قانونمندی واژه‌ها در «فرهنگ وندهای زبان فارسی»

كتاب «فرهنگ وندهاي زبان فارسي» افزون بر اينكه واژه‌ها را قانونمند ساخته است، پيشوندها، پسوندها و ميانوندهاي فراواني را دربردارد. دكتر ضياءالدين هاجری، نویسنده این کتاب، معتقد است كه با شكافتن واژه‌هاست كه پي خواهيم برد دستورزبان را باید چگونه بنويسيم.

هاجری که همچنین رئيس انجمن پاسداری و پالايش زبان پارسی است، گفت: «ما پيشوندها، پسوندها و ميان‌وندهاي فراواني داريم. كافي است بدانيم كه 52 گونه پسوند داريم تا گستردگي و اهميت كار براي ما روشن شود؛ اما آن‌ها پراكنده بودند و من همه آن پراكنده‌ها را در كتاب «فرهنگ وندهاي زبان فارسي» گردآوری كرده‌ام.»

وي به كمبودهاي كتابش نيز اشاره كرد و يادآور شد: «در این کتاب، تنها وندها را برشمرده‌ام و ريشه‌ها را به‌دست نداده‌ام. همچنين باور دارم كه با شكافتن واژه‌هاست كه پي خواهيم برد دستور زبان را باید چگونه بنويسيم.»

هاجري به فرهنگی دو جلدي با عنوان «فرهنگ نامه‌ها» نيز اشاره كرد و افزود: «در اين كتاب آنچه «نامه» وجود دارد، گردآوري شده است. ما ۳۴ شاهنامه داريم كه تنها يكي از آن‌ها شاهنامه فردوسي است. در «فرهنگ نامه‌ها» از همه شاهنامه‌ها ياد شده است. اين واژه‌ها از ۶۰ زبان جهان گرفته شده و نوشتن آن ۱۶ سال زمان برده است.»

اين نويسنده و شاهنامه‌پژوه خاطرنشان كرد: «براي درست نوشتن، ناگزيريم كه آيين نگارش را بياموزيم؛ اما ما به‌جاي ياد گرفتن روش‌هاي نوشتن، عادت كرده‌ايم كه از كساني خرده بگيريم كه رنجي را بر خود هموار مي‌كنند و مي‌كوشند تا اثري را بيافرينند. ما فراموش مي‌كنيم كه همه زندگي ما در واژه‌هاست.»

وي افزود: «اگر واژه نبود، نمي‌توانستيم به دريافت و دركي از جهان برسيم. براي فراگرفتن زبان نيز، تنها به دستور زبان‌هايي كه پيشينيان نوشته‌اند بسنده كردن، درست نيست. بلكه بايد كار آن‌ها را سرآغاز راهي بدانيم كه به نگارش دستور زبان بهتر و كامل‌تري خواهد انجاميد.»

در فرهنگ وندهای زبان فارسی که پژوهش دکتر ضیاالدین هاجری است، نزدیك به 700 وند (پیشوند، میانوند و پسوند) یا وندواره‌های زبان فارسی بررسی شده است. این فرهنگ دربردارنده‌ی جدول نشانه‌های آوا نگاری، كوتاه‌واره‌ها، نشانه‌ها و فهرست وندهای كتاب و کتابنامه است.