پاسخِ فرنشینِ فرهنگستانِ دانشهای تاجیکستان به نامه‌ی سرگشاده‌ی پارسی‌انجمن

8 دیدگاه فرستاده شده است.

1. پارسی‌انجمنایانِ گرامی منِ پارسی‌زبانِ خراسانی گله دارم، کجا بهتر از اینجا برای گله کردن؟

   ما پارسی‌زبانان شیوهٔ استاندارد سخن گفتن نداریم. آخ که اگر فردوسی زنده می‌بود از این وضع زبان پارسی زارزار می‌گریست و مویِ سَر بَرمی‌کَن٘د.

   آری، بیگمان باید برای خطِ کنونی پارسی چاره‌ای اندیشید ولی پیش از آن باید پرسید به چه لهجه‌ای بنویسیم؟ آیا باید چون پارسی ایران بنویسیم؟ باید های بیان حرکت را کسره بخوانیم؟ باید یا مجهول و واو مجهول را نادید بگیریم؟ همخوان /خو/ را چه کنیم؟ آیا باید تفاوت میان جانداران و بیجانها را فراموش کنیم و همه‌چیز و همه کس را با ها جمع ببندیم چونان که نویسندگان و استادان و روزنامه‌نویسان و مجریان بی‌سواد تلویزیونها می‌کنند یا چون نیاکانمان اسب را اسبان و آدم را آدمان بنویسیم و بگوییم؟
   آیا نباید ویژگیهای کهن پارسی دری همچون ساخت دعایی (رَواد و کناد، مَبینَما، بمیریما) و ساخت عادتی (بهرام که گور میگرفتی) را به زبان باز آوریم؟

   از خود می‌پُرسم در این تاریخ هزار و چندصد ساله پارسی دری چرا یک تن پیدا نشد که کتاب گرامری صحیح و آسان‌فهمیدنی برای پارسی بنویسد؟ چرا پیرامون زبانِ عربی این همه فضولی کردستند و پارسی را نادید گرفته‌اند؟ کتاب گرامر چهار استاد را دیده اید؟ شاید از هر چهار میلویون پارسی‌زبان تنها یک تن بتنواند پیشگفتار این کتاب را بخواند و اندریابد. این استادان هنگام نوشتن این کتاب چه زبانی را به کار برده اند که هیچ کس نمی‌داند و نمی‌فهمد؟ حقاً که آن زبان زبانِ یأجوج و معجوج است.

   تا زمانی که شیوهٔ استاندارد سخن گفتن و واژنامهٔ استاندارد نداشته باشیم وضع زبان پارسی در همه‌جا روزانه بدتر می‌شود، امروز در ایران لهجهٔ روستایی تهرانی سالاری دارد و هر کس که می‌خواد کلاس بُگزارد لهجهٔ ایشان یعنی تهرانیان را تقلید می‌کند و تهرانیان که دستشان درد نکناد هر روز واژه‌های پارسی را ریشه‌کن میکنند و جاشان واژه‌های فرانسی و انگلیسی بکار میبرند، ترس دارم که فردا در ایران بِی‌بی‌هامون لینگوآ یِ اَنسِستِرهامونو کُمپقا نکنند. این تهرانیان چندین مرض ایران‌کُشانه دارند؛ زبان‌دشمنی، فرهنگ‌گُریزی، فرهنگ‌کُشی و زبان‌کُشی تا زمانی که این پایتخت‌نشینان خُفته و نامسئول به خود نیایند، ما پارسی‌زبانانِ بدبخت باید نابودی زبان و فرهنگمان را شاهد باشیم. ما ایرتباران تا کی می‌خواهیم کاسه‌لیسی بیگانَه را بکنیم؟ تا کِی می‌خواهیم زبان‌های دیگر را بر زبان پارسی سالاری بدهیم؟ پس کِی قرار است پارسی را پاس بداریم؟ می‌پُرسم اصلاً کــی پارسی را پاس می‌دارد؟ فرهنگستان زبان‌دشمن؟ گویشوران خفته؟ یا نویسندگانِ زبان‌ناآگاه و ناسخندان؟

