شناخت‌نامه: «مفاتیح‌العلوم» خوارزمی

شهربراز: یکی از نخستین دانشنامه‌هایی که در دوران پس از اسلام نوشته شده است «مفاتیح‌العلوم» یا «کلیدهای دانش‌ها» است که دانشمندی ایرانی به نام «ابوعبدالله احمد ابن محمد ابن یوسف خوارزمی» در سده‌ی چهارم هجری/ دهم میلادی نوشته است و در این جستار به شناساندن آن می‌پردازم.

استاد فره‌وشی: خط فارسی شاهکار است

دکتر بهرام فره‌وشی: خط ما ویژگی‌های شکل‌نگاری دارد… خط هرقدر بیشتر بتواند به واژه شکل معین بدهد زود‌تر خوانده و نوشته می‌شود… از خوبی‌های خط فارسی کوتاه‌نویسی واژه‌ها و «اقتصاد مغزی» آن است‌.

«فرهنگ ساختاری واژگان پارسی» از سوی پارسی‌انجمن و شورآفرین چاپخش شد

«فرهنگ ساختاری واژگان پارسی»‌ که فرهنگِ الفبایی ریشه‌ها و وندهای زبانِ پارسی به شمار می‌آید، در دو پوشینه به پارسی سره فراهم گردیده‌است. پوشینه‌ی یکم، یا خودِ فرهنگ، به سامانِ الفبایی است. نکته‌ها و گزارشها و پیش‌آگاهیها و راهنماییهای بایسته نیز در پوشینه‌ی دوم یا پیوستها آورده شده است.

پارسی‌نویسی و سره‌گرایی (بخش نخست)

کورش جنتی: در این جستار کوشش خواهیم کرد تا با بازخوانی سرگذشتِ زبانِ پارسی و با در کانون نهادنِ پارسی‌نویسی و سره‌گرایی، به ‌یکی از برجسته‌ترین کوشش‌های ایرانیان در راستای پاسداست و نگهبانی ایران و ایرانگی بپردازیم.

بارگیری «فرهنگ فارسی به پهلوی» استاد فره‌وشی

«فرهنگ فارسی به پهلوی» فره‌وشی برای نخست بار به سال ۱۳۵۲ چاپ شد. در این فرهنگ که بر پایه‌ی فرهنگ پیشین ایشان (فرهنگ پهلوی چاپ شده به سال ۱۳۴۶) فراهم آمده است می‌توان بسا واژه‌های ادب کهن پارسی را یافت و به یاری آنها به اندریافتی تازه از این واژه‌ها رسید. همچنین بسیاری از واژه‌های بیگانه که کنون به کار برده می‌شوند و گاه می‌پنداریم همتایی در پارسی ندارند، می‌توان همتاهایشان را در میان انبوه واژه‌های پارسیگ[=پهلوی] یافت و به هنگام نیاز به کارشان برد. همچنین می‌توان برای بازسازی دستور زبان پارسی از ساخت واژه‌های پارسیگ که اندر این فرهنگ‌نامه آمده‌اند، سود برد.

پیامد آمیختگی زبان پارسی با واژه‌های بیگانه (۵)

سامان حسنی: یکی از پسوندهای فراموشیده که گاهی نشانه بیشال پنداشته می‌شود، پسوند نیایی “ان” است. این پسوند بیانگر آن است که یک کس فرزند کیست یا از کدام خاندان است. این پسوند در زبان پارسیگ روایی داشته است، مانند “ان” در پاپکان.

بارگیری فرهنگ سرمه‌ی سلیمانی

پارسی‌انجمن: فرهنگ فارسی به فارسی سرمه‌ی سلیمانی، گردآوری تقی‌الدین اوحدی بلیانی در سده‌ی یازدهم، دربردارنده‌ی ۵۸۵۰ واژه‌ی کهن و کمتر آشنا و فراموشیده‌ی پارسی به همراه نامهای کسان، جایها، رودها، کوهها، شهرها، داروها و گیاهان است.

سرچشمه‌های پارسی سره

منوچهر فروزنده‌فرد: دکتر شالچی از پارسی‌پژوهان بنام است و نوشتارهایی پارسی و شیرین و اندریافتنی می‌نگارد که برای آشنایی با شیوه‌ی سره‌نویسی سودمند تواند بود. وی در این نوشتار به سرچشمه‌های پارسی سره می‌پردازد و سره‌گرایان را در یافتنِ سرچشمه‌های واژگان شایسته رهنمونی می‌کند.

همتای پارسی «دُشَک» چیست؟

شهربراز: امروزه در زبان پارسی برای نامیدن بخشی از بستر که در زیر جای می‌گیرد و روی آن می‌خوابیم واژه‌ی ترکی‌تبار «دُشک» یا «تُشک» را به کار می‌بریم. واژه‌ی پارسی همتای «دُشک» که در شاهنامه و دیگر نوشتارهای پارسی کهن به کار رفته است «نِهالین» است که به گونه‌ی «نِهالی» کوتاه شده است…

بارگیری «لهجه بخارایی» احمدعلی رجایی

پارسی‌انجمن: لهجه بخارایی نوشته‌ی زنده‌یاد احمدعلی رجایی بخارایی است که در آن به «اصالت لهجه‌ی بخارایی»، «مختصات دستوری لهجه‌ی بخارایی»، «برخی جمله‌ها و گفت‌وگوهای روزانه»، «نمونه‌ای از نثر نویسندگان کنونی بخارا» و «نموداری از لغات متداول در بخارا» پرداخته است. این نبیگ نشانگر پیوستگی پارسی‌زبانان با همزبانانِ همفرهنگی است که از سالها پیش روسها و ازبکها میانشان جدایی انداخته‌اند.