جمع در زبان پارسی

6 دیدگاه فرستاده شده است.

1. کیای شهربراز، این یک مورد که می‌گویید در زبان پارسی میانه‌ تنها یک پسوند جمع وجود داشت، اشتباه است، در پارسی میانه‌ سه پسوند جمع بود، “-آن”، “-این” (= in, en) و “-اون”. هنوز هم در برخی از زبانهای ایرانی، مثلاً روشانی و شغنانی، واژگان را باپسوند “-این” (به گونه en) جمع می‌بندند. ضمناً، پسوند “-ایها” در پارسی میانه‌ در آغاز پسوند سازنده قید یا ظرف (adverb) و برابر پسوند انگلیسی “-ly” بوده و بندریج وظیفه اش عوض شده است.

   پاسخ

2. البته از نظر آموزش و پرورش ایران و نویسندگان و مجریان خبر تنها پسوند بیشانه‌کُن یا جمع‌ساز ها است و بکار بردن پسوند آن تنها جنبهٔ زیباسازی دارد.

   پسوند ایها در پارسی میانه قیدساز بود و همانند آنه و وار در پارسی امروزی کار می‌کرد ولی باید گفت در پارسی دری هنوز میتواند قید بسازد چونان که مردمان گفتارئیانه می‌گویند رفتنیا، آمدنیا یا حتی نزدیکیها.

   در پارسی دری هرچه بیجان است باید با ها جمع بسته شود، همچون در و درها، سنگ و سنگها

   هرچه آدم و جاندار است باید با آن یا گونه‌های دیگرش جمع بسته شود.

   اگر واژه به همخوان پایان یابد با آن؛ همچون شیر و شیران، آدم و آدمان

   اگر واژه با فتحه یا کسره پایان یابد با گان؛ بچه و بچگان، توله و تولگان، نوه و نوگان، نواده و نوادگان

   اگر واژه به صدای واو معروف یا مجهول پایان یابد؛ با آن
   آهو و آهوآن

   نکته؛ در زبان پارسی واکه‌ها با همدیگر ادغام نمیشوند پس صدای /آن/ پس از صدای /او/ کاملاً واضح تلفظ میشود پس نوشتن آهوان غلط است و بدتلفظی را سبب می‌شود و باید آهوآن نوشت.

   اگر واژه به صدای آ پایان یابد؛ با یان
   دانا و دانایان
   تنها استثنا واژهٔ نیا است که می‌شود نیاکان یا نیاگان

   استثناها؛ برخی پارهای تن آدمی با آن جمع بسته می‌شوند بویژه پارهای چهره؛ ابرو و ابروآن، چَشم و چشمان، پِلک و پلکان، مُژه و مژگان، گوش و گوشان، لب و لبان، زانو و زانوآن، انگشت و انگشتان، دست و دستان

   برخی نامها از طبیعت نیز با آن یا گونه‌های دیگرش جمع بسته می‌شوند، همچون درخت و درختان، گُل و گُلان، شکوفه و شکوفگان غنچه و غنچگان، بوته و بوتگان، برگ و برگان

   این استثناها از جمعهای زبان پهلوی اند که باید اینگونه جمع بسته شوند، پیرامون نامهای طبیعت میتوان گفت که جانمندسازی است یعنی گوینده درخت و برگ و گُل و غنچه و بوته و شگوفه را زنده می‌انگارد پس کاملاً صحیح اند.

   صفتها را نیز می‌توان جمع بست، اگر با ها جمع بسته شوند به چیزی نازنده اشاره می‌کنند اگر به آن و گونه‌های دیگرش جمع بسته شوند با آدمان اشاره می‌کنند. پس داریم؛

   بسته‌ها؛ چیزهای جعبه‌مانندی که چیزی را در آنها اندر می‌نهند

   بستگان؛ خویشاوندان

   رفته‌ها؛ چیزهایی که رفته اند
   رفتگان؛ کسانی که مرده اند

   گذشته‌ها؛ کهن‌روزگاران یا زمانهای قدیم
   گذشتگان؛ کسانی که در زمانها گذشته زیسته اند

   آمریکائیها؛ چیزهایی که آمریکائی اند
   آمریکائیان؛ مردمان آمریکائی

   پس ای نویسنده و روزنامه‌نویس یا مجری خبر بی‌سواد، گفتن و نوشتن آمریکائیها برای اشاره کردن به مردم آن کشور اشتباه است.

