نیساری به مهمانیِ حافظ رفت
استاد سلیمِ نیساری از استادانِ زبان و ادبِ پارسی و از حافظ‌شناسانِ بنام در ۹۸ سالگی درگذشت.
به گزارشِ «مردم‌سالاری آنلاین»، نامِ نیساری در تاریخِ ادبیاتِ ایران با نامِ حافظ گره خورده است، زیراکه پژوهشهای باریک‌بینانه‌ی او دری تازه به جهانِ حافظ‌‌پژوهی گشود. ویراستی که زنده‌یاد نیساری از دیوانِ حافظ به دست داده است، در کنارِ ویراستِ زنده‌یاد ناتلِ خانلری، از بهترین ویراستهای تا به امروز چاپ‌شده‌ی دیوانِ حافظ‌اند.
هر کسی که با دست‌نوشتهای کهنِ پارسی سروکار داشته است می‌داند که هم‌سنجیِ دست‌نوشتهای کهن کاری دشوار و زمان‌بر است و به دانشی فراخ نیز نیاز دارد. در این زمینه، استاد نیساری با رنجی بسیار ۵۰ دست‌نوشت از دیوانِ حافظ در سدهی نهم را گرد آورد، آنها را با یکدیگر هم‌سنجید و پس از ۳۰ سال کارِ شبانه‌روزی، برپایه‌ی این ۵۰ دست‌نوشت «دفترِ دگرسانیها در غزلهای حافظ» را در دو دفتر نوشت و دیوانِ حافظ را نیز بر این پایه ویراست و چاپ کرد.
نیساری، خود، در دیباچه‌ی «دفترِ دگرسانیها در غزلهای حافظ» دربارهی دگرگونیهایی که رونویس‌کنندگانِ غزلهای حافظ در این غزلها پدید آورده‌اند و بایستگیِ کوشش برای پیرایش و زدودنِ این افزوده‌ها از سروده‌های حافظ چنین نوشته است: «از زمانی که آن دوست و مصاحبِ حافظ (محمد گلندام) به تدوینِ اشعارِ حافظ همت گماشت بیش از ششصد سال می‌گذرد. پس از درگذشتِ حافظ (۷۹۱ ق)، تا فاصله‌ی چهارصد سال که هنوز صنعتِ چاپ رایج نشده بود شعرِ حافظ بیش از هر کتابِ شعر رونویسی شده و به دستِ هر کاتبی خواسته یا ناخواسته دستخوشِ دگرگونیهایی گردیده است. در فاصله‌ی دویست سالِ اخیر نیز که از دوره‌ی رواجِ چاپ می‌گذرد دیوانِ حافظ بیش از هر متنِ شعرِ دیگر به کسوتِ چاپ آراسته شده ولی از نفوذِ عواملِ تحریف و تصرف در کلماتِ آن کاسته نشده است. … تنها راهِ دستیابی به متنی که بیشتر موردِ وثوق و اعتماد باشد کوتاه گرداندنِ فاصله تا منشا‌ءِ اصلی و پرهیز از رخنه‌ی تصرفات و تغییراتی است که طیِ قرونِ متأخر در دیوانِ حافظ رخ داده است. … کوششِ ارزنده در بابِ تدوینِ غزلهای حافظ آن است که تا حدِ امکان ترکیباتِ زاید و الحاقی از اجزای ناب و اصیلِ این سروده‌ها سترده شود» (دفترِ یکم، رویه‌های ۹ و ۱۰).
نگاهی به یک زندگی
نیساری آموزشهای نخستین را در تبریز گذراند و پس از پشتِ‌ِ سر گذاشتنِ آزمونهای دانشسرای تبریز به تهران آمد و کارشناسیِ خویش را در سالِ ۱۳۲۱ در رشته‌ی «ادبیاتِ فارسی و علومِ تربیتی» گرفت. سپس به اروپا و امریکا رفت و سرکارشناسی خود را از دانشگاهِ لندن و دکتری‌اش را در رشته‌ی «زبانشناسی و علومِ تربیتی» از دانشگاهِ ایندیانای امریکا گرفت.
