درنگی بر نوشته‌ی دویچه‌وله درباره‌ی نوواژگان فرهنگستان

پارسی‌انجمن: تارنمای بخش فارسی «دویچه‌وله»، به تازگی، با سر هم کردن گفتاوردهای گوناگون رسانه‌ها، نوشته‌ای درباره‌ی واژگان برساخته‌ی فرهنگستان منتشر کرده [اینجا] که در آن آمده است: «برخی از استادان دانشگاه و زبانشناسان معتقدند بسیاری از واژ‌ه‌های مصوب فرهنگستان زبان فارسی فقط به درد طنز می‌خورد»؛ ولی نگفته است کدام استادان و زبانشناسان و نیز دلیل‌های این استادان! برای طنزآمیز دانستن این نوواژگان چیست. سپس در دنباله از سوی احمد پوری چنین گفتاورد کرده است: «آیا امیدوارید عمه‌ی من از بقال محله‌شان بخواهد به او دو بسته «خمیراک» بدهد و مرد بقال نیز دریابد و دو بسته «ماکارونی» از قفسه بیرون آورد؟!»

در بی‌پایگی و بی‌مایگی چنین دیدگاه‌هایی همین بس که بسیاری از واژگان آشنایی که امروز به کار می‌بریم در آغاز نوواژگانی بودند که گاه حتا از سوی نویسندگانی بزرگ ریشخند شده بودند. «فرودگاه»، «باشگاه»، «شهرداری» و … از شمار این واژگان هستند.

شاید بد نباشد از کسانی که چنین نوشتاری را فراهم و منتشر کرده‌اند پرسید که سنجه و معیار زبانشناختی‌شان برای ریشخند‌آمیز بودن یک واژه چیست؟ برای نمونه با چه سنجه‌های دانشیکی [علمی‌ای] این دوستان«خمیراک» و «زیرموشی» را ریشخندآمیز می‌یابند؛ ولی واژگانی چون «بیزی»، « فیکس»، «سوء هاضمه»، «متقارن» را خوش‌آوا و باکلاس!؟ از دیدگاه زبانشناسی اجتماعی، مشکل کسانی که واژه‌های جااُفتاده و گوش‌آشنا شده‌ای چون«برون‌داد» و «درون‌داد» را ریشخند می‌کنند، ولی خواهان آن‌اند که واژگان درازآهنگ و ناآشنای انگلیسی و فرانسه را با هر سختی که شده بر زبان بیاورند در جایی بیرون از دانش زبانشناسی است!

اینکه به کردوکارهای فرهنگستان کُنونی پَرژَن‌های[نقدهای] بسیاری رواست، سخنی نیست، با این همه چنین به‌ دیده می‌آید که نوشتارهایی از این دست یا آگاهانه و از سر دشمنی با زبان پارسی است یا ناآگاهانه و از سوی کسانی نوشته می‌شود که شوربختانه به انگیزه‌های فرهنگی، سیاسی و .. ریشخند کردن زبان پارسی و فرهنگ ایرانی خود را از نشانه‌های روشنفکری می‌دانند. از دید این کسان هر چه بیشتر زبان پارسی را ریشخند کنی و هر چه بیشتر به تاریخ و فرهنگ خود ناسزا بگویی روشنفکر‌تری!