نقد «دستور زبان فارسی معاصر»، ژیلبر لازار

یوسف امیری، دکتر محسن حافظیان- در نوشتۀ پیش رو، محتوای کتاب «دستور زبان فارسی معاصر» را در چهار بخش بررسی کرده‌‏ایم؛ گردآیۀ زبانی، دستور زبان، گروه‌‏های دستوری و تفسیر نادرست داده‌‏های زبانی این چهار بخش را تشکیل می‌‏دهند. مبنای نقد ما از کتاب یادشده، به تناوب ویراست دوم کتاب به زبان فرانسه (٢٠٠۶ م.) و برگردان فارسی کتاب بوده است و اگر ضرورتی هم دست داده، به ویراست انگلیسی آن رجوع کرده‏‌ایم.

چاپ دوم «دستورزبان پارسی نو» به زبان سوئدی

«دستورزبان پارسی نو»، نوشته‌ی اشک دالن، آموزاننده‌ی همه‌ی زیربناهای زبان پارسی مانند دبیره [=الفبا]، خَمِش [=صرف]، گُفت‌شناسی [=نحو]، واج‌شناسی و دستورهای واژه‌سازی است و خواننده را از راه برشمردن نمونه‌های گوناگون، با زبان امروزین پارسی و همچنین با شیوه‌ی به کارگیری درست واژه‌ها و چیدمانهای زبانی در گفتار و نوشتار آشنا می‌کند.

بارگیری «تاریخ زبان فارسی» استاد خانلری

«تاریخ زبان فارسی» برجامانده‌ای گرانسنگ و ماندگار از استاد زنده‌یاد دکتر «پرویز ناتل خانلری» – پژوهشگر، ادب‌دان، چامه‌سرا، زبانشناس و سیاستمدار- است که تنها نبیگِ پایه‌ در این زمینه نیز به شمار می‌آید.

نگرشی نو به فعل فارسی

«نگرشی نو به فعل فارسی»، نوشته‌ی «محمد عشوری» ست که از سوی «نشر کوچک»، سال 1384 در 580 رویه و 1000 نسخه منتشر شده است. این کتاب،‌ نگاهی ست ژرف و تازه و دیگرگونه به «فعل» در زبان پارسی که بسیاری از زبانشناسان آن را ستون و پایه جمله می‌دانند.

ساختارهای وندی مشتق‌های فعلی

در «ساختارهای وندی مشتق‌های فعلی»، نوشته‌ی «دکتر محسن حافظیان»، ساختارها، گونه‌های وندی و بسامد این وندها را در واژگانی که از فعل‌های ساده‌ی فارسی به دست آمده‌اند، بررسی شده‌اند. گردآیه‌ی این کتاب شامل فعل‌های ساده‌ی زبان فارسی به همراه واژگان ساخته شده بر اساس آن‌هاست که از «لغتنامه‌ی دهخدا» برگرفته شده‌اند.

دسترس، نه دسترسی!

در این یادداشت دکتر جلیل دوستخواه به راه‌یابی‌ی «دسترسی» (جای‌گزین‌ِ رایج و نادرست‌ِ «دسترس») به لغت‌نامه‌ی دهخدا در مرحله‌ی ویرایش و با استناد به دو کاربُرد‌ِ نادرستْ برگزیده! اشاره می‌کند.

بدون فرتور

جمع در زبان پارسی

شهربراز- پیشنهاد من آن است که به همان قاعده‌ی ساده و پارسی برای جمع بستن در زبان خودمان برگردیم و تا جای ممکن از کاربرد جمع‌های عربی خودداری کنیم و واژه‌های عربی‌تبار را هم تنها با همین قاعده‌ی زبان پارسی جمع ببندیم. مثلا: روحانی -> روحانیان و نه روحانیون. کتاب -> کتاب‌ها و نه کُتُب. رساله -> رساله‌ها نه رسالات یا رسائل.

بدون فرتور

چرا باید واژگان پارسی را به کار ببریم؟

کورش جنّتی- زیستن در جهان امروز، نیازمند زبانی ست که با ویژگی‌های این جهان نوین سازگار باشد. رویکرد سنتی به زبان، پاسخگوی نیاز زبانی ما در رویارویی با این جهان نوین نبوده و نیست. بنابراین یا باید با پایفشاری بر روش‌های ترادادی و کهنه، بیینده‌ی ناکارآمدی و مرگ آرام زبانمان، دست کم در زمینه‌ی دانش و فناوری باشیم یا با پذیرفتن راهکارهای نوین و هتا گاه ترادادشکن، تلاش کنیم زبان پارسی را از پرهون (دایره) کوچک زیستی خود بیرون آوریم.

زبان فارسی از آشوب تا سامان

دکتر جلیل دوستخواه- بر ماست که درهمه‌ی کاربُردهای زبان، بیشترین دقّت را به خرج دهیم و از هرگونه آشفته‌کاری و بی‌بند و باری در گفتار و نوشتار خودداری ورزیم و از راه دادن تعبیرها و ترکیب‌های بیگانه با ساختار و هنجار زبان به بافت آن و عرضه‌داشت گفتارها و نوشتارهای درهم جوش و ملقمه‌وار بپرهیزیم.

قانونمندی واژه‌ها در «فرهنگ وندهای زبان فارسی»

در فرهنگ وندهای زبان فارسی که پژوهش دکتر ضیاالدین هاجری است، نزدیك به 700 وند (پیشوند، میانوند و پسوند) یا وندواره‌های زبان فارسی بررسی شده است. این فرهنگ دربردارنده‌ی جدول نشانه‌های آوا نگاری، كوتاه‌واره‌ها، نشانه‌ها و فهرست وندهای كتاب و کتابنامه است.