پارسی‌انجمن: خواست از «فرهنگ تاریخی» این است که با بهره از آن دریابیم هر واژه در کدامین روزگار از تاریخِ هزارواندی ساله‌ی زبان پارسی دری کاربرد داشته، در چه زمانی از میان رفته یا چِمش[=معنی‌اش] دگرگون شده، چه واژه‌ای در جای آن نشسته، نیز چه واژه‌هایی ساخته یا وام ستانده شده و در زبان پارسی رواج یافته‌اند و این دگرگونیها برپایه‌ی چه رخدادهای تاریخی‌ای رخ داده‌اند. به دیگر سخن، فرهنگ تاریخی چونان شناسنامه‌ی هر واژه است.
ایلبر اروتایلی، تاریخ‌نگار و ترک‌شناس نامدار ترک، در سخنرانی‌ای در دانشگاه ازمیر به جایگاه فرهنگ ایرانی در ترکیه و پیوندهای زبان و فرهنگ و شهرآیینی ایرانی و زبان و فرهنگ ترکی پرداخت و گفت: «تاریخ گذشته‌ی ایران در دنیا جایی مستثنا دارد. فرهنگ ترکی و زبان ترکی نسبت به فرهنگ ایرانی یک فرهنگ روستایی است. ایران استاد ما است و ترکان در خدمت به فرهنگ ایرانی جای استثنایی دارند. برای ما ترکان فرهنگ و تمدن ایران مرتبه یونان برای اروپا را دارد».
پارسی‌انجمن: وِرِنر زوندرمان (۲۰۱۲-۱۹۳۵) ایرانشناس و پژوهشگر نامدار زبانهای ایرانی و مانی‌شناس برجسته در آلمان زاده شد و پس از ۱۰ سال دست‌وپنجه نرم کردن با بیماری چنگار در ۷۷ سالگی چشم از جهان فروبست.
زوندرمان رشته‌ی ایرانشناسی را در شهر برلین زیر نگر هاینریش یونکر و بزرگ علوی آغازید. بیشتر کوششهای دانشی وی در زمینه‌ی زبانشناسی و نوشته‌های مانوی است. برجسته‌ترین کار وی نیز ویرایش سنجشگرانه پنج پوشینه از نوشتارهای سغدیگ، پهلوانیگ و پارسیگ از نوشتارهای تورفان در برلین است.
محمود فاضلی بیرجندی: در ایران باستان دارندگان خرد و منطق و آشنایان با فلسفه بوده‌اند. کم هم نبوده‌اند. من خود در یکی از یادداشتها که پیشتر نوشتم خبر از شهری به نام «ریواردشیر» دادم که کانون دانشی‌مردان ایران ساسانی بود. یادداشتی هم از دانشی‌مردی کم‌مانند نوشتم؛ نامش «پاول پارسی». همین کتاب که بزرگمهر لقمان به پارسی ناب گردانده، نوشته و یادگار آن مرد دانای کهن است که پس از پانزده سده به پارسی درآورده شده است.
پارسی‌انجمن: زبان ارمنی از آن دست زبانهای هندواروپایی است که از زبانهای ایرانی به‌ویژه پارسی وامی بسیار ستانده است تا آنجاکه تا چندی پیش آن را یکی از زبانهای ایرانی می‌دانستند تا اینکه هنریخ هوبشمان نشان داد که این زبانِ هندواروپایی در شاخه‌ی زبانهای ایرانی نمی‌گنجد.
دکتر صدرالدین الهی: استاد جمال رضایی پس از چاپ کتاب واژه‌نامه‌ی گویش بیرجند در سال ۱۳۷۳، اینک کتاب بررسی گویش بیرجند از نظر واجشناسی و دستور را که دستاورد سالها پژوهش وی درباره‌ی لهجه زادگاهش، بیرجند، است در دسترس پژوهشگران نهاده است.
دکتر جواد طباطبایی: از دیدگاه تاریخ زبان، ایران، به خلاف بسیاری از دیگر کشورها، تاریخ متمایزی دارد. زبان فارسی، به عنوان زبان «ملّی» همۀ مردم ایران بزرگ، سابقه‌ای طولانی دارد. این زبان مهم‌ترین سند تداوم تاریخ و تاریخ فرهنگ ایران است. ایران تنها کشور مهمی است که مردم آن با حفظ زبان فارسی، به خلاف دیگر کشورهای بسیار دیگری که عرب شدند، ایرانی ماندند.
احمد کسروی: «جنبش زبان فارسی که نتیجه کوششهای چندین کسان است یگانه آسیب آن همانا بی‌مایگی نویسندگان و تندروی ایشان می‌باشد. … برای جلوگیری از این آسیب باید ازیکسو کار را با شکیبایی و آرامی پیش برد و ازسوی دیگر، کتابهای باستان را که ازجمله آنها کتابهای پهلوی است دردسترس نویسندگان گذاشت.»
پارسی‌انجمن: احمد کسروی تبریزی ـ تاریخ‌نگار، زبانشناس و اندیشمند ـ از سره‌نویسان بنام بود که با چیرگی بر برخی‌از زبانهای ایرانی و فرنگی و نیز با دانشی گسترده در زمینه‌ی زبانشناسی، واژه‌های بسیاری را زِ نو زنده کرد یا برساخت که بخشی از آنها اکنون در گفتار و نوشتار روزانه‌ی پارسی‌زبانان به کار می‌رود.
دکتر پرویز ناتل خانلری: زبان دری پس از غلبه‌ی تازیان در نواحی غربی و جنوبی کمتر به کار رفت و در مشرق و شمال شرقی به سبب آنکه از مرکز خلافت اسلامی (دمشق و سپس بغداد) دورتر بود و همچنین به آن سبب که ماموران دولت ساسانی به آن نواحی انتقال یافته بودند بیشتر دوام یافت و در اولین فرصتی که برای پدیدآمدن حکومتهای مستقل یا نیمه‌مستقل ایرانی دست داد همان زبان رسمی دستگاه ساسانی مبنای زبان رسمی و اداری و سپس ادبی و علمی قرار گرفت و گویشهای محلی دیگر در مقابل آن جلوه‌ای نکردند و چنین مقامی به دست نیاوردند.