   زبان فرانسه نه در زمینهٔ تلفظ و نه در زمینهٔ گرامر و نه در زمینهٔ صرف فعل به گردِ پای زبان پارسی نمی‌رسد، آنان که کمی زبان فرانسی می‌دانند نیک می‌فهمند که چه می‌گویم چرا تو یِ تهرانی قدر زبان نیکانت را نمی‌شناسی؟ آخر چرا؟

   گره‌گشای‌های این سه مشکلِ بزرگ یعنی خط و تلفظ و گرامر دو چیز اند؛ الف) شاهنامهٔ فردوسی ب) دین‌دبیره یا خط اوستایی

   در همهٔ کشورها و کوستهای پارسی‌زبان شاهنامهٔ فردوسی منزلت بالایی دارد و گرانمایه‌ترین اثر پارسی انگاشته می‌شود پس این اثر است که جانمایهٔ گرامر و تلفظ زبان پارسی و درست‌ترین شیوهٔ سخن گفتن و سخن نوشتن است.

   خط اوستایی نیز دقیقترین خطی است که با آن می‌توان زبانهای ایرانی را نوشت. با این خط میتوان به ایرانیان آموخت که های بیان حرکت تلفظ زَبَر دارد نه زیر، نیز می‌توان یای مجهول و واو مجهول را به پارسی ایران بازآوُرد.

   شماری از ایرانان غرب‌شیفته که به لاتین خورشخانه یا زبان فرانسه جایگاهی خدایوار می‌دهند و آن را سالارِ زبان پارسی می‌اَنگارند می‌گویند که خط لاتین‌بنیاد را باید استفاده کرد، بَدیشان باید گفت نیاکان ما هفت‌صد سال با رومیان نجنگید تا تو با بکار بردن خط رومیان بنیاد زبان و فرهنگ ایرانی را ریشه‌کَن کُنی.

   امیدوار ام روزی استانداردی بر پایهٔ شاهنامه داشته باشیم تا فرزندانمان بتوانند به‌آسانی دانش و زبانهای خارجه بی‌آموزند زیرا با این زبان گُنگ و نَتوان‌فهمیدانهٔ کنونیمان نمیتوان به کسی دانش یا زبان خارجه آموخت.

