Вожагузинӣ ва чироии парҳез аз вожаҳои ошно

Куруши Ҷаннатӣ: Гоҳ пеш меояд, ки дар бархурд бо наввожае ноошно, дӯстон ва ҳамвандони «Порсӣ Анҷуман», ҳамарз ва баробарниҳодаи ошнотареро пешниҳод мекунанд ва мепурсанд чиро бо доштани ҳамарзи содатар, шумо наввожае дерёбро пешниҳод мекунед; барои намуна пурсида мешавад ё гилоя мешавад, ки бо доштани вожаи «мардум» чӣ ниёзе ба вожаи «миллат» ё баробарниҳодаи порсии он «нафон» дорем? Ё чиро ба осонӣ ба ҷойи вожаи «ғизо» аз «хӯрок» баҳра намебарем?

Аҳрум ё аҳром: корбурди кудом дуруст аст?

Аҳрум милае чӯбӣ ё оҳанист мисли ъасо, ки ба кумаки он шайъи сангинеро аз ҷояш ҳаракат медиҳанд. Аҳрумро зери он шайъи сангин мебаранд ва зери аҳрум масалан санге мегузоранд ва фишор меоваранд, то баосонӣ он шайъи сангин аз ҷо биҷунбад. Аҳрум бо ҳо-и ҳавваз нивишта мешавад (اهرم) ва вожае порсӣ аст. Аммо “аҳром” вожае ъарабӣ аст ва ҷамъи вожаи “ҳарам” аст ва ба маънои а) ҳарамсаро ё хонаи подшоҳон ва аъёну ашроф ва ё б) ҷои муқаддас ва зиёратгоҳ ва оромгоҳ ва ё хонаи каъба аст.

Ҷумҳурии дурӯғини ‘Озарбойҷон’ 

Порсӣ Анҷуман: Сарзамине, ки имрӯз дар болои рӯди Арас ҷой дорад ва «Озарбойҷон» номида мешавад, то садаҳои пеш (то 1918) ҳеҷ гоҳ бад-ин ном хонда нашуда ва «Аррон»/«Олбониё» ном доштааст. Ин номи дурӯғинро душманони ториху фарҳанг ва якпорчагии Эрон ба раҳбарии Истолин бар ин паҳнаи эронӣ ниҳоданд, то ҳар гоҳ бихоҳанд, Эронро зери фишор бигузоранд. Ҳарчанд аз ҳамон замон доноёни Эрон бад-ин дурӯғ вокуниш нишон додаанд, вале то кунун коре аз пеш набурдаанд.

Аз «тавон доштан» то «тавонистан»

Муҳаммадҳасани Ҷалолиёни Чолиштурӣ, устодёри донишгоҳи Табрез, дар гуфтори “Аз «тавон доштан» то «тавонистан»” ба сохти корвожаи бекасонӣ (ғайришахсӣ)-и «тавон» дар забони порсиг мепардозад, то аз ин роҳ чигунагии сохти корвожаҳои бекасонӣ дар забони порсиро, ки реша дар порсиг (паҳлавӣ) ва порса (порсии бостон) доранд, барнамояд.

Боргирии “Луғатномаи Деҳхудо” дар 16 пӯшина

Фарҳанги Деҳхудо яке аз арзишмандтарин фарҳангҳои забони порсӣ аст, ки чам (маъно)-и вожаҳои порсӣ ва анеронӣ ва низ гузорише аз он вожаҳо ба ҳамроҳи гувоҳҳое аз нивиштаҳои гузаштагон ва шеваи хониши ҳар вожаро ба даст медиҳад. Ин фарҳанг, афзун бар вожаҳо, ба дастури забони порсӣ, касномҳо, ҷойномҳо ва… низ мепардозад. Деҳхудо беш аз чиҳил сол аз зиндагии худро бар ин кор гумошт ва наздики сад тан низ дар кори ин фарҳанг бо вай ҳамкории наздик доштаанд.

