«جاماسپی» چاپ شد

جاماسپی

پارسی‌انجمن: نیاز بود که روزی «جاماسپی» به پارسی درآید و اینک این نیاز برآورده شده است: «جاماسپی» (گزارشِ پارسیگِ (پهلویِ) یادگارِ جاماسپ/ جاماسپ‌نامه)، یادگاری بازمانده از هزاره‌ها، با گردانش و گزارشِ «بزرگمهر لقمان»، به پارسیِ سره، برایِ نخستین بار، از سویِ شورآفرین، چاپ شد.

بزرگمهر لقمان، خود، در این‌باره نوشته است: «جاماسپی (یا «یادگارِ جاماسپ»، یا «جاماسپ‌نامه») به دیروز و امروز و فردای ایران پردازد، و گذشته و کنون و آینده‌ی آریاییان را برنماید.

جاماسپی از خون گذشته تا به ما رسیده است، چه دانیم که شاه عباس به بهانه‌ی جاماسپ‌نامه دست‌نبشتهایی پرشمار از اوستایی و پارسیگ نابود کرد. «منوچهر سیاوخش»، ۲۲ سال پس از کشتارِ شاه عباس، ازبهرِ یافتن و نابود کردنِ جاماسپی، در نامه‌‌ای به «بُرزو کامدین» نوشته است: «در زمانِ … شاه عباس، آن قدر آزار و جفا و زیان به دستورانِ ایران رسید که شرحِ آن به قلم و به زبان بیان نمی‌توان کرد و کار به جایی رسید که دو نفر از مایان کشته و ضایع شدند و از جهتِ طلبِ کتابهای دین چند و نسخه‌ی چند که از جاماسپ‌نامه بود گرفتند و باز طلب‌جویِ زیادتی می‌کردند و نبود.»

جاماسپی نمایانگرِ پاسخهای جاماسپِ بِدَخش به گشتاسپ‌شاه است و به ساختارِ کنونی‌اش به روزگارِ پس از ساسانیان باز‌گردد؛ هر چند پاره‌هایی از آن به روشنی از جاماسپیِ ساسانی رونویسی شده‌اند، و پاره‌هایی دگر نیز به زمانهایی بس کهن‌تر و شاید به بُنِ گفتارِ جاماسپ (همان که «پیشگوییهای گشتاسپ» (Χρήσεις Ὑστάσπου) نیز برگرفته از آن بوده است) بازگردند، که گردآورنده یا گردآورندگانِ جاماسپی این پاره‌ها را با رخدادهای تازه‌ی برآمده از تازشِ تازیان سازگار کرده‌ است یا کرده‌اند.

مُدی تا جایی که توانست نوشته‌های پارسیگ و پازند و پارسی گرد آورد و نامه‌ای کرد و به درستی «جاماسپی» خواند. مسینا که دست‌نبشتِ مونیخ به دستش افتاد، کاری کرد به زبانِ ایتالیایی، و آن کار «ایادگارِ جاماسپیگ» خواند، خوانشی نادرست. به زبانِ پارسی «ایادگارِ جاماسپ» درست است، چه دست‌نبشتها گویند که این ایادگار را که جاماسپیگ نام است. پس، به پارسی «جاماسپی» باید خواندن.

بَونده‌ترین پژوهشی که بر جاماسپی انجام شده ازآنِ رَهامِ اشه است. به سالِ ۱۳۸۲ یزدگری (۲۰۱۳ ترسایی)، او بر پایه‌ی هر آن دست‌نبشتِ پارسیگ، پازند، پارسی‌پازند، پارسی و گجراتی که در دست‌اند، به همراهِ دست‌نبشتهایی چند که خود برایِ نخستین‌بار یافته بود، ویرایشی سنجشگرانه از جاماسپی به دست داد: بخشهای پارسیگِ جاماسپی را که زِ دست رفته بودند بازسازی و همه‌ی جاماسپی را آوانویسی کرد و واژه‌هایی بسیار، واژه‌هایی که تا پیش از وی درست‌ خوانده یا اندریافته نشده بودند، برنمود و جاماسپی را به همراهِ پیشگفتار و پانوشتهایی روشنگرانه به انگلیسی گزارد. کارِ من نیز بر پایه‌ی کارِ اشه و به دنباله‌ی آن است. نیز بدین جای، برایِ نخستین‌بار، دو دست‌نبشتِ پارسیگ و پارسی‌پازند از جاماسپی یافته‌ام که اندر این کار شناسانده، ازشان بهره برده‌ام.