   پاسخ

   • مهردادِ گرامی، درود.
     چنین نیست که پارسی‌زبانان شیوه‌‌ای استانده‌ (استاندارد) برای سخن‌گفتن نداشته باشند. در ایران گویشِ کنونیِ شهرِ تهران، در افغانستان گویشِ کابلی و در تاجیکستان گویشِ دوشنبه شیوه‌ی استانده‌ی سخن گفتن است. همچنین، از آنجا که بیشینه‌ی آنچه به زبانِ پارسی فراهم می‌شود از تهران برآمده است هم‌اکنون شیوه‌ی سخن گفتنِ مردمانِ این شهر شیوه‌ی استانده‌ی جهانِ پارسی‌زبانان است.
     آنچه درباره‌ی تهرانیان گفته‌اید از رویِ آگاهی نمی‌نماید، چه، گویشِ تهران آن چیزی نیست که مردمانِ این شهر اکنون بدان سخن می‌گویند. گویشِ تهرانی با گویشِ کنونیِ این شهر که گویشِ استانده‌ی زبانِ پارسی است دگرسانیهایی بسیار دارد که پژوهشگرانی همچون علی‌اشرف صادقی، جعفر شهری‌باف و مرتضی احمدی نشان داده‌اند. گویشِ تهرانیانِ امروز که گویشِ استانده‌ی زبانِ پارسی است گویشی است که خودِ زبانِ پارسی در روندی طبیعی بدان رسیده است، اینکه به جای پروانَ گفته شود پروانِ یا به جای خواهر گفته شود خاهر، اینها همه‌ روندِ واجی‌ای است که خودِ زبانِ پارسی درسپرده و برآمده از «زبان‌دشمنی، فرهنگ‌گُریزی، فرهنگ‌کُشی و زبان‌کُشی» تهرانیان نیست، نیز چندین کردن جاندار و بی‌جان با «ها» از تهران نیاغازیده و در زبانِ پارسیگ (پهلوی) و در نوشته‌های سخن‌سرایانِ بزرگِ ما نیز به همین‌گونه است. به شیوه‌ی فردوسی سخن‌گفتن آرزویی دلنشین تواند بود، ولی با روندِ طبیعیِ زبانِ پارسی هیچ همخوانی ندارد.
     همچنین، بی‌گمان دبیره‌ی اوستایی یکی از توانمندترین و بهترین دبیره‌های جهان است که اگر روزی پارسی‌زبانان بخواهند دبیره‌شان را دگر کنند، امیدواریم که هرگز نرسد، دبیره‌ای بهتر از دبیره‌ی اوستایی نیست. با همه‌ی این، دبیره‌ی کنونیِ پارسی را نباید دگر کرد، چه دبیره تنها یک ابزار نیست که جایی برای زیستِ فرهنگیِ گویشورانش است و هر دگرگونیِ بنیادین در آن، گسستِ فرهنگی پدید می‌آورد.
     دیگر اینکه این نیست که دستور زبانی آسان‌دریاب برای زبانِ پارسی نوشته نشده باشد. دستورِ زنده‌یاد پرویز ناتل‌خانلری دستوری درخور برای زبانِ پارسی است که بر آیندگان است شیوه‌ی این استادِ زنده‌یاد را پی گیرند و اگر کاستی در کارِ وی می‌بینند از میان بردارند.
     جدا از فرهنگهایی امروزین، همچون دهخدا و معین و سخن و …، فرهنگِ استانده‌ای نیز با نامِ «فرهنگِ جامعِ زبانِ فارسی» در فرهنگستانِ زبان و ادبِ فارسی در دستِ آماده‌سازی است که تا کنون دو شماره از آن نیز بیرون آمده.
     در پایان بگوییم که این زبانِ کنونی نیز گنگ نیست این اندیشه‌ی ما است که گنگ است!

     پاسخ

     • لهجهٔ تهرانی آن چیزی است که هم‌اکنون تهران‌نشینان بدان سخن می‌گویند که تفاوتهای ساختاری با زبان نوشتاری دارد، آنچه پیش از این بوده لهجهٔ قدیم تهران است، آن روزها که تهرانیان آن لهجه را داشتند تهران بزرگترین روستای ایران بود و لهجَه‌ش شیوه استانده سخن گفتن جهان پارسی‌زبان نبود، این لهجهٔ کنونی تهران شایندهٔ نمایندگی زبان پارسی و جهانِ پارسی‌زبان نیست، آری آشکار است که زبان در گذر زمان تغییر می‌کند زیرا جانداری زنده چون انسان آنرا بکار می‌برد، البته که روند طبیعی زبان سبب شده که ارزشِ های بیان حرکت از زبر به زیر عوض شود ولی این دلیل نمی‌شود که این تغییر را استاندارد بشناسیم و بر همهٔ جهان پارسی‌زبان تحمیل کنیم و بگوییم چون آن تهرانی می‌گوید خونه تویِ مشهدی و کابلی نیز بگو خونه. نه استاد گرامی لهجهٔ تهرانی استاندارد شیوهٔ سخن گفتن جهان پارسی زبان نیست میگویید نه سفری کنید به شهر دوشنبه و با مردمانش گپ بزنید همین سخنی که اینجا نوشتید را بدیشان بگوید، بر شما خواهند خندید.