   این را نیز باید گفت که خط امروزی زبان پارسی خود مانعی برای جمع بستن با آن است زیرا واکهٔ /ای/ /i/ و نیم‌واکهٔ /ی/ /j/ هر دو با نویسهٔ ی نوشته میشوند و در پارسی کم نیستند واژه‌هائی که به سه واکه پایان می‌یابند مانندِ آمریکائی که به خط لاتینی āmrikāi نوشته می‌شود در نتیجه نمی‌توان نوشت آمریکاییان زیرا خوانده نمی‌شود و راه چاره این است که āmrikāiān را آمریکائیان حرف‌نویسی کرد. البته نباید نوشت آمریکایی زیرا در این واژه مانند بسیاری واژه‌های دیگر دو واکه در پایان وجود دارند که به خط لاتینی āmrikāi نوشته می‌شود پس باید نوشت آمریکائی.

   پاسخ

   • دروت ببخشید دیدم شما نوشته اید بیشانه‌کن برایم شگفت بود
     بیشانه‌کن ؟
     این واژ بوی ملایری دارد و امیدوارم خودتان انرا نساخته باشدید
     این بسیار نیک است. که دلنگران پارسی و این روزگار اشفته اش باشیم مگر اگر نگرانیم باید خود ندانسته تیشه به ریشه اش نزنیم
     سخن دراز نکنم و امیدوارم از من نرنجید که سخنم جز به مهر نیست همخه ما جگرخون پارسی هستیم برادر گرامیم بیشانه چیست؟

     بیش چیست؟ بنگرید در هیچ زبانی آیا بیش معنی جمع میدهد؟
     آیا هیچ گاه میگویید اینها را بیش کن؟ یا بیشانه کن؟
     آیا هیچکسی هنگام خشم به کسی جای جمعش کن میگوید بیشانه کن؟
     برادر من بیش واژی دگر و جمع واژی دگر است
     شما خوبان اگر جای دستبرد به زبان پارسی میکوشیدید اندکی به زبان خود و مردم گوش فرا دهید برابرهای زیبای پارسی را میبینید
     پیشتر از گفتار پهلوی بیاورم
     hāwan ō hamīh ī hanǰaman xwānīhēnd,=هاوند(گاه) از جمع اجتماع گویند

     جمع=همیه/همی

     بیگمان میدانید که س/ه در پارسی پهلوی بهم گردد و در زبان آریان بسیار نمود دارد

     جمع را در سانسکریت و انگلیسی سم/سمی و sum گویند
     واژ برابر واژ ساده است واژی که کن و گر و اینچیزها در پس خود نداشته باشد (پیشوند چیزی نیست)
     (اکنون من فراهم را بگونه فعل ساده بکار میبرم)

     هرآنچه نزد خود داری فراهم
     بیاور بهر کار دوست یابی

     بکوش و دستکرد خود فراهم
     برای روزگار مهر ورزی
     –
     بخشید گفتم از زبان مردم بشنویم –

     مادری به فرزندش میگوید ببم رختاتو تُل کن تا بشورم

     اندوه تو جای سیم و زر تل کردم
     تل/ tale / هم / فراهم / sum

     در پارسی و زبان آریان واژه د به ل میگردد مانند دمبه لمبه گسید گسیل واژه تل در پارسی و همچنین دگر زبانهای آریان چون انگلیسی از تود آمده تود/تل / تود و توده واژ دیگری برای جمع و اجتماع و جامعه است و در انگلیسی هم tot و total میتوان بازش دید

     واژکان را توده کن ۲ با دو چنده
     کار را اسوده کن دو با دو چنده؟

     و نیز در زبان پارسی جمع و مجموعه را گرده گویند و بخشهای یک نوشته را که یک مجموعه هستند گرده گویند

     و نیز گویند :
     یاران خود را گرد کن هان ای دلاور

     –
     بنواژ این واژ گر/گل است(در پارسی پهلوی. ر و ل یک واژ بشمار میروند

     گل= جمع
     گله=مجموعه و جمعیت (گله بی تشدید است و به هر مجموعه چه جاندار چه بیجان گله گویند)

     میگوییم همگی گل هم رفتند
     اینها را گل هم بگذار
     گل هم بریز
     ( گل جمع است تنها اگر گفتیم گل اویز و گل ان بیاویز و گل ان بیانداز معنی اویختن میدهد چرا که اویز و انداز گفتیم وگرنه گل به تنهایی جمع است)

     گله کن (بی تشدید)

     گله یله کردست شبان پای کوه
     ‌رفته پی یار دلارام خویش

     گله و رمه چیست
     گله جمعیت و مجموعه ای است از هر گونه و هر چیز گوناگون .

     رمه بچم قبیله و جمعیتی است یک رنگ و یک گونه .