جاماسپی دربردارنده‌ی این ۱۹ فرگرد است:

۱. سرآغاز

۲. بنِ بی‌کران

۳. آفریدگانِ نخستین در مینو و گیتی

۴. نخستین پهلوانان و شهریاران و داد و رایِ ایشان

۵. شش سرزمینِ دیگر، مردمان و شهریارانشان، دادها و آیینهاشان

۶. البرز ‌و مردمانش

۷. کَنگ‌دژ، وَرِ جم‌گِرد، ایرانویج

۸. هندوان، چینستان، تازیان، ترکستان و بربرستان

۹. مردمانِ سیلان و آنان که در دریاها مانند

۱۰. سرزمینهای بَرچشمان، بَرگوشان، بِدستیان، دَوال‌پایان و سگ‌ساران

۱۱. سرزمینهای مَزَندَران

۱۲. اندر آفرینشِ هرمزد مردمان را

۱۳. کُندایی و آگاهیِ جاماسپ، روانش پس از مرگ و راستگویی‌اش

۱۴. سوگِ گشتاسپ

۱۵. سالشماریِ شاهانِ ایرانیِ پس از گشتاسپ

۱۶. پیشگوییهای جاماسپ

۱۷. سختیها و رنجهای هزاره‌ی زردشت

۱۸. نشانه‌های آمدنِ اُشیدر

۱۹. هزاره‌‌های اُشیدر و اُشیدرماه و سوشیانس

افزون بر پیشگفتار و آوانویسی و گزارش و گردانشِ جاماسپی، در پیوستِ جاماسپی «درباره‌ی رستاخیز و تنِ پسین»، «جاماسپ‌نامه‌ی سرودین» و «واژه‌نامه‌ی بسامدیِ جاماسپی» هم آمده است.»

گفتنی است که «جاماسپی»، پس از «گویاییِ ارستو» از پاولِ پارسی (فیلسوفِ ایرانِ باستان)، «دیباچه‌ای بر فلسفه‌ی تاریخِ ایران» و «زبانِ پارسیگ (پهلوی): دستورِ زبان، واژه‌سازی و واج‌شناسی»، چهارمین نامه از گردآوردِ «خردنامگ» است.

چاپِ نخستِ جاماسپی را «شورآفرین» (دورآوا: ۸۸۴۳۰۴۹۹-۰۲۱، همراه: ۰۹۱۲۵۵۷۹۱۴۵) در ۳۴۰ رویه، با پوشینه‌ی سخت و بهای ۱۶۰ هزار تومان در دسترسِ استادان، پژوهندگان، دانشجویان و دوستدارانِ فرهنگ و زبانهای ایرانی نهاده است.

***

نبیگ‌شناخت: بزرگمهرِ لقمان، جاماسپی (گزارشِ پارسیگِ (پهلویِ) یادگارِ جاماسپ/ جاماسپ‌نامه)، بر پایه‌ی گزارشِ رَهامِ اشه، خردنامگ ۴، چاپِ نخست، شورآفرین، ۱۳۹۹، ۳۴۰ رویه، شابک ۴-۰۰۲-۲۵۹-۶۲۲-۹۷۸.

***

«جاماسپی» را از «این جای» توان خریدن.