       آری این تغییرها و تفاوتها برآمده از «زبان‌دشمنی، فرهنگ‌گُریزی، فرهنگ‌کُشی و زبان‌کُشی» تهرانیان نیست، من نیز چونین نگفتم، بلکه گفتم؛ این تهرانیان چندین مرض ایران‌کُشانه دارند؛ زبان‌دشمنی، فرهنگ‌گُریزی، فرهنگ‌کُشی و زبان‌کُشی

       آنچه پیرامون تهرانیان گفتم بحق است
       آری تهرانی زبان‌دشمن و زبان‌کُش است، کجای ایران به جای سپاس و ممنون میگویند مرسی؟ بسیاری از کنشبرهای ساده و همنهادهٔ زبان پارسی در حال جایگزین شدن با کنشبرهای زبانهای غربی به علاوهٔ فعل کردن هستند، گویا زورشان می‌آید بگویند غافلگیری میگویند سورپریز، زورشان می‌آید بگویند قسمت کردن یا شریک شدن، می‌گویند شِر کردن. پاری از این رفتار تقصیر دستگاه آموزشی ایران است که برای نمونه در کلاسهای زبان انگلیسی فعل share را به اشتراک گذاردن ترجمه می‌کنند که در زبانمان هیچ معنائی ندارد، در فرهنگهای استاندارد دوزبانه همین فعل بیمعنا را به پارسی‌آموزان می‌خورانند همین فعل بیمعنا در مترجم گوگل نیز هست، این بدین معنی نیست که در زبانمان واژه‌ای برای ترجمه‌ کردن فعل share نیست، پارسی‌زبان می‌گوید اتاقمو با تو شریک میشم، قلبمو باهات قسمت میکنم، میتوان هزاران‌هزار نمونه دیگر از این دست غلطها را مثال آوُرد ولی تهرانیان آگاهانه واژه‌کُشی میکنند این از روز روشن آشکارتر است، بهتر است بپذیریم.

       آری تهرانی فرهنگ‌گریز و فرهنگ‌کُش است، کجای ایران جز تهران رسمهای غربیان را به جا می‌آورند کریسمس و بالباسکه و هالووین فلان‌پارتی و بهمان پارتی؟ تهرانیان از زمان آشنایی با فَرَنگیان فرهنگ و زبان ایرانی را پست می‌شمارند نه همشان ولی بسیاریشان چونین اند، تهرانیانی نیز هستند که بسیار فرهنگ‌دوست و زبان‌دوست و اندیشه‌پرور اند ولی دریغا که اقلیت اند نه اکثریت.

       آری زبان پارسی گفتاری گنگ نیست اگر کسی از غربیترین بزرگ‌شهر پارسی‌زبان یعنی همدان به شرقیترین شهر پارسی‌زبان یعنی دوشنبه برود و به لهجهٔ همدانی سخن بگوید مردمان دوشنبه هیچ مشکلی در فهمیدن سخنش ندارند چه بسا فهمیدن لهجهٔ همدانی آسانتر از لهجهٔ تهرانی باشد، پس آشکار است که مردمان هنگام سخن گفتن کاملاً می‌فهمند و می‌دانند که چه می‌گویند و در فهماندن اندیشه‌هاشان مشکلی ندارند به باور من زبان گفتاریمان از زبان نوشتاری فرانسه توانمندتر است، استاد گرامی اندیشَه‌مان گنگ نیست زبان نوشتاریمان نمی‌تواند اندیشه‌مان را به دیگری برساند و وی را بفهماند، این زبان نوشتاری است که پاک بیمار و گنگ است، تا کنون به نامه‌های اداریمان یا روزنامه‌های چاپ روز نگاه کرده‌اید؟ شک ندارم که از همان برگ نخست روزنامه میتوان کمابیش پنج غلط آشکار و خنده‌آور گرامری گرفت. از نامه‌های دادگستری که دیگر نگویم همین چند وقت پیش نامه‌ای به دستم رسید در شش خط نخست هیچ فعلی نبود آخر مگر میتوان شش سطر نوشت بی گفتن است و بود و شد؟

