عباس سلیمی آنگیل: سیاست خارجی ترکیه از سالهای پایانی خلافت عثمانی تاکنون، بیش از یک سده، دگرگونی بنیادینی نداشته است. عثمانی در جنگ جهانی نخست از آشفتگی دولت ایران و دربار قاجار بهره برد و نام سرزمین ارّان و شروان را به آذربایجان دیگرگون کرد و همزمان در فرارودان (آسیای میانه) اندیشههای پانترکیستی را تبلیغ میکرد. این روزها نیز دولت ترکیه هم در اران و شروان نیروی نظامی و نفوذ اقتصادی و فرهنگی دارد و هم در فرارودان و نیز در افغانستان.
عباس سلیمی آنگیل: بهرهگیری از واژههای بیگانه گاهی به مرگ واژههای زبان فارسی میانجامد و گاهی هم آنها را از تکوتا میاندازد. واژهی «ریلکس» امروزه به جای واژههای «خونسرد» ، «خویشتندار»، «آرام»، «چیره» و… به کار میرود. همچنین، کارواژهی «ریلکس کردن» جای «آرمیدن» و «آسودن» و … را گرفته است؛ همانند رخدادی که پیشتر برای «خرسند» و «خشنود» افتاد و واژههای عربی «قانع» و «راضی» جای این دو واژه را گرفتند.
عباس سلیمی آنگیل (دبیر کارگروه آسیبشناسی پارسیانجمن): گویا، قرار است دروس عمومی، از جمله زبان و ادبیات فارسی، را از کنکور حذف کنند. در اینجا پیامدهای مثبت و منفی این رویداد را بررسی میکنیم.
عباس سلیمی آنگیل: فرهنگستان برخی از مهمترین وظایفش را رها کرده و یا نسبت به آنها کمتوجه است. در عین حال، بر پژوهشهایی پا میفشارد که ناشران خصوصی هم میتوانند آنها را انجام دهند و تاکنون هم انجام دادهاند. از آنجا که بودجهی فرهنگستان از مالیات مردم تأمین میشود، جا دارد و بایسته است که این نهاد گزارشی از عملکرد خود به مردم ایران ارائه دهد.
کورش جنتی: پادکام(بهرغم) همۀ کوششهایی که به ویژه در یک صد سال گذشته در زمینه پالایش زبان پارسی از وامواژههای بیگانه انجام شده است، همچنان وامواژههای بسیاری در زبان پارسی وجود دارد. بخش بزرگی از وامواژههای زبان پارسی، واژههای عربیای هستند که پس از تازش تازیان به ایران به گستردگی در زبان پارسی کاربرد یافتهاند.
عباس سلیمی آنگیل: در این یادداشت، با استناد به «اعلامیهی جهانی حقوق بشر»، «میثاق بینالمللی حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی»، «میثاق بینالمللی حقوق مدنی و سیاسی»، «کنوانسیون عدم تبعیض در آموزش و پرورش»، «کنوانسیون حقوق کودک» و «قانون اساسی ایران»، ادعاهای حقوقی مخالفانِ رسمی بودن زبان فارسی و هوادارانِ اجباری شدن «آموزش زبان مادری» و «آموزش به زبان مادری» بررسی میشود.
پارسیانجمن: محمد محبی، از استان آذربایجان شرقی، حقوقدان و دانشآموختهی علوم سیاسی است. آنچه در پی میآید گفتوگوی عباس سلیمی آنگیل، دانشآموختهی زبان و ادبیات فارسی، داستاننویس، پژوهشگر و دبیر کارگروه پایش «پارسیانجمن»، است با او دربارهی موضوعهایی چون زبان مادری، قومگرایی و ناراستیها و نادرستیهایی که پیرامون این موضوعها رخ نموده.
عباس سلیمی آنگیل: به سبب نگرشهای ایدئولوژیک، بسیاری از متنهای ادبی مهم زبان فارسی هیچگاه وارد کتابهای درسی نمیشود. جای هزاران قصه کوتاه و بلند و حکایت خواندنی متنهای مهم و مادر زبان فارسی، چه اصل حکایت و چه به صورت بازنویسیشده، در کتابهای درسی خالی است؛ از شاهنامه تا مثنوی معنوی، از کلیله و دمنه تا جوامع الحکایات، از گلستان سعدی تا بهارستان جامی و… .
عباس سلیمی آنگیل: در آغاز سال ۱۴۰۱ خورشیدی، شاهد یک چرخشگاه دیگر در سرنوشت زبان فارسی هستیم. دندانهای واپسگرایان قومی و دینی در افغانستان بر گلوی زبان فارسی نشسته است. در واپسین روزهای سال ۱۴۰۰ خورشیدی، گروه طالبان واژهٔ «دانشگاه» را از سردر دانشگاه بلخ زدودند. مسئله فقط واژهٔ دانشگاه نیست، زبان فارسی و فارسیزبانان از هر نظر زیر فشار انسانستیزانهٔ طالبها قرار دارند؛ از کوچ اجباری و راندن و آواره کردن هزارهها تا کشتار و آوارگی پنجشیریها.
عباس سلیمی آنگیل: باید سپاسگزار همهی کسانی بود که درستنویسی را به فارسیزبانان و فارسینویسان میآموزند و در این راه گامی برمیدارند. زبان فارسی از دیرباز به شیرینی و خوشگواری نامبُردار بوده است و طوطیان هند با قند پارسی شکرشکن میشدند. اکنون جای آن است که بپرسیم: «زبان پارسی را چه شده است بدین لطیفی و خوبی که نثر پارهای از قلمفرسایانش را نمیتوان خواند و اگر بتوان خواند، نمیتوان دریافت؟»