جستارهای وابسته

  • چاپ نبیگی از پاول پارسی، فرزانه‌ی ایران باستانچاپ نبیگی از پاول پارسی، فرزانه‌ی ایران باستان «گویایی ارستو» از پاول پارسی ـ فرزانه‌[=فیلسوف] و گویایی‌دان[=منطق‌دان] ایران باستان و استاد فرزانگی[=فلسفه‌ی] خسرو انوشیروان ساسانی ـ برای نخستین‌بار با گردانش بزرگمهر لقمان چاپ شد. نبیگ[=کتاب] «گویایی ارستو» دربردارنده‌ی سه گفتار از پاول پارسی (گفتار اندر گویایی ارستو، روشنایی‌نامه‌ای بر اندر پیرامونِ گزارش ارستو و پیش‌درآمدی بر […]
  • «دیباچه‌ای بر فلسفه‌ی تاریخِ ایران» چاپ شد«دیباچه‌ای بر فلسفه‌ی تاریخِ ایران» چاپ شد «دیباچه‌ای بر فلسفه‌ی تاریخِ ایران» نوشته‌ی زنده‌یاد ارسلان پوریا ـ فیلسوف، نمایشنامه‌نویس و سراینده‌ی ایرانی ـ به کوششِ بزرگمهر لقمان برای نخستین‌بار چاپ شد. پوریا در این نبیگ شیوه‌ی نگرشِ فلسفی به تاریخِ ایران را برنهاده و تاریخ را از پایگاهِ یک «گزارشِ رویداد» به پایگاهِ یک «دانشِ سنجشگرانه» برکشیده […]
  • «زبانِ پارسیگ (پهلوی): دستورِ زبان، واژه‌سازی و واج‌شناسی» چاپ شد«زبانِ پارسیگ (پهلوی): دستورِ زبان، واژه‌سازی و واج‌شناسی» چاپ شد «زبانِ پارسیگ (پهلوی): دستورِ زبان، واژه‌سازی و واج‌شناسی» نوشته‌ی رَهام اشه و گردانشِ مریم تاج‌بخش و بزرگمهر لقمان به پارسیِ سره چاپ شد.
  • پارسی‌گویانِ باستان زبانِ خویش را چه می‌نامیدند؟پارسی‌گویانِ باستان زبانِ خویش را چه می‌نامیدند؟ بزرگمهر لقمان: امروزه، بیشتر، زبانِ پارسیِ روزگارِ هخامنشیان را «پارسیِ باستان» و روزگارِ پس از آن تا فروافتادنِ ساسانیان را «پهلوی» نامند، لیک پارسی‌گویانِ باستان، خود، زبانِ خویش را چنین […]
  • چاپِ یک نوشته‌ی نویافته به زبانِ پارسیگچاپِ یک نوشته‌ی نویافته به زبانِ پارسیگ یک نوشته‌ی نویافته به زبانِ پارسیگ (پهلوی) با آوانویسیِ رَهام اشه بازچاپ شد. این نوشته‌ی نویافته «ویرازگان» نام دارد که درباره‌ی ایورزِ[=سفرِ] مُغی به نامِ «ویراز» به بهشت و دوزخ است. «ویرازگان» دگرسان از «ارداویراف‌نامه» یا «ارداویرازنامه»ی شناخته‌شده است و تنها رونوشتِ آن در بنیادِ کاما در هندوستان نگهداری […]
  • اندر بایستگیِ پارسیگ‌‌آگاهیاندر بایستگیِ پارسیگ‌‌آگاهی مریم تاج‌بخش و بزرگمهر لقمان: زبانِ «پارسی» دنباله‌ی زبانِ «پارسیگ» (پهلوی) و آن نیز دنباله‌ی زبانِ «پارسه» (پارسیِ باستان) است. زین‌رو، پارسی‌شناسی بی پارسیگ‌شناسی شدنی نباشد. با پارسیگ‌‌‌آگاهی است که به شناختی ژرف از پارسی توان دست یازیدن. چه نه تنها از چشمِ پارسیگ به پارسی نگریستن نگریستن به جان و جهانِ خویش با چشمانِ خویشتن است که […]

8 دیدگاه فرستاده شده است.

  1. با سلام دروددبر شما که فارسی را اینگونه پاس میدارید من موافقم برای نگهداری فارسی امروزرباید به پیشینه فارسی که فارسی باستان و پارسیگ (فارسی پهلوی)هم بپردازیم و فراموش نشود ?

  2. خدا شما رو برای ادبیات که نگهبان فرهنگ و اصالت این مرز و بوم حفظ کنه ???
    این کتاب رو از کجا میشه تهیه کرد

  3. با دُروود فراوان بر شما نیکوو فرزندان استاد سخن پارسی فردوسیِ بزرگ که براستی نگاهدارنده وزنده گرداننده ی زبان پارسی نیاکانی بوود و نه زبانِ بی چه بوودِ “فارسی” که بازمانده ی نابخردمردمانی بوود که خوشی خوشگذرانی خویش را در ستوودنِ شاهان فروومایه ای می دانستند که ستایش خویش را خوش و راستین می پنداشتند.
    به دووستانِ پارسی دووست سپارش می کنم شاهنامه بخوانید و شاهنامه خوانی را در خانواده و خاندان خویش نهادین نمایید تا پارسی همچنان زنده بماند.
    من برای رساتر شدنِ آوای اوو در زبان پارسی آنجایی که واج ” و ” آوای اوو= سوم تن یکایی ( سوم شخص مفرد ) را داشته باشد از دو ” وو” بهره می گیرم.
    پیشنهاد می کنم شما نیز چنین کنید.
    با ادب،فرووتنی و ارجمندی داوُوود کُباری

  4. هزاران سپاس که سال ها منتظر خواندن این جاماسب نامه که از پیرانمان درباره اش بسیار شنیدم بودم.

  5. درود بر شما.

    آیا بزرگمهر لقمان پیشتر با نام دیگری نویسندگی میکردند؟ اطلاعاتی از ایشان در دست نیست.

دیدگاهی بنویسید.


*