       از استاد خانلری گفتید، سه کتابی که وی پیرامون تاریخ زبان پارسی نوشت بسیار ارزنده و سودمند اند، وی مرد بزرگی و بود و کار بزرگی کرد، کاش بیشتر میزیست و بیشتر می‌نوشت ولی کجا با یک گل بهار شده که اینجا بشود؟ پس دیگران چه می‌کنند؟ در این دانشگاه‌ها چه آموزش می‌دهند که کارمند دادگستری یا آن روزنامه‌نویس چونین غلطنویسی میکند؟

       جمع بستن جانداران با ها غلط است، هر کس که نوشته اشتباه کرده و نباید می‌کرده این نظر من است، تفاوت میان جاندار و بیجان در پارسی بسیار مهم است نه تنها برای نامها که برای صفتها نیز مهم است، هر پارسی‌زبانی می‌داند که میتوان گفت مردِ ابله ولی نمیتوان گفت کَردارِ ابله، باید گفت کردارِ ابلهانه یا کردارِ ابله‌وار دلیل این نیز به نظر منِ زبان‌دوست همین تفاوت میان جاندار و بیجان است این تفاوت در زبان گفتاری از میان نرفته، پس در زبانی استاندارد باید گفت و نوشت مردان نه مردها، در زبان زبان گفتاری تهرانیان برای جمع بستن پس از مصوتها آ می‌چسبانند مثلاً مردا، پس از واکه‌ها عمدتاً ها می‌چسبانند، مثلاً پرنده‌ها، این یکی از تفاوتهای ساختاری این گویش که شما آنرا شیوهٔ استاندارد سخن گفتنِ جهان پارسی‌زبان نامیدید، با زبان نوشتاری است. آن چه روشن است در روند طبیعی سخن گفتن هیچ‌کس مردها و زنها نمی‌گوید پس چرا باید نوشت؟

       در پایان باید بگویم که نه ما زبان امروزه زبان استاندارد‌شده برای گفتار و نوشتار نداریم، آنچه برای نوشتار داریم زبانی است پر از واژه‌های بیمعنا و غلطهای گرامری و درازنویسی و اشتباه‌نویسی، نه ما واژنامه‌ای استاندارد که زبانی منطقی را نمایندگی کند نداریم کاش میداشتیم و امیدوار ام روزی داشته باشیم، نیز شاید داریم و من نمی‌دانم. آنچه که تا امروز در فرهنگها دیده‌ام تنها هدرکردن کاغذ و دوات بوده.

       زبان پارسی زبانی است که الگومندی را در زمینه‌های گوناگونِ گرامر و تلفظِ زبان به اوج رسانده، کمتر زبانی در خانواده بزرگ زبانهای هندواروپایی هست که همچند پارسی الگومند، ساده و هم‌زمان کارامد باشد، پارسی همچندی ندارد، پارسی نمونهٔ بسیار زیباست برای زبان دانش و زبان میان‌ملتی. رهبران جهان هنگام گرد آمدن باید به این زبان سخن بگویند نه انگلیسی زیرا یادگرفتن و یاددادنش بسیار آسان است اگر استانداردی منطقی و الگومند برای پارسی میداشتیم اکنون این زبان گرداگردِ جهان یادگرفته میشد، شرم‌آور است که پارسی‌زبانان با غلط به‌کار بردن زبان و نیز با اشتباه آموزاندن زبان به کودکانشان در سده‌های گذشته و در امروز، این زبان فرهنگ و شهراینی را به این حال بد انداخته‌اند، استاد گرامی همواره در ایران زبان دیگری بوده که آنرا ارزنده‌تر و گرامیتر و توانمندتر از پارسی می‌انگاشته‌اند و برای خوش‌خوشان این و آن، واژه‌های آن زبان را به پارسی اندرمی‌کرده‌اند این زبان خداگونه گاه عربی، گاه ترکی و مغولی، گاه فرانسی و امروزه انگلیسی است این است مهمترین دلیل سیه‌روزی زبان پارسی دری.

