Month: February 2019

Забони зозо яке аз забонҳои эронии канораи дарёи Мозандарон (Коспиян) аст, ки дар Онотулии имрӯз гӯишвароне наздик ба ҳашт милюн тан дорад. Ин забонро гурӯҳе дар шумори забонҳои курдӣ ба шумор меоваранд, ҳам бад-онгаҳ, ки вижагиҳои забоншинохтии яксара дигарсоне бо забонҳои курдӣ дорад ва бештар ба забонҳои гелакӣ, мозандаронӣ ва толишӣ наздик аст, чи гӯё хостгоҳи нахустини ин мардумон Дайламон дар канораҳои дарёи Мозандарон (Хазар ё Коспиян) будааст.

Устод Салими Найсорӣ аз устодони забон ва адаби порсӣ ва аз ҳофизшиносони баном дар 98-солагӣ даргузашт. Номи Найсорӣ дар торихи адабиёти Эрон бо номи Ҳофиз гиреҳ хӯрдааст, зеро ки пажӯҳишҳои борикбинонаи ӯ даре тоза ба ҷаҳони ҳофизпажӯҳӣ гушуд. Виросте, ки зиндаёд Найсорӣ аз девони Ҳофиз ба даст додааст, дар канори вирости зиндаёд Нотили Хонларӣ аз беҳтарин виростҳои то ба имрӯз чопшудаи девони Ҳофизанд.

Устод Шаҳриёр на танҳо яке аз чомасароёни номдори забони порсӣ дар рӯзгори мост, ки меҳандӯсте огоҳ низ буд. Ин эрондӯстии ӯ дар чомаҳояш, ҳамчун сурудаи Тахти Ҷамшед ё Дар ситоиши Фирдавсӣ, бозтобе густарда дорад. Ӯ ба некӣ аз ин ростии торихӣ огоҳ буд, ки забони Озарбойҷон пеш аз турктозии туркон гӯише аз забони порсӣ бо номи паҳлавии озарӣ буда ва бар ҳамин поя аст, ки барӯшанӣ мегӯяд, ки “Озарбойҷон конуни забони паҳлавӣ будааст.

Маҳмуди Ҳисобӣ аз чеҳраҳои барҷастаи фарҳангу дониш ва бунёдгузори дониши чеҳршиносӣ (физик)-и навини Эрон аст. Фарҳанги Ҳисобӣ фарҳанги вожагони инглисӣ ба порсии сара аст, ки зиндаёд Ҳисобӣ бар пояи Фарҳанги порсӣ-инглисии Фронсис Истингос фароҳам овардааст. Ин фарҳанг, ки пас аз марги Ҳисобӣ чопахш шуда, гӯёи тавоноии шигарфи забони порсӣ ва вожаҳои сараи фаровонест, ки ба ҳамтоии ҳар вожаи инглисӣ дорад.

Вожаи “хиёбон” пеш аз он ки кишваре ба номи Афғонистон дар паҳнаи гетӣ по гирад, бар забони порсизабонони ҳиротӣ равон буда ва шигифт инҷост, ки хостгоҳи вожаи “хиёбон”, ки шаҳри Ҳирот аст, ва ин вожа аз гӯиши ҳиротии порсӣ ба дигар гӯишҳои забони порсӣ андар шуда, акнун дар зодгоҳи худ бегона дониста шуда ва шаҳрдори ин шаҳр ҳамаи кӯшиши худро дар ин гузоштааст, то вожаи “хиёбон”-ро аз гузаргоҳҳои Ҳирот бизудояд.