نگرشی نو به فعل فارسی

پارسی‌انجمن

«نگرشی نو به فعل فارسی»، نوشته‌ی «محمد عشوری» ست که از سوی «نشر کوچک»، سال 1384 در 580 رویه و 1000 نسخه منتشر شده است.

جمله‌ها در کنار هم، گفتار و زبان را می‌سازند. زبان خود دشت پهناور و بی‌انتهایی ست که می‌تواند چیزی بیش از ابزار برای پیوند میان انسانها باشد. کوشش نویسنده‌ی کتاب نیز از این رو، پیشنهادهای تازه در زمینه بهره‌جویی از فعلهایی ست که تاکنون کمتر به آنها بها داده شده است.

این کتاب،‌ نگاهی ست ژرف و تازه و دیگرگونه به «فعل» در زبان پارسی که بسیاری از زبانشناسان آن را ستون و پایه جمله می‌دانند.

عشوری در «درآمد» به گرفتاریهای که اکنون زبان پارسی با آن دست به گریبان است، اشاره می‌کند و آنها را به سه دسته بخشبندی می‌کند:

دشواریهای برآمده است از «خط» که زدودنشان به آگاهی، پذیرش و اراده‌ی همگان به ویژه دستگاه‌های مسئول نیازمند است.

دوم، ناهنجاریهای زاده‌ی آشفتگی و ناآراستگی دستور زبان که حل آنها در مرحله نخست به تلاش و گرایش استادان و پژوهشگران زبان بربسته است.

سوم، کاربری سهل‌انگارانه زبان، قصه‌ی پرغصه‌ای که دست همه‌مان در آن بند است و بیش از همه نویسندگان، روزنامه‌نگاران، آموزگاران، سخنوران، سیاستمداران، تلاشگران میدانهای اجتماعی و چون اینان.

نویسنده در ادامه، یک به یکِ این دشواریها را به همراه تاریخچه‌ی کوتاهی از آنها باز می‌کند.

«نگرشی نو به فعل فارسی» فرازآمده از دو بخش است:

بخش نخست «بازبینی فعل» نام دارد که دربردارنده‌ی 10 گفتار با نام‌های «ستمی که بر فعل فارسی روا می‌داریم»، «ساختمان فعل»، «بن‌شناسی یا ریخت‌شناسی»، «جمله‌پردازی: نحو»، «معنا و کنش فعل»، «فعلهای یاور»، «زمان»، «بربست‌گویی»، «نما؛ وجه» و «زادگان فعل» است. این گفتارها خود زیربخشهایی گوناگون دارند.

در این گفتارها به همه گوشه‌ها و پستوهای تاریک فعل، که به پیروی از زنده‌یاد احمد کسروی کارواژه نامیده شده، روشنی افکنده شده است. نویسنده برای همه‌ی جستارها، نام فارسی ناب یافته یا پیشنهاده خویش را همراه نام مرسوم عربی و بیشتر برابرنهاد اروپایی همراه کرده است.

بخش دوم، «افعال فارسی» نامگذاری شده است و دربردارنده‌ی فهرست فعلهای نغز، پیشوندی و مرکب، همراه تلفظ به دبیره لاتین و معناهای گوناگون و مثالهایی برای هر معنا از صدها منبع گوناگون، با یادآوری منبع، است.

نشانی «نشر کوچک»: یوسف‌آباد، فتحی‌شقاقی، ساختمان شماره‌ی 4، زنگ 13، تلفن 88719115 و رایانامه‌ی نویسنده نیز ashur32000@yahoo.de است.