Андар боистагии порсигогоҳӣ

Забони порсӣ дунболаи Забони порсиг (паҳлавӣ) ва он низ дунболаи забони “порса” (ориё ё порсии бостон) аст. З-ин рӯ, порсишиносӣ бе порсигшиносӣ шуданӣ набошад. Бо порсигогоҳӣ аст, ки ба шинохте жарф аз порсӣ тавон даст ёзидан. Вожасозии баҳанҷор ва ойинманд низ бе порсигдонӣ шуданӣ набошад. Зеро то натавон бо вожаҳои порсиг ва шеваҳои вожасозӣ андар ин забон ошно шуд ва хӯ гирифт, вожасозӣ ҳам натвон кард.

Ҷашни Наврӯз, ёдгори хусравон, хуҷаста бод!

Ҳаким Ъумари Хайём дар оғози «Наврӯзнома» ба порсӣ нивиштааст: «Сабаби ниҳодани Наврӯз он будааст, ки чун бидонистанд, ки офтобро ду давр бувад, яке онки ҳар 365 рӯз ва рубъе аз шабонарӯз ба аввалдақиқаи ҳамал бозояд, ба ҳамон вақту рӯз, ки рафта буд, бад-ин дақиқа натавонад омадан, чи ҳар сол аз муддат ҳаме кам шавад, ва чун Ҷамшед он рӯзро дарёфт, Наврӯз ном ниҳод ва ҷашн ойин овард, ва пас аз он подшоҳон ва дигар мардумон бад-ӯ иқтидо карданд».

‘Забони порсиг (паҳлавӣ): дастури забон, вожасозӣ ва воҷшиносӣ’ чоп шуд

“Забони порсиг (паҳлавӣ): дастури забон, вожасозӣ ва воҷшиносӣ”, нивиштаи Раҳоми Аша ва гардониши Марями Тоҷбахш ва Бузургмеҳри Луқмон ба порсии сара чоп шуд. Нивисанда худи забони порсигро пояи кори хеш ниҳода, бад-он чунон забоне зинда ва пӯё дарнигариста, сарчашмаҳоро борикбинона ва санҷишгарона баррасида ва намунаҳое бисёр аз камобеш ҳамаи нивиштаҳои порсиг фародасти омӯзанда гузордааст.

Забони порсӣ бузургеро аз даст дод: Найсорӣ ба меҳмонии Ҳофиз рафт

Устод Салими Найсорӣ аз устодони забон ва адаби порсӣ ва аз ҳофизшиносони баном дар 98-солагӣ даргузашт. Номи Найсорӣ дар торихи адабиёти Эрон бо номи Ҳофиз гиреҳ хӯрдааст, зеро ки пажӯҳишҳои борикбинонаи ӯ даре тоза ба ҷаҳони ҳофизпажӯҳӣ гушуд. Виросте, ки зиндаёд Найсорӣ аз девони Ҳофиз ба даст додааст, дар канори вирости зиндаёд Нотили Хонларӣ аз беҳтарин виростҳои то ба имрӯз чопшудаи девони Ҳофизанд.

Кудоме дуруст аст: ‘нИвиштан’ ё ‘нАвиштан?’

Вожаи “нивиштан” (نوشتن) дар забони порсии бостон ба гунаи “нипишта” буд, ки батадриҷ дар забони порсии миёна ба “нибиштан” (نبشتن) табдил шуд ва имрӯза дар забони порсии навин ба шакли “нивиштан” (نوشتن) даромадааст. Ҳеч далеле вуҷуд надорад, ки “нИвиштан” дар забони порсии дарӣ ба “нАвиштан” бадал шуда бошад ва дар луғатномаҳои порсӣ ин вожа ба гунаи “нивиштан” (نوشتن – ба касри нун ва вов) сабт шудааст. Албатта, ин вожа гоҳ ба гунаи “нибиштан” (نبشتن) ҳам фаровон ба кор рафтааст.

1 2 3 7