بازاندیشی زبان فارسی ۳

داریوش آشوری: گرایش به زنده کردن و دوباره به کار گرفتن واژه‌های فارسی تنها یک مسالۀ ذوقی نیست بلکه به نیاز ما به داشتن زبانی زایا نیز مربوط می‌شود و زبان زایا می‌باید دستگاه زاینده‌اش کار کند، و برای این کار باید به مایه‌های خود تکیه داشته باشد و آنچه را از بیرون می‌گیرد از آن خود کند.

ریشه‌شناسی و زبان فارسی

پارسی‌انجمن‌: دانش ریشه‌شناسی با واژه سروکار دارد و شاخه‌ای از زبانشناسی تاریخی به شمار می‌آید. در جستار «ریشه‌شناسی و زبان فارسی» دکتر احمدرضا قائم‌مقامی به ابزارهای ریشه‌شناسی می‌پردازد و اینکه ریشه‌شناس به چه چیزهایی باید ابزارمند باشد و چگونه باید آواشناسی و دگرگونیهای آوایی و همچنین دگرگونیهای معنایی و پیکره‌ی زبانی را در نگر آورد و همچنین توانایی شناخت وام‌واژه‌ها را داشته باشد.

بارگیری «فرهنگ املایی خط فارسی»

پارسی‌انجمن: جدانویسی یا پیوسته‌نویسی واژه‌های آمیخته[=مرکب] و جدامد[=مشتق] یکی از دشواریهای دبیره‌ی پارسی است. «فرهنگ املایی خط فارسی» که به کوشش دکتر علی‌اشرف صادقی و زهرا زندی مقدم فراهم شده پاسخی است بر این دشواری. آنان با پیروی از «دستور خط فارسی» فرهنگستان کوشیده‌اند تنها واژه‌هایی را که جدانویسی یا پیوسته‌نویسی آنها بایسته است آیین‌مند سازند و شیوه‌ی نگارش واژه‌های دیگر را به نویسندگان وانهاده‌اند.

بازاندیشی زبان فارسی ۲

داریوش آشوری: دیدهای ناسیونالیستی و مکانیستی تا کنون در بازگرداندن زبان فارسی به سر خانۀ اصلی واژگان و دستور خود خدمتهای گرانبها کرده‌اند و حال نوبت آنست که مساله را جدیتر و دقیقتر به راهنمایی اهل علم در زمینۀ زبان‌شناسی دنبال کنیم، اما طبیبانه دست بر نقطه‌های دردناک و حساس بگذاریم و در جهت نشانه‌شناسی بیماریها و درمان‌شناسی آن گامی ‌برداریم.

بارگیری «واژه‌های برابر فرهنگستان ایران»

پارسی‌انجمن:‌ «واژه‌های برابر فرهنگستان ایران» گزارش پیراسته و گسترده‌تر «واژه‌های نو» فرهنگستان ایران است که پیش‌تر در پارسی‌انجمن در دسترس خوانندگان نهاده شده بود. این نِبیگ[=کتاب] دربردارنده‌ی نزدیک به پنج هزار واژه‌ای است که فرهنگستان نخست در زمینه‌های گوناگون دانشی یا همگانی برگزیده یا برساخته است.

پاسخی به نامه گروهی از دبیران زیست‌شناسی

کورش جنتی: به‌تازگی فرهنگستان شماری از واژه‌های پارسی را در کتاب‌های درسی جایگزین واژه‌های بیگانه کرده است. کاری بایسته که اگر می‌خواهیم زبان پارسی زبان دانش باشد باید بسیار پیشتر از این و با گستردگی بیشتر انجام می‌شد. چنان همیشه بسیاری از سر ناآگاهی و شماری آگاهانه و از سر ستیز با زبان پارسی و ایرانگی، این کار درست را دستاویزی برای تاختن به فرهنگستان قرار داده‌اند.

بازاندیشی زبان فارسی ۱

داریوش آشوری: پریشانی «جهان» ما سبب پریشانی زبان ما شده است و بازسازی و چه بسا زیر-و-زبر شدن این جهان و افت-و-خیزهایِ سختِ این دگرگونیها، ناگزیر افت-و-خیزهای سخت در زبان پدید می‌آورد. مراد یک اصل هستی‌شناسی است که انسان و زبان و جهان سه چیز و یک چیزند و هر یکی در رابطه با آن دو دیگر معنادار است.

واژه‌نامۀ سره برگرفته از پیشگفتار فرهنگ دهخدا

امیرحسین اکبری شالچی: در پیشگفتار فرهنگ دهخدا از نویسندگانی کهن یاد شده که کوشیده بوده‌اند واژگان پارسی را به همتایی واژگان تازی به کار گیرند. بزرگ‌ترین آنان دو مغز بزرگ ایرانِ تاریخی، بیرونی و پورسینا، هستند. دهخدا واژگان به‌کاررفتۀ هر کدام از آنان را جداجدا آورده. من گزیدۀ آنها را در اینجا به‌هم کرده‌ام و واژه‌نامۀ کوچک کنونی را پدید آورده‌ام.

بارگیری «دستورنامه» دکتر مشکور

پارسی‌انجمن: دستورنامه در صرف و نحو زبان پارسی نوشته‌ی دکتر محمودجواد مشکور است. بنیاد این دستورنامه دفتری بود که دکتر مشکور برپایه‌ی آن به دانشجویانش آموزش می‌داد. دستورنامه شش بخش دارد…

بارگیری «واژه‌های فارسی» شاملو

پارسی‌انجمن: دکتر محسن شاملو استاد «تاریخ تمدن و فرهنگ ایران» و «زبان و ادب فارسی» دانشگاه تهران بود. وی برای آنکه دانشجویانش را به پارسی‌گویی و پارسی‌نویسی برانگیزاند همتاهای پارسی بیش از ۱۶۰۰ واژه‌ی تازی، بیشتر واژه‌های تنوین‌دار، را برگزید و در دسترس آنان گذاشت تا در گفتارها و نوشتارهای روزانه‌شان به کار برند. «واژه‌های فارسی» دستاورد این کوشش است.