       پاسخ

       • دُرود بر شما.

         علاقه‌ی شما به زبان پارسی ستودنی است.

         ولی چند نکته را خوب است بدانیم؛
         آری زبان گفتاریِ تهرانی معیارِ زبان فارسیِِ دری نیست ولی زبانِ نوشتاریِ ایران ،مانند زبانِِ همین نوشته و کتاب‌های درسی و روزنامه‌ها، معیارِ فارسیِ دری است و این زبانِ نوشتاری در تهران نیز به شیوه‌ی معیار استفاده می‌شود پس زبان معیار وجود دارد.
         به عبارت دیگر شاید تهرانی در گفتار بگوید «تویِ خونه‌ یه گلدون هَس» ولی در نوشتار به شیوه‌ی معیار می‌نویسد « در خانه یک گلدان است» و این همان فارسی دری معیار است.
         دیگر مثال‌هایی که فرموده‌اید نیز چنین وضعی دارند مانند «مردا» که تلفّظِ تهرانیِ گفتاری است و روشن است که این معیار فارسی دری نیست ولی همین تهرانی در کتاب و روزنامه به شیوه‌ی معیار می‌نویسد «مردها».

         درباره‌ی های آخر واژه‌ها که فرموده‌اید زبر است، بله این ها(ه ـه) نشانه‌ی واکه است و بسیاری آن را زبر تلفظ می‌کنند ولی اگر کسی آن را کسره تلفظ کند آسیبی به زبان فارسی نمی‌رسد، چنین وضعی در بسیاری از زبان‌ها دیده می‌شود.
         همان مثال قبل را در نظر بیاوریم که تهرانی به جایِ «تویِ خونِه یه گلدون هَس» بنویسد « در خانِِه یک گلدان است» اکنون این نوشته‌ی معیارِ شخصِ تهرانی چه تفاوتی با نوشته‌ی زیر دارد « در خانَه یک گلدان است»؟!
         تفاوتی جزئی در تلفظ که هیچ آسیبی به زبان نمی‌زند.

         و اما درباره‌ی الگومندیِِ پارسی که فرموده‌اید:
         اتفاقاََ فارسی دری نیز استثنائات فراوان دارد و چنین نیست که فارسی دری برتریِ ویژه‌ای از نگر زبان‌شناختی نسبت به زبان‌های هندو اروپایی داشته باشد، و شاید آموختنش از برخیشان نیز زمان‌برتر باشد.

         و نکته‌ی دیگر درباره‌ی تعداد واکه‌‌ها که به واو مجهول و یای مجهول اشاره کرده‌اید؛
         بهتر است برای فارسی دری معیار شش واکه‌‌ قائل باشیم و واو مجهول و یای مجهول را مربوط به تلفظ منطقه‌ای(محلی) بدانیم، همان‌گونه که تهرانی هنگام نوشتن عناصرِ لهجه‌ای -محلی خود را نادیده می‌گیرد، واکه‌های غیر از شش واکه‌ی معروف نیز در فارسی نوشتاری نادیده گرفته بشوند.

         بله جانداران با «ان» جمع بسته می‌شوند ولی جمع بستن آن‌‌ها با «ها» نیز درست است، هرچند «ان» ادبی‌تر است.

         پاینده باشید.

