جلالی، تهمورس (1354)؛ فرهنگ پایه (واژههای پارسی و بیگانه زبانزد در فارسی کنونی به پارسی سره)؛ كتابخانهی ابن سینا؛ چاپ نخست.
* * *
سرهنویسی پارسی و پرهیز از آلایش زبان پارسی به واژگان بیگانه همواره یكی از كوششهای ادبی و ایرانشناسی در نیمسدهی گذشتهی ایران بوده است. در این میان، دفتر پیش رو، گردآوری ارزندهای است از واژگان پیشنهاد شده و پُرپیشینهی پارسی در برابر خیل واژههای بیگانهای كه دیرزمانی است در گنجینهی شایگان زبانهای ایرنی جای خوش كردهاند.
تهمورس جلالی در پیشگفتار کتاب انگیزهاش را از این گردآوری چنین نوشته است: «انگیزه گردآوری این فرهنگ آن است که میاندیشم زبان پارسی توانگر از واژههای خود میباشد. افسوس، واژههای بیگانه چنان زبانزد شده که واژههای پارسی را به دست فراموشی سپرده و فرهنگستان هر چند واژه بیابد یا آفریند، در دریای بیکران زبان ناپدید گردد …».
گفتنی است، این کتاب در سال ۱۳۸۶ با نام فرهنگِ جلالی (ویراست فرهنگ پایه) و به کوشش لیلا جلالی از سوی پخش اختران در 752 رویه ویرایش و بازچاپ شده است.
* * *
دربارهی نویسنده
زندهیاد تهورس جلالی در سال ۱۹۲۵ در تهران زاده شد و پس از دانشآموختگی در رشتهی حقوق در دستگاههای دولتی به کار آغازید.
او در سراسر زندگیاش به میهنش و به زبان پارسی مهر میورزید و از همین رو کوشید تا واژههای پارسی را در فرهنگی گرد آورد و با تلاش فراوان، «فرهنگ پایه» را فراهم کرد که در سال ۱۳۵4 از سوی کتابخانه ابن سینا، یکی از نامدارترین ناشران آن روزگار، چاپ و با رویآورش دوستداران زبان فارسی نیز روبرو شد.
* * *
«فرهنگ پایه» را که دربردارندهی 78 هزار واژه است به گونهی پی.دی.اف (13 مگابایت) در 178 رویه از «اینجا» دریافت کنید.
جستارهای وابسته
بارگیری فرهنگ فدایی (برخی واژگان سرهی پارسی) پارسیانجمن: فرهنگ فدایی واژهنامهی نبیگ[=کتاب] «داستان ترکتازانِ هند» نوشتهی میرزا نصرالله خان فدایی اسپهانی است که به روزگار ناصرالدین شاه قاجار در هندوستان به پارسی سره نوشته و چاپ شده و سپس نگارندهی آن با یاری دستیار خویش، میرزا محمدعلی کشکول شیرازی، واژههای آن را گردآوری کرده و آن را جداگانه و به نام «فرهنگِ هر چهار کاخ داستان […]
بارگیری «واژهنامهی زبان پاک» کسروی پارسیانجمن: احمد کسروی تبریزی ـ تاریخنگار، زبانشناس و اندیشمند ـ از سرهنویسان بنام بود که با چیرگی بر برخیاز زبانهای ایرانی و فرنگی و نیز با دانشی گسترده در زمینهی زبانشناسی، واژههای بسیاری را زِ نو زنده کرد یا برساخت که بخشی از آنها اکنون در گفتار و نوشتار روزانهی پارسیزبانان به کار […]
سرچشمههای پارسی سره منوچهر فروزندهفرد: دکتر شالچی از پارسیپژوهان بنام است و نوشتارهایی پارسی و شیرین و اندریافتنی مینگارد که برای آشنایی با شیوهی سرهنویسی سودمند تواند بود. وی در این نوشتار به سرچشمههای پارسی سره میپردازد و سرهگرایان را در یافتنِ سرچشمههای واژگان شایسته رهنمونی […]
چند واژهی سره از برهان قاطع در این نوشته بیش از پانسد واژهی پارسی سره به گزینش امیرحسین اکبری شالچی از فرهنگ برهان قاطع نوشتهی محمدحسین بن خلف تبریزی و به ویراستاری زندهیاد دکتر محمد معین آمده است.
زبان پارسینو: شکوفایی، آمیختگی و پالایش سامان حسنی: زبان پارسی، با ریشه در زبان اوستایی، دارای پیشینۀ درازآهنگ سههزاروچندسدساله میباشد و سه دوران را پشتِسر گذاشتهاست: پارسیباستان، پارسیمیانه و پارسینو. در این جستار به زبان پارسینو میپردازیم و راهِ پُرفرازونشیبش، از شکوفایی تا زمینگیرشدنش زیرِ بارِ واژههای بیگانه، و خیزش دوبارهاش را […]
واژههایی سره از پارسیِ افغانستان آنچه در این نوشتهی میآید پژوهش ا. ح. اکبری شالچی دربارهی واژههای سره در پارسیِ افغانستان است.
به نظرم برخی داستانها را به فارسی سره برگردانید و در سایت پارسی انجمن منتشر کنید بسیار سودمند خواهد شد.
درود و روزبخیر. این فرهنگنامه شوربختانه تنها تا واج «ر» کشیده شده و واج های پس از آن در آن دیده نمیشوند. پیشنهادی دارید؟
درود بر شما.
درست میفرمایید. نه، شوربختانه، کاری ساخته نیست.