     رم. پارسی قبیله است و گله پارسی جمعیت و مجموعه .
     همانگونه که در پارسی. ر به ش میگردد و دار /داشت گرد گشت را در پارسی داریم
     گله و گرد/گرت را به پارسی گِشت نیز گویند و گشت نیز بچم جمع و مجموع و عموم است

     واژگان گل / گله / گر و گرد و گرده و گشت و تل و تود بچم جم تا کنون نزد ایرانیان کاربرد دارد

     در دانش رایش(ریاضی از رایش پارسی گرفته شده)
     ۲+۲ را میگوییم دو به دو یا دو با دو
     ۲×۲ را گوییم دو در دو
     ۴-۲ را گوییم دو از چهار یا چهار دو ش کم
     ۲÷۸ را گوییم هشت بر ۲ یا هشت بخش دو
     –
     برخی جمع را ۲ بر دو میگویند و تقسیم را بخش میگویند

     امیدوارم از سخن من نرنجیده باشید پارسی زبانیست در پرتگاه نابودی و اگر براستی برای ان کاری نکنیم این زبان گرانسنگ بزودی نابود میگردد

     پاسخ

     • بسیار نوشته ای گرانبها
       در جنوب غربی ایران که توده مردم گویش لری دارند واژه ای برای جمع کردن استفاده می کنند به اینگونه “مُر” “MOR”
       نمونه: لواساتو مُر کِردی؟ لباسهایت را جمع کردی؟

       پاسخ

   • این سخن نیز گرچه در سخن پیشینیان امده بیخود و بی پایه است در پارسی همه چیز را با آن و در پهلوی با ن جمع میبستند

     سنگان و کوهان و دشتان

     نمونه در این بهاریه که به پارسی بیخته سرودم گلان و خاران (شاخان)

     از بخت جوان پیر دهقان
     شد باد بهار باده افشان
     از بادبهار وبوی نوروز
     مردم همه خرمند و شادان
     از باد وزان نگر که هرسو
     شد گیسوی دختران پریشان
     گیسوی گلان بدست بادست
     آخوند نشسته زار و پژمان
     نوروز به آب زندگانی
     شسته است دوباره روی بستان
     نرگس پس دیدگان بیمار
     سرمستی خویش کرده پنهان
     پوشیده درخت جامه سبز
     گل امده با لبان خندان
     از شاخ شکوفه ریز در باغ
     شد بر سر ما ستاره باران
     باغ از پی میزبانی گل
     بس گل زده گوشه گریبان
     بر شاخ گلان هزار آوا
     بنشسته چو مرد پهلوی خوان
     گوینده صد هزار آواز
     خواننده صد هزار دستان
     اینک من و صد هزار اومید
     اینک من و صد هزار ارمان
     تنها نه منم در این چمن مست
     افتاده بپای گل هزاران
     خنیاگر اگر برآرد آواز
     پاسخ شنود ز مرغ گویان
     با ساز و نوای پهلوانی
     هر سو نگری یکی خروشان
     گل گشته به باغ اندک اندک
     هرسو نگری بسی فراوان
     ازبسکه شکوفه کرده آلو
     از بار گران شکسته خاران
     سامست بهار و گرز یکزخم
     زد بر سر سردی زمستان
     «پژمرده جهان» دوباره خرم
     دشواری کار گشته آسان
     از ابر بهار میچکد می
     بنگر به نوای مرغ مستان
     همگام پگاه بامدادی
     ایان ز خورآیگان خور آیان
     از کودککان دانش اندوز
     باغ و چمن است کودکستان
     بر مرغک زندباف بنگر
     خواند به چمن هزار افسان
     خورشید ز بامیان زند سر
     آمان سوی خاوران خور آمان
     کردان سوی کوه برده بنگاه
     شادان پی گله پای کوبان
     میش و بره میچرد به شادی
     شادست دوباره مرد چوپان
     بس کرپه دویده در پس میش
     چون نو گلکان نو دبستان
     از باد بهار، آبشارست
     لرزلن چو نگار دست افشان
     ماه دگری نگر که خرداد
     هرگوشه باغ افکند خوان
     سیب و بهی، شفترنگ و امرود
     آلو و هلو به باغ تالان
     همگام بهار و جشن نوروز
     بی باده خوشگوار نتوان
     نوروز همیشه ایرمان نیست
     یکهفته دوهفته هست مهمان
     همگام بهار و شادمانیست
     از مهر خدای پاک یزدان
     گیتی همه شادمان و خرم
     من مانده به شیون و پشیمان
     شبهای دراز تا سپیده
     اندوه مرا نبوده پایان
     تا دیده ام آن رخ فریبا
     برگشته ام از خدا چو مژگان
     درد همه کس پزشک داند
     درد دل من نداشت درمان
     چون گرد نشسته ام براهت
     تا انکه بگیرم از تو دامان