         پاسخ

2. تا هنگامی که ما از دبیره ی تازی_پارسی برای نگارش زبانمان بهره میبریم این کژی ها پایدار خواهد ماند؛ جدا از اینکه این دبیره ی کنونی بسیار نارساست و شایسته ی زبان پارسی نیست باید دبیره ی اوستایی را فراگرفت و آن را گسترش داد و در پاسخ به کسانی که میگویند اگر ما دبیره ی اوستایی را پیش بگیریم آنگاه گسست فرهنگی پدید می آید باید گفت که نخست، اگر این گسست چیز بدی است پس چرا نیاکان ما دبیره ی پهلوی و اوستایی را رها کرده و به شترگاوپلنگی مانند این دبیره کنونی رسیده اند؟! خود این یک گسست بزرگی است! دوم آنکه میتوان در کنار دبیره ی اوستایی از این دبیره ی تازی نیز بهره برد و آن را به کودکانمان یاد داد تا بتوانند شاهنامه را بخوانند! برای مردمی چون ایران که به گفته ی شادروان ابراهیم پور داوود:« همه ی حیثیت و شئونات ملی خود را باخته ست و تنها دارای یک زبان شکسته است» و از برای این که تازیان بیگانه “پ “ ندارند، زبان میهن خودشان را جای پارسی، فارسی میگویند؛ این دبیره میتواند کمترین دلخوشی را برای ایرانیان به ارمغان بیاورد. جمهوری تاجیکستان نیز مانند جمهوری دروغین آذربایجان در حال هویت سازی است؛ آنها به سامانیان نه به عنوان یک پادشاهی ایرانی که به عنوان دولت تاجیک_خراسانی نگاه میکنند، جان سخن من این است که همه ی سرزمین های جدا شده از ایران و دولت هایشان، همه به روشی چه نرم چه سخت در حال گسترش دادن ایرانی ستیزی هستند، اگر ایران میخواهد به شکوه گذشته ی خود بازگردد دست کم باید ایرانی سازی و ایرانی کردن همه چیز را آغاز کند.

   پاسخ

3. به گمان من تنها راه رهایی فرهنگ و اندیشه ایرانشهریان و راهیابی آنان به خرَدورزی و ارج نهادن به خرَد و اندیشه مردم (انسان) همانا برگشت راستین به زبان پهلوی و دبیره و کیش آن می باشد. این کار چندین برتری و سود دارد: نخست آن که ایرانیان را با فرهنگ و زبان و اندیشه خود دوباره آشتی می دهد و دیگر این که راه را به روی ایرانشهریان در کشورهایی چون افغانستان و تاجیکستان و … نیز می گشاید و همه به زبان و دبیره داستانیگ (تاریخی) ایرانشهریگ ساسانی بر می گردند: نه دری، نه پارسی، نه تاجیکی. زبان پارسی ایرانشهر بزرگ با گوناگونی گویش ها و گنجینه ای از واژگان جوراجور همراه بوده است. از این روی، هیچ نباید دل آزرده شد. در زبان انگلیسی نیز گاهی یک واژه دارای دو چیم پَدیرَگ (علیه) هم است. به هر روی، این کاری شایسته و بایسته است. اگر ما خودمان را با خردورزی آشتی بدهیم و کشور خود را زنده کنیم، دیگر ایرانشهریان خود شیفته پیوستن دوباره به ما و برپایی دوباره ایرانشهر خواهند بود. نوشتن به دبیره پهلوی، ما را از اندیشه های نادرست و دروغین و سخنان و نوشته های دشمنان درباره داستان (تاریخ) ایران و شیرزنان و بزرگمردان این سرزمین اهورایی به دور داشته و زمینه را برای پندار نیک، گفتار نیک و کردار نیک آماده خواهد کرد. آری، من نیز گله دارم. ایرانیان و به ویژه دانشمندان زبان پارسی پهلوی باید جانانه بکوشند و بیشتر و بیشتر. نخست باید واژگان نیاکان را بررسی نمود و شناسایی و دفتریده (ثبت) نمود و از آنان بهره جُست و اگر واژه ای نبود، بر پایه دستور زبان پارسی پهلوی و ساختار واژه های آن واژگانی نو ساخت. باید مانند فردوسی رنج برد نه یک سال، سی سال! فردوسی راه را نشان داده است و فردوسی ها باید جانفشانی ها کنند. جایی برای بداندیشی درباره این و آن نیست، باید کوشید و آگاه شد و آگاهی بخشید. همه جای ایران سرای من است و تهرانی و بلوچ و خوزی و آدوری و هوراسانی و گیلکی و مازندرانی و کوردی و لری و بختیاری و سیستانی و بوشهری و عرب و ترکمن ایرانی همه هم میهنیم.

