشت

کاهل: هَنجام

کبیر: گُته

کتاب تفسیر خواب: گزارش‌نامه/گُزارنامه/گزاره‌نامه/گُزَرنامه

کتاب تفسیر: گزارش‌نامه/گزاره‌نامه

کتف: هُویه

کثافت: وَژَن/وَشَن

کریم: گشاده‌دل

کریه‌منظر: وَرَخچ

کسوف: گرفت

کم‌وزن: وَرام

کُمیت: هَیگَر

لاشیء: هیش

لاطایل (حرف): گاف

لاعلاج: هاینه/هایینه/هرآینه/هرآیینه

لایزال: هرگز/هرگزی

لایزالی: هرگزی

لایق: گُزایِش

لذیذ و زودهضم: گواران

لقمه: گَراس

لون: وین

لون: هنجار

لون: یون

الم: ویدا/وَیدا

مؤاخده: گرفت

مال دنیا جمع کردن: گره زدن

ماوراءالنهر: وَرارود/وَرْزرود

مبالغه: واله

مبهوت: هُرگ

متابع: هم‌داستان

متحیّر: هار

متعفّن: گَندای

متفق: یکرو

متقاضی: وَژولنده

متکبّر: گران‌سر/گران‌سرشت

متکبّر: گردون‌سرشت

مجال: یارا

مجمع: هنگام/هنگامه/هَنگه

مجموع: گِرده

مجموع: همگنان

مجنون: هار

محرّف: وُریب

محرم اسرار: همراز

محقّر: هاژ/هاژه

محمود: هَژیر

محنت و راحت: گرم‌وسرد

محیل: گُربُز

محیل: گربه‌سان

مدام: همواره

مددکار: یاررَس

مددگار: یاررَس

مدفوع: هار

مدوّر: گِرده

مدیون: وامی

مراد: گَر

مراد: وایا/وایِست

مرتبه: والا

مرتبه: وَرج

مروارید (به‌رشته‌کشیده‌شده): گَریواره

مرید: وِرد

مزاح: گَواز

مزاحمت: گَش

مساوی: یک‌انداز

مساوی: یکسان

مشکل‌برمشکل: گره‌برگره

مصاحب: همنشین

مطلوب: وَندا

معبّر: گزارش‌گر

معتبر: وَرسنگ

معترف: هَستو

معدوم: هیش

معده: یَمینه

معرکه: هنگام

معرکه: هنگامه/هَنگه

معرکه‌گیر: هنگامه‌گیر

معشوق جفاکننده: گرگ‌مست

معکوس: گشتک

مفتی: وَچَرگر

مفرد: یَله

مفقود: یافه

مفقودالاثر: گم‌کرده‌پی/گم‌نشان

مفلس: وَنْک

مقدار: هَنگ

مقدار: یاره

مقّر: هَستو

مقراض: گاز

مقروض: وامی

مقصد: وایا/وایِست

مقنعه: گَواشْمه

مقنعه: ورپوشه

مکّار: گُربُز/گربه‌سان

مکر ورزیدن: گربه در انبان داشتن

مکر: گِریس/گِریسه

مکر: هَرنوت

ملامت کردن: گرفته زدن

ممدّ: یاررَس

منتخَب: گزین/گزینش

منحرف: وای

منشور ( ِپادشاهان): گشادنامه

منفعت: گَرد

موافق: هم‌آواز/هم‌داستان

موافق: یک‌دله

موافق: یگانه

موافقت: هم‌آواز

موت: هُش

موت: هوش

موجود: هسته

موحّد: یگانه‌گوی

موسم: هنگام

مهار: وَرْس

مهد: گَواره

مهد: گهواره/گاخواره

مهره‌های گردن حیوانات: هار

مهمل: هَنجام

میل کردن: گراییدن/گِرایَستن

میل: گِرای

میل: گرایش

میل‌کننده: گِراه

ناحق: بیهوده

ناقص: ویدا

ناموافق: گردون‌سرشت

نامی: یاز

نبی: وَخشور

نجات: یَله

نجاست: وَژَن

نجس: ژیژ

نسّاج: همگر

نظیر: وَن

نظیر: هامال

نظیر: همانا

نظیر: همبر

نظیر: یاخته

نعره: ژَخار

نعره: ویله

نفع: گَرد

نفقه (ۀ روزانه): هزینه

نفیس: گران‌مایه

نقش‌کننده: گُزارنده

نقصان کردن: وَیدیدن

نقل‌ونبات: گاگا

نمو کردن: گَوالیدن

نمو کردن: یازیدن

نمو: یازِش

نموکننده: یاز

نهایت عظمت را یافتن: گل شدن

واحد: یگان

وادع: گسیل

وافر: هَنگ

واهمه کردن: هراسیدن

واهمه نمودن: گَزیدن

وجود: هَیی

وسوسه: گَش

وصله: وُژَنگ/وَژَنگ

وفات یافتن: هیکل بستن

وقار: هَنگ

وقار: یَنگ

وقّاصی: وَشت

وقت: هنگام

هذیان: یافه

هذیان: یان/یاوه

هضم شدن: گواردن/گواریدن

هضم: گوارش/گوارِشت

هلاکت: هوش

هم‌سنّ: همزاد

هم‌قدر: همسنگ

همگان: مجموع

هم‌مقدار: همسنگ

هم‌وزن: هم‌ترازو

هم‌وزن: همسنگ

هیأت: یازند

یک‌جهتی: یک‌رنگی

 

* برگرفته از تارنگار نویسنده

 

دیدگاهی بنویسید.


*