     پاسخ

3. این هم انجام دهی که چه شود؟
   پارسی با عربی نابود شده
   پرارج زبان پارسی از روزگاری پیشتر از فردوسی بدست دبیران برای سربریدنش چشم بستند و فردوسی هم با همه شاهکارش نتوانست پیش روی دبیران عربی‌رشک باز ایستد
   تا دهن باز کنی میگویند پارسی این همه بزرگان چون سعدی و حافظ دارد تو چه میگویی ، گویی ما خود نمیدانیم و یا دشمن پارسی ایم اری پارسی ان بزرگان دارد آن بزرگان بسیار زیبا سروده اند اما زبان پارسی پس از فردوسی چه پیشرفتی کرد؟ ادبیات و شعر را نمیگویم زبان به عنوان زبان میگویم عربی زبانی قالبی است و قالب از پیش ساخته شده وبر ان افزوده و کاسته نمیشود اما پارسی زبانیست که باید واژه سازد این همه سخنوران بزرگ چند واژ نو بکار بردند ؟ سبک هندی که من خود دوست دار انم سخنور بزرگی چون بیدل دارد چند واژ نو توانسته بگوید؟
   گناه سخنوران نیست زبان را دبیران سده های پیشین نابود کردند

   در جهان هیچ زبان فرهنگی را نمیتوان نشان داد که اینگونه دیوانه وارش از زبانی بیگانه انباشته باشند (زبانه بیگانه زبانیست که دستگاه زبانیش با زبان بیگانه باشد چون دستگاه زبان سامی و دستگاه زبان آریا) خواهید گفت ترکی از پارسی و عربی گرفته
   ترکی زبان نوشتاری و فرهنگی نبود ناچار بودند اما زبان پارسی پهلوی خود زبانی بسیار تواناست و زبان دیوانی ساسانیان و زبان دین زرتشتی و مانوی بود تازه این ترکی و این شما بنگرید ایا مانند پارسی زیان دیده؟
   ما چنان عربی را زورچپان در پارسی چپانده ایم که امروز از هر بنواژ جز سه چهار پنج واژ دیگر نمیشناسیم و نمیتوانیم از بنواژها واژ برگیریم و ترکی چنین زیانی ندیده – بنگرید به زبانهای جهان بنگرید عربی ترکی و هر زبان که بگویید از هر بنواژی میتوان ده ها و صدها واژ گرفت

   برای نمونه دانش را در پارسی و Knowledge در انگلیسی و علم در عربی و دگر برابرش را در دگر زبان بسنجیم پس هر فعل دیگری را خود بسنجید بنگرید چه بر سر پارسی اورده ایم
   دانش
   در پارسی جز دانش و دانا و دانایی و دانستن و دانستنی و نادان دگر چه واژی توان از ان گرفت ؟
   هیچ و یا شاید یکی دو واژ دگر
   تازه همین چند واژه هم از بار تهیست و کم مفهوم و تک بعدی است در دگر زبانها هر واژه پر از معنی است برای نمونه دانش دانسته در پارسی با برابرهاش در دیگر زبان بسنجید مثلا با علم و معلوم عربی بسنجید بنگرید علم و معلوم چه اندازه معنی گوناگون دارند (در زبان عربی )

   برابر دانش Knowledge انگلیسی و علم عربی را بسنجید بنگرید چگونه هریک ده ها نه که صدها واژ از ان میتوان گرفت
   پشتو که زبانی تازه نویس است و با پارسی دری از یک ریشه است و زیانگری دبیران عربیگرا کمتر دیده را بنگرید از واژه «پوه» برابر دانش بنگرید چند واژ زیبا در می اورد؟ شگفت انگیز است
   ما هزار سال ادبیات پارسی داریم پوه پشتو را با دانش پارسی دری بسنجیم و بنگریم ادبیاتمان چه بر سر زبانمان اورده
   «پوه»=دانش/ دانستن/ درک / فهم
   پوهه=دانش
   پوهن=اموزش و پروزش
   ِِپوهان=دانشمندان
   پوهاند=محقق/استاد/دکتر
   پوهاگ=دانستن
   پوهی=دانش/علم
   پوهښ= دانش / درک
   (ښ همان ش است در پشتو میتوان ش یا خ یا میان هر دو خواند اینحرف پیشتر در پارسی بوده و اکنون به ش یا خ و برخی جاها ب خش دگرگون گشته)
   پوهشن=اموزش
   پوهید=دریافت
   پوهیده=دانسته
   پوهیدل=دریافت/دریاب
   پوهیږی=دانستن/فهم
   پوهیږل=برای فهمیدن برای دانستن

   ما بسیاری از فعلها را حتی نمیتوانیم صرف کنیم باور ندارید. نمونه ان آغشتن
   امر ان را بگویید و اینده ان را صرف کنید
   ماضی ان اغشتم اغشتی اغشت
   آینده ان را استاد دانشگاه ادبیات پارسی هم نمیداند چیست؟
   نمونه دیگر برگاشتن
   برگاشتم برگاشتی برگاشت
   ‌امر آن و فعل اینده ان چیست؟

   از این دست تا فردا میتوان شمرد

   پاسخ