   پاسخ

4. ایرَج ِ کابـُلی دَر «شـُماره یِ ۷۲ ِ آدینه، سال ِ ۱۳۷۱»* همین پیشنـِهاد ِ پسندیده را طـَرح کـَرده اند، که بازخورد ِ آن دِلگـَرم‌کـُنـَنده نه بود. چـِرائی یِ این ناکامی شـَوَندها یِ فـَراوانی دارَد، که بیشتـَر ِ آنها در «پاسـُخ ِ فـَرنـِشین ِ فـَرهـَنگـِستان ِ دانـِشها ی تاجیکـِستان به نامه ‌ی سرگـُشاده ی پارسی‌انجـُمـَن» آمـَده است.
   با این هـَمه، هـَر گونه کوشـِش ی دَر نـَزدیک‌سازی یِ سه شاخه یِ زَبان ِ فارسی را باید اَرج نـِهاد.
   به نـِگر ِ مـَن، مـُهـِم‌تـَرین سـَدد ِ راه ِ مییان ِ فارسی یِ اِستانده دَر ایران و فارسی یِ تاجیکـِستانی خـَطط ِ کـُنونی-ست. تا این دَبیره تـَن به بـِهسازی نه داده باشـَد، یـِکی‌سازی یِ نـِوِشتار ِ دو شاخه یِ زَبان فارسی آب دَر هاوَن کوبیدَن است. ما هـَم اَگر جا یِ تاجیکان بودیم هـَرگـِز، به پـَذیرِش ِ این خواسته تـَن دَر نه می دادیم، تا از چاله یِ دبیره یِ سـِرِلیک به چاه ِخطط ِ شـِلـَخته یِ کـُنونی یِ فارسی-عربی به ی-اُفتیم.
   بـَرا یِ هـَموارسازی این آماج دست‌ه‌کم، بایـَد:
   ۱- بـِهسازی یِ رویه‌ئی دَر دَبیره یِ کـُنونی رُخ دِهـَد،
   ۲- کـِرانمـَندی یِ واژه به سامان گـَردَد، وَ نـِوِشتار اِستانده شـَوَد.

   *کابـُلی ایرَج، دُرُست‌نـَویسی یِ خـَط ِ فارسی، [جـُستار ِ «فـَراخوان به فارسی‌نـِویسان و پیشنـِهاد به تاجیکان»] رویه یِ ۸۷ تا ۸۸، چاپ ِ نـُخـُست ۱۳۸۴، بازتاب‌نـِگار، تـِهران
   هـَمچـُنین ن.ک. به اَحمـَد ِ اَکبـَری، «خـَط وَ نـِوِشتار ِ فارسی – بـِهسازی یِا دِگـَرگونی؟»، چاپ ِ نـُخـُست ۱۳۹۸، نـَشر ِ زَرنـِوِشت، تـِهران

   پاسخ

5. تاریخ راه خودش را رفته و میرود. شوربختانه افسار اشتری که راه سرنوشت ما را می پیماید، هنوز در دست فرزندان همان کسانی که زبان و فرهنگ ما را به این روز انداخته اند‌ ولی خوشبختانه و خوشبختانه و خوشبختانه هر روز بر شمار چشمهای بیدار شده از این خواب چند صد ساله، افزوده می شود. این بیداری بی مانند است.

   پاسخ