پارسی‌انجمن: تیره‌ی ایرانیِ تات در گستره‌‌ای گسترده از ایران‌زمین، که یک‌سویِ آن دربند و داغستانِ روسیه است و سویِ دگرش تا همدان و از آنجا تا خراسان، پراکنده‌اند و در این میان، بیشترِ ایشان در آذربایجان می‌زیند.
بر پایه‌ی گواههای استوار و روشنِ تاریخی و زبان‌شناختی، زبانی که تاتیانِ امروز بدان سخن می‌گویند تا چهارسد سالِ پیش (تا زمانِ صفویان) زبانِ همه‌ی آذربایجانیان بود، لیک با ترک‌تازیِ زبانِ ترکی، زبانِ تاتی اندک‌اندک از میان برفت و تنها باشندگانِ چند آبادی این زبان را نگه بداشتند و تا به امروز رساندند.
زبانِ تاتی گویشهایی گوناگون دارد و خود بازمانده‌ی زبانِ آذری، زبانِ کهنِ آذربایجان، است که گویشی از زبانِ پارسیگ (پهلوی) بوده است. هم‌اکنون نیز گویشورانِ این زبان به زبانِ خود نه تاتی که «فُرسی» می‌گویند.
برنامه‌ی «واپسین مردانِ تات» به بررسیِ زبانِ تاتی و مردم‌شناسیِ این زبان و نیز گفت‌وگویی با یکی از واپسین گویشورانِ این زبان در روستای گلین قیه‌ی آذربایجان می‌پردازد.
نویسنده‌ی این برنامه که از رادیو تبریز پخش شده، بهروز جعفری است و گویندگیِ آن نیز بر دوشِ افسانه کمال کاظمی. کارشناسِ باشنده در این برنامه نیز دکتر احمد اصغری نام دارد.
«واپسین مردانِ تات» را از «اینجا» بشنوید.
آگاهی: برای پیوند با ما می‌توانید به رایانشانی azdaa@parsianjoman.org نامه بفرستید. همچنین برای آگاهی از به‌روزرسانیهای تارنما می‌توانید هموندِ رویدادنامه پارسی‌انجمن شوید و نیز می‌توانید به تاربرگِ ما در فیس‌بوک یا تلگرام یا اینستاگرام بپیوندید.
جستارهای وابسته
استاد شهریار: آذربایجان کانونِ زبانِ پهلوی و نژادِ آریا بود+آوا استاد شهریار: «کانونِ زبانِ پهلوی آذربایجان بوده، مرکزِ ایران آذربایجان بوده، کانونِ نژادِ آریا، دروازه‌ی شرق، دروازه‌ی غرب، همه، آذربایجان بوده است.» این گفته‌ها نشان‌دهنده‌ی آگاهیِ تاریخیِ شهریار است. او به نیکی از این راستیِ تاریخی آگاه بود که زبانِ آذربایجان پیش از ترک‌تازیِ ترکان گویشی از زبانِ پارسی با نامِ پهلویِ آذری بوده و بر […]
بارگیریِ «فرهنگِ تاتی و تالشیِ» عبدلی پارسی‌انجمن: تاتیان و تالشیان دو تیره‌ی ایرانی‌اند که بیشتر در کناره‌های دریای کاسپین و آذربایجان می‌زیند. بر پایه‌ی گواههای استوار و روشنِ تاریخی و زبان‌شناختی، زبانی که تاتیان بدان سخن می‌گویند تا چهارسد سالِ پیش (تا زمانِ صفویان) زبانِ همه‌ی آذربایجانیان بود که گستره‌اش تا به قزوین نیز می‌رسید، لیک با ترک‌تازیِ زبانِ ترکی زبانِ تاتی […]
زبانِ آذربایجان در گذرِ زمان پارسی‌انجمن: «زبانِ آذربایجان در گذرِ زمان» نوشته‌ی پژوهنده‌ی آذربایجانی دکتر عباس جوادی است. جوادی در تبریز زاده شد و، پس از دانش‌آموختگی از دبیرستانِ فردوسیِ تبریز و دانشگاهِ آنکارا، دکترای خود را در رشته‌های زبانشناسی، خاورشناسی و زبان و ادبِ آلمانی از دانشگاهِ کلن گرفت. ایشان در این نبیگ به سد پرسشِ همگانی درباره‌ی تاریخ و فرهنگ و […]
زبان فارسی و حکومتهای ترکان استاد جلال متینی در این جستار به اینکه چگونه زبانِ پارسیِ دری زبانِ رسمیِ ایرانشهریان شد پاسخ می‌دهد و در این میان جایگاهِ زبانِ پارسی را به روزگارِ فرمانرواییِ سررشته‌دارانِ ترک […]
بارگیریِ «گویشِ آذری» از روحی انارجانی پارسی‌انجمن: گواهیها و پژوهشهای دانشمندان به استواری نشان می‌دهد که پیش از ترکی، گویشِ پهلویِ آذری تا سالهای انجامینِ سده‌ی دهم و نیز تا نیمه‌ی سده‌ی یازدهمِ مَهی در همه‌ی آذربایجان روایی داشته است. از این گویشِ ایرانی ـ که شوربختانه با ترک‌تازی ترکان به آذربایجان جایش را ترکی گرفت ـ نمونه‌هایی درخور برجای مانده که بزرگ‌ترین نمونه‌ی […]
گواههایی تازه‌یافته درباره‌ی دگرگونیِ زبان در آذربایجان و جای‌نامهای پارسی به ترکی این پژوهش به بررسیِ جای‌نامهای آذربایجان در نوشته‌های تاریخیِ روزگارِ صفویه، همچون صفوه‌الصفا و صریح‌الملک، می‌پردازد و نشان می‌دهد که بیشتر جای‌نامهای آذربایجان واژه‌های پارسی بوده‌اند که سپس‌تر ترکی گردیده‌اند و همچنین گواههایی ارزشمند درباره‌ی دگرگونیِ زبانیِ آذربایجان فرادستِ پژوهندگان […]
هنگامی که پیرمرد واپسین پارسی گوی جرین (قلین گیه ) سخن گفت اشک ریختم درجایی فرخیاد عبدالعلی ادبی زبان مردم قلین قیه را فرسی میخواند که پیداست فرسی همان فارسی است