تحریف اصل ۱۵ قانون اساسی در خانه‌ی ملت

مهرشاد ایمانی: تفاوت است میان «تدریس به زبان مادری» و «تدریسِ زبان مادری». شاید این دو عبارت از حیث کلامی شبیه به یکدیگر باشند، اما از لحاظ محتوایی وجوه تفارق بسیاری دارند تا جایی که قانون‌گذار در اصل ۱۵ قانون اساسی یکی را مجاز و دیگری را ممنوع دانسته است.

پارسی، تاجیکی یا دری؟

گفت‌وگو دربارۀ زبانِ پارسیِ تاجیکی بیست‌واندی سال است که در تاجیکستان دنبال می‌شود. امروزه کشورهایی چون ‌ایران، افغانستان و تاجیکستان هستند که سرچشمۀ فرهنگشان زبانِ پارسی است. لیک، امروز، کسانی این باور را گسترش می‌دهند که زبانِ تاجیکان چیزی دیگر است. چنین گفت‌وگوهایی درباره‌ی پارسی دری نیز هست. در این باره با استاد امید جَیهانی، زبانشناس، گفت‌وگو کرده‌ایم.

دانش و فلسفه در ایرانِ باستان

پارسی‌انجمن: در این جُستار استاد زنده‌یاد مرتضی ثاقب‌فر به جایگاهِ زبان، فلسفه و دانش در ایرانِ باستان می‌پردازد و نشان می‌دهد چگونه اخگرهای این دانش و فرهنگ به جهانِ اسلام نیز رسید ـ تا آنجا که نزدیکِ ۹۰ درسد دانشمندانِ جهانِ اسلام از ایران‌زمین بودند.

واژه‌های یونانی در غزل‌های مولانا

شهربراز: زبان مادری مولانا جلال‌الدین محمد بلخی پارسی بود. وی همچنین بر عربی چیره بود و با ترکی و یونانی نیز آشنایی داشت. مولانا درباره‌ی آشنایی خود با زبان ترکی به روشنی چنین گفته است که نشان می‌دهد وی نه ترک بوده و نه ترکی می‌دانسته است: تو ماه تُرکی و من اگرچه ترک نیستم | دانم من این قدر که به ترکی است آب «سو».
به هر روی، در این جستار به بررسی چهار غزل مولانا می‌پردازم که واژه‌های یونانی بسیار دارند.

مدهوش، نیازان و آواشناسیِ زبانِ پارسی

پارسی‌انجمن: زنده‌یاد دکتر ماهیار نوابی، در بخشِ نخستِ این جستار، به بررسیِ واژه‌ی پارسیِ عربی‌پنداشته‌شده‌ی «مدهوش» به چِمِ[=معنیِ] «بیهوش» می‌پردازد. در بخشِ دوم، واژه‌ی «نیازان» را که در پارسیِ به همتایی «عاشق» است برمی‌رسد. در بخشِ سوم و پایانی نیز گفتاری از ایشان درباره‌ی «آواشناسیِ زبانِ پارسی» آمده است.

نوروز یکی از نشانه‌های ملیت ماست

دکتر پرویز ناتل خانلری: نوروز یکی از نشانه‌های ملیت ماست. نوروز یکی از روزهای تجلی روح ایرانی است. نوروز برهان این دعوی است که ایران، با همه‌ی سالخوردگی، هنوز جوان و نیرومند است.

«آیینه‌ی نوروز» سروده‌ای به پارسیِ سره از بزرگ امید

پارسی‌انجمن: «آیینه‌ی نوروز» سروده‌ی احمد شکیب (بزرگ امید) از چامه‌سرایانِ بَغلانِ خراسان است. وی در پیشگفتارِ این سروده گوید: «اگر زبانهای لاتین و یونانی باستانی فروخفتند، و اگر سانسکریت جا را برای زبانها و گویشهای امروزین تهی کرد، پارسی ماندگار ایستاد، و به گفته‌ی جاویدان‌یاد «پرویز ناتل خانلری» هنوز آن فارسیِ پهلوان است که بود. آنچه می‌خوانید گوشه‌ای از سره‌سرایی بدین زبان است.»

بارگیریِ فرهنگِ «مَجمَعُ‌الفُرس» سُروری

پارسی‌انجمن: فرهنگِ مَجمَعُ‌الفُرس یا فرهنگِ سُروری نوشته‌ی محمدقاسم‌ پورِ‌ حاجى‌محمد کاشانی در آغازِ سده‌ی یازدهم است. دگرسانیِ فرهنگِ سروری از فرهنگهایی همچون برهانِ قاطع در این است که نویسنده واژه‌های تازی و نیز واژه‌های ساده‌ی پارسی را نیاورده و همچنین شیوه‌ی خوانشِ واژه‌ها را برنموده، و بالاتر از اینها، از واژه‌ها نمونه‌ یا نمونه‌هایی از چامه‌های گذشتگان آورده است.

واژه‌نامه‌ی «دیباچه‌ای بر فلسفه‌ی تاریخِ ایران»

پارسی‌انجمن: برخی از واژه‌های فلسفی که ارسلانِ پوریا در این نبیگ برساخته و برایِ نخستین بار پیش نهاده است چنین‌اند: آزمایش‌گروی (empiricism)، بوده‌گروی (positivism)، کردارگروی (pragmatism)، ماده‌گروی (materialism)، مینوگروی (idealism)، مینوشناسی (ideology)، مینه (concept)، نگره (تئوری، نظریه)، نهش (موضع)، نهشته (موضوع)، نایِش (نفی)، گروهگان (جامعه).

هالووین، ولنتاین و زبان مادری

سالار سیف‌الدینی: حکایت زبان مادری، در اسناد یونسکو، نجات زبان‌های در معرض نابودی بود. زبان‌هایی که «بالقوه» در معرض خطر هستند زبان‌هایی‌‌اند که کودکان زیادی به این زبان‌ها صحبت نمی‌کنند. در ایران، گویش‌های باستانی که صورتی قدیمی‌تر از زبان پارسی‌اند در معرض انقراض‌اند، همانند زبانهای دیلمی، تالشی و مازنی. اما مانند هر پدیده سیاسی دیگر، مسئله زبان مادری نیز به یک «ایدئولوژی» جدید در ایران تبدیل شده است.