این پژوهش به بررسیِ ‌جای‌نامهای آذربایجان در نوشته‌های تاریخیِ روزگارِ صفویه، همچون صفوه‌الصفا و صریح‌الملک، می‌پردازد و نشان می‌دهد که بیشتر جای‌نامهای آذربایجان واژه‌های پارسی بوده‌اند که سپس‌تر ترکی گردیده‌اند و همچنین گواههایی ارزشمند درباره‌ی دگرگونیِ زبانیِ آذربایجان فرادستِ پژوهندگان می‌نهد.

پارسی‌انجمن: فرهنگِ حسابی فرهنگِ واژگانِ انگلیسی به پارسیِ سره است که زنده‌یاد حسابی برپایه‌ی فرهنگِ پارسی ـ انگلیسیِ ف. استینگاس فراهم آورده است. این فرهنگ که پس از مرگِ حسابی چاپخش شده گویای توانایی شگرفِ زبانِ پارسی و واژه‌هایی سره‌ی فراوانی است که به همتاییِ هر واژه‌ی انگلیسی دارد.

زبانِ پارسیگ (پهلوی) نوشته‌ی رَهام اشه به زبانِ انگلیسی که سالِ گذشته برای نخستین‌بار در ایران به چاپ رسید نامزدِ کتابِ سالِ‌ ایران شده است.

استاد شهریار: «کانونِ زبانِ پهلوی آذربایجان بوده، مرکزِ ایران آذربایجان بوده، کانونِ نژادِ آریا، دروازه‌ی شرق، دروازه‌ی غرب، همه، آذربایجان بوده است.» این گفته‌ها نشان‌دهنده‌ی آگاهیِ تاریخیِ شهریار است. او به نیکی از این راستیِ تاریخی آگاه بود که زبانِ آذربایجان پیش از ترک‌تازیِ ترکان گویشی از زبانِ پارسی با نامِ پهلویِ آذری بوده و بر همین پایه است که به روشنی ‌گوید که «آذربایجان کانونِ زبانِ پهلوی بوده است».

استاد نیساری در بخشی بزرگ از زندگیِ دراز و پربارِ خود به گسترشِ زبان و ادب و دبیره‌ی پارسی پرداخت و ایرانیان و پارسی‌زبانانِ جهان را از دانشِ سرشارِ خود بهره‌مند ساخت. روانِ او شاد باد که خدمتی ماندگار به زبانِ پارسی کرد.

پارسی‌انجمن: زبانِ زازا یکی از زبانهای ایرانی کناره‌ی دریای کاسپین است که در آناتولیِ امروز گویشورانی نزدیک به هشت میلیون تن دارد. این زبان را گروهی در شمارِ زبانهای کردی به شمار می‌آورند، هم‌بدانگه که ویژگیهای زبان‌شناختیِ یکسره دگرسانی با زبانهای کردی دارد و بیشتر به زبانهای گیلکی، مازندرانی و تالشی نزدیک است، چه گویا خاستگاهِ نخستین این مردمان دیلمان، در کناره‌های دریای کاسپین، بوده است.

پارسی‌انجمن: در این جستار، نویسنده با بررسیِ گویشِ شهرِ هرات و روستاهای پیرامونش، در آغاز ویژگیِ گویشِ هراتی را در سنجش با گویشِ کابلی برنموده، و هم‌زمان، نشانه‌های نزدیک‌کننده‌ی گویشِ هراتی را به گویشِ تهرانی نشان داده است، و در پایان، برپایه‌ی ویژگیهای آواشناسی و صرفی، بدین برآیند رسیده که گویشِ هراتی جداسان از گویشِ کابلی و نزدیک به گویشِ تهرانی است.

استاد جلال متینی در این جستار به اینکه چگونه زبانِ پارسیِ دری زبانِ رسمیِ ایرانشهریان شد پاسخ می‌دهد و در این میان جایگاهِ زبانِ پارسی را به روزگارِ فرمانرواییِ سررشته‌دارانِ ترک برمی‌نماید.

پارسی‌انجمن: استاد پورداود در این جُستار به واژه‌ی «میهن» پرداخته‌اند. ریشه و بنِ چند هزار ساله‌ی آن را به همراهِ ارزشِ به کارگیری‌اش به جای واژه‌ی عربیِ «وطن»