دسته: نبیگخانه

پارسی‌انجمن: فرهنگ فدایی واژه‌نامه‌ی نبیگ[=کتاب] «داستان ترکتازانِ هند» نوشته‌ی میرزا نصرالله خان فدایی اسپهانی است که به روزگار ناصرالدین شاه قاجار در هندوستان به پارسی سره نوشته و چاپ شده و سپس نگارنده‌ی آن‌ با یاری دستیار خویش، میرزا محمدعلی کشکول شیرازی، واژه‌های آن را گردآوری کرده و آن را جداگانه و به نام «فرهنگِ هر چهار کاخ داستان ترکتازانِ هند» به سال ۱۸۶۷ ترسایی در هند به گونه‌ی سنگی چاپ کرده است. در این واژه‌نامه واژه‌های سره‌ی پارسی به همراه اندکی واژه‌های دساتیری و نیز عربی و ترکی ـ مغولی گردآوری شده‌اند.

پارسی‌انجمن: «صحاح‌الفرس» در شمار فرهنگهای کهن پارسی و ازآنِ سده‌ی هشتم مهی است. این واژه‌نامه که نوشته‌ی محمد پور هندوشاه نخجوانی است در ۲۵ در و ۴۳۱ بخش و ۲۳۰۰ واژه فراهم شده است.

پارسی‌انجمن: «فرهنگ قواس»، نوشته‌ی فخرالدین مبارکشاه قواس یا فخرالدین کمانگر، از فرهنگهای کهن پارسی است که در سده‌ی هفتم در پنج بخش در هندوستان نوشته شده است. نویسنده‌ی آن را باید پایه‌گذار فرهنگ‌نویسی در هندوستان به شمار آورد، چه به پیروی از این فرهنگ فرهنگهای بسیاری چون دستورالافضل (۷۴۳ مهی)، زفان گویا (پیش‌از ۸۳۷)، بحرالفضائل (۸۳۷) و شرفنامه (۸۷۸) در هندوستان نوشته شده‌اند.

پارسی‌انجمن: «شالوده نحو زبان فارسی»، نوشته‌ی محمد پژوه، نخستین نبیگی[=کتابی] است که در این باره نوشته شده است. از ویژگیهای این نبیگ آن است که به جست‌وجوی همتاهای پارسیِ درخور برای نامگذاری واژه‌های دستور زبان برآمده و همچنین کوشیده است تا از دستور نحو زبان عربی که پیوندی با زبان پارسی ندارد دوری کند.

پارسی‌انجمن: زبانهای پارسی و انگلیسی هر دو در دسته‌ی زبانهای هندواروپایی جای می‌گیرند. زین‌رو، واژه‌هایی بسیار در این دو زبان از ریشه‌هایی یکسان برآمده‌اند. افزون بر این، واژه‌های بسیاری از زبانهای ایرانی به انگلیسی درآمده‌اند که نبیگ[=کتاب] واژه‌های ایرانی در زبان انگلیسی نوشته‌ی محمدعلی سجادیه بدانها پرداخته است.

پارسی‌انجمن: خواست از «فرهنگ تاریخی» این است که با بهره از آن دریابیم هر واژه در کدامین روزگار از تاریخِ هزارواندی ساله‌ی زبان پارسی دری کاربرد داشته، در چه زمانی از میان رفته یا چِمش[=معنی‌اش] دگرگون شده، چه واژه‌ای در جای آن نشسته، نیز چه واژه‌هایی ساخته یا وام ستانده شده‌‌ و در زبان پارسی رواج یافته‌اند و این دگرگونیها برپایه‌ی چه رخدادهای تاریخی‌ای رخ داده‌اند. به دیگر سخن، فرهنگ تاریخی چونان شناسنامه‌ی هر واژه است.

پارسی‌انجمن: زبان ارمنی از آن دست زبانهای هندواروپایی است که از زبانهای ایرانی به‌ویژه پارسی وامی بسیار ستانده است تا آنجاکه تا چندی پیش آن را یکی از زبانهای ایرانی می‌دانستند تا اینکه هنریخ هوبشمان نشان داد که این زبانِ هندواروپایی در شاخه‌ی زبانهای ایرانی نمی‌گنجد.

پارسی‌انجمن: احمد کسروی تبریزی ـ تاریخ‌نگار، زبانشناس و اندیشمند ـ از سره‌نویسان بنام بود که با چیرگی بر برخی‌از زبانهای ایرانی و فرنگی و نیز با دانشی گسترده در زمینه‌ی زبانشناسی، واژه‌های بسیاری را زِ نو زنده کرد یا برساخت که بخشی از آنها اکنون در گفتار و نوشتار روزانه‌ی پارسی‌زبانان به کار می‌رود.

پارسی‌انجمن: زبان پارسی باستان در شاخه زبانهای ایرانی از گروه زبانهای هندوایرانی خانواده زبانهای هندواروپایی جای دارد. این زبان به زبان پارسیگ (پهلوی) دگرگونی یافت که زبان ادبی و دیوانی شاهنشاهی ساسانی بود و سپس به زبان پارسی نو دگر شد. این زبان از زبان نیاایرانی (زبان ایرانی باستان) سرچشمه گرفته‌است.

پارسی‌انجمن: برای گردآوری داده‌های ارزنده از فرهنگ و زبان و ادب ایران باستان، میانه و نو جستارهای گوناگونی میان سالهای ۱۸۹۵ تا ۱۹۰۴ از سوی دانشمندان ایرانشناس بنام و استادان برجسته‌ی فرهنگ و زبانهای آریایی نوشته و چاپ شد که با نام «بنیاد دانشهای وابسته به زبانهای ایرانی»[=اساس فقه‌اللغه ایرانی] شناخته می‌شود و ارزش دانشی آنها تا به امروز زبانزد استادان فرهنگ و زبانهای ایرانی است. نبیگ «تاریخچه‌ی واجهای ایرانی» بخشی از همین پژوهشهاست که پس از سدواندی سال دکتر واهه دومانیان آن را به پارسی گردانده است.