نیساری پس از گرفتنِ کارشناسی در وزارتخانه‌ی فرهنگ در کارهایی همچون دستیارِ ویژه‌ی وزیر، رئیسِ اداره‌ی دفترِ وزارتی، بازرسِ وزارتی و رایزنِ وزیر به کار پرداخت. وی در سالِ ۱۳۳۵ دانشیارِ دانشسرایِ عالیِ تهران شد. در سالِ ۱۳۳۶ به پاریس رفت و در دبیرخانه‌‌ی یونسکو در سمتِ رئیس اداره‌ی یاریهای فنی به کار پرداخت. در سالِ ۱۳۴۴ به ایران بازگشت و مدیرکلِ روابطِ فرهنگیِ وزارتخانه‌ی آموزش و پرورش گردید. در ۱۳۴۶ به رده‌ی استادی رسید و به دانشکده‌ی علومِ تربیتیِ دانشگاهِ تهران رفت. او در ۱۳۵۶ ازسویِ دانشگاهِ تهران و وزارتِ فرهنگ و هنر به رایزنیِ فرهنگیِ ایران در ترکیه گماشته شد. زنده‌یاد نیساری در سالِ ۱۳۵۹ خود را بازنشسته کرد تا زمانی بیشتر را بر پژوهشهای ادبی بگذارد. زمانی که ایشان درگذشت هموندِ پیوسته‌ی فرهنگستانِ زبان و ادبِ فارسی بود.
برخی از نِبیگهای چاپخش‌شده‌ی زنده‌یاد استاد نیساری چنین‌اند:
- برگزیده‌ی نثرِ فارسی
- تاریخِ ادبیاتِ ایران بعد از اسلام: از استیلای عرب تا حمله‌ی مغول، ۱۳۲۷
- س‍خ‍نِ‌ِ حافظ، ۱۳۲۷
- درسِ ان‍ش‍اءِ فارسی برای دب‍ی‍رس‍ت‍ان‍ه‍ا و دان‍ش‍س‍راه‍ا، ۱۳۲۸
- فارسی یاد بگیرید، ۱۳۳۴
- راهنمای مکالمه‌ی انگلیسی و فارسی، ۱۳۳۵
- راهنمای مکالمه‌ی فارسی و انگلیسی، ۱۳۳۵
- کتابِ اولِ فارسی، ۱۳۳۵
- رباعیاتِ عمرخیام، ۱۳۴۱
- ن‍م‍ون‍ه‌ه‍ایی از آث‍ارِ ج‍اوی‍دانِ‌ِ شعرِ فارسی، ۱۳۴۴
- اص‍ولِ ت‍م‍ری‍نِ دب‍ی‍ری و کلیاتِ روشِ تدریس در دبیرستان، ۱۳۴۴
- تدری‍سِ زب‍انِ‌ِ فارسی در دب‍س‍ت‍ان یا آموزشِ ه‍ن‍ره‍ای زبان، ۱۳۴۴
- فارسی یاد بگیرید: م‍ک‍ال‍م‍ات‌ِ انگلیسی به فارسی، ۱۳۴۴
- غزلهای حافظ، ۱۳۵۳
- کلیاتِ روشِ تدریس در دبیرستان، ۱۳۵۵
- م‍ق‍دم‍ه‌‌ای بر تدوینِ غزلهای حافظ، ۱۳۶۷
- دفترِ دیگرسانیها در غزلهای حافظ: برگرفته از چهل‌وسه نسخهی خطیِ سده نهم، ۱۳۷۳؛ دفترِ دگرسانیها در غزلهای حافظ: برگرفته از پنجاه نسخهی خطیِ سدهی نهم، ۱۳۸۳
- دس‍ت‍ورِ خ‍طِ فارسی: پ‍ژوه‍ش‍ی دربارهی پ‍ی‍وس‍ت‍گ‍یِ خ‍طِ فارسی با زبانِ فارسی، ۱۳۷۴
- دیوانِ حافظ: ب‍راس‍اسِ چ‍ه‍ل‌وه‍ش‍ت نسخهی خطیِ سدهی نهم، ۱۳۷۷؛ دیوانِ حافظ با م‍ی‍ن‍ی‍ات‍ورهای محمود ف‍رش‍چ‍ی‍ان و خ‍وش‍ن‍وی‍سی ام‍ی‍راح‍م‍د ف‍ل‍س‍ف‍ی و ت‍رج‍م‍ه به ان‍گ‍ل‍ی‍س‍یِ آرت‍ورج‍ان آرب‍ری و ت‍ام‍س آدام‍ز، ۱۳۸۲
- ن‍س‍خ‍ه‌ه‍ای خطیِ حافظ (سده نهم)، ۱۳۸۰
- تبصره‌ای بر تدوینِ غزلهای حافظ، ۱۳۹۲
زنده‌یاد نیساری از ۱۳۲۰ بدین‌سو به آموزش و پژوهش در زبان و ادبِ پارسی روی آورد. او با نوشتنِ نبیگهایی در ۱۳۳۴ و ۱۳۳۵ از پیشگامانِ آموزشِ نوینِ زبانِ پارسی به ناپارسی‌زبانان بود. وی همچنین از پیشگامانِ پژوهشهای دانشی در شیوه‌ی نوشتنِ دبیره‌ی پارسی بود.
استاد نیساری در بخشی بزرگ از زندگیِ دراز و پربارِ خود به گسترشِ زبان و ادب و دبیره‌ی پارسی پرداخت و ایرانیان و پارسی‌زبانانِ جهان را از دانشِ سرشارِ خود بهره‌مند ساخت. روانِ او شاد باد که خدمتی ماندگار به زبانِ ملی کرد.
***
آگاهی: برای پیوند با ما می‌توانید به رایانشانی azdaa@parsianjoman.org نامه بفرستید. همچنین برای آگاهی از به‌روزرسانیهای تارنما می‌توانید هموندِ رویدادنامه پارسی‌انجمن شوید و نیز می‌توانید به تاربرگِ ما در فیس‌بوک یا تلگرام یا اینستاگرام بپیوندید.
جستارهای وابسته
نگاهی به نوشتارها، جهان‌بینی و منشِ مرتضی ثاقب‌فر مسعود لقمان: مرتضی ثاقب‌فر، مترجم، جامعه‌شناس، ایرانشناس، تاریخ‌دان و شاهنامه‌پژوه، در ۹اَمرداد ۱۳۲۱ در تهران زاده شد و ۱۱ دی ۱۳۹۱ چشم از جهان فروبست. پیشینه‌ی آشنایی نگارنده با ایشان به خرداد ۱۳۸۴ برمی‌گردد، آن‌هنگام‌که برای برپایی جشن خردادگان در دانشگاه تهران به نزدش شتافتم و خواهش کردم تا سخنرانی در این آیین را بپذیرد و از آن زمان […]
شکوری: باید دبیره‌ی پارسی به تاجیکستان بازگردد پارسی‌انجمن: زنده‌یاد استاد «محمدجان شکوری بخارایی» دانشمندی بنام و هموندِ پیشین فرهنگستانِ زبان و ادب فارسی بودند که پنج سالِ پیش درگذشتند. سراسرِ زندگیِ ایشان به پاسداری و پشتیبانی از زبانِ پارسیِ در ورارود گذشت. در دنباله، گفت‌وگویِ اسفندیار آدینه با وی را […]
دکتر حسن انوری: بیش از 60 درصد استادان زبان فارسی، آذربایجانی‌اند تنها من نیستم که شیفته زبان فارسی‌ام. می‌توانم شهادت بدهم که بیشتر آذربایجانیان زبان فارسی را دوست دارند. برآورد کرده‌اند که بیش از 60 درصد استادان زبان فارسی در دانشگاههای کشور از آذربایجان برخاسته‌اند. در تاریخ نیز سهم آذربایجان در پدیدآوردن آثاری به فارسی به ویژه فرهنگ فارسی شایان توجه […]
زندگی‌نامه و نوشته‌های استاد ماهیار نوابی آنچه در پی می‌آید نوشته‌ی محمود طاووسی دربارهی زندگی و نوشته‌های زنده‌یاد دکتر یحیا ماهیار نوابی است. استاد نوابی از دانشگاه تهران در ادب پارسی دکتری گرفت و پس از آن در دانشگاه لندن نزد پرفسور هنینگ زبانهای کهن ایران را آموخت و سپس در دانشگاه کوئینگن آلمان زبانهای تخاری و ترکی کهن را فراگرفت. ایشان پس از بازگشت به ایران در […]
نگاهی به کارنامه‌ی دانشیِ زنده‌یاد محمد دبیرسیاقی دبیرسیاقی با فرهنگِ دهخدا ۶۲ سال همکاری داشت که از این میان ۹ سالش در همکاری با خودِ علی‌اکبر دهخدا سپری شد، ۱۱ سالش نیز در همکاری با محمد معین و ۴۲ سالِ دیگرش نیز با جعفر شهیدی. می‌گویند که ایشان بامداد به وزارت داریی می‌رفت و پسین، رهسپارِ لغت‌نامه می‌شد و تا شب به کار واژه می‌پرداخت و چنین، اگر یاریِ دانشمندانی همچون او نبود بی‌گمان […]
یادی از وِرِنر زوندرمان پارسی‌انجمن: وِرِنر زوندرمان (۲۰۱۲-۱۹۳۵) ایرانشناس و پژوهشگر نامدار زبانهای ایرانی و مانی‌شناس برجسته در آلمان زاده شد و پس از ۱۰ سال دست‌وپنجه نرم کردن با بیماری چنگار در ۷۷ سالگی چشم از جهان فروبست.
زوندرمان رشته‌ی ایرانشناسی را در شهر برلین زیر نگر هاینریش یونکر و بزرگ علوی آغازید. بیشتر کوششهای دانشی وی در زمینه‌ی زبانشناسی و […]
باسلام واحترام
روحش شاد،یادش ماندگارباد
بزرگترین ضربه را به زبان فارسی ترک تباران ِ ترک زبان زدند . الآن هم در حال توطئه برای تجزیه ایران هستند . اگر باور ندارید سری به وبسایت ها و وبلاگ های آنها بزنید ببینید چه خبر است از توهین به زبان فارسی و بزرگان آن به ویژه فردوسی . متاسفانه این سایت ها فیلتر هم نمی شوند ! جدیدا سایت مرکز مطالعات تبریز پیش نویس قانون اساسی ایران فدرال را منتشر کرده که زبان رسمی ایران را فارسی و ترکی و تاریخ را میلادی قرار داده و خیلی اراجیف دیگر . لطفا اگر کسی می تواند برای نجات ایران و زبان فارسی اقدام کند نا دیر نشده .
جدیدا در مجلس فوریت طرحی تصویب شد که توهین کنندگان به ادیان و اقوام ایرانی مجازات شوند اگر می توانید تلاش کنید تا با توهین کنندگان به زبان فارسی و بزرگان آن نیز مجازات تعیین شود .
“bozorgi” ihâm dârad. bâyad benevisid “bozorg-i” in “i” barâbar bâ yak ast. bež “i” andar “bozorgi” nâmvâžasâz ast.
bâyad esm e mani ba kâr barid na zamân godašta. pas virâyeš dorost ast na virâst.
“bâ yakdigar hamsanjid” nâdorost ast yâ bâyad benevisid “bâ yakdigar sanjid” yâ “ânân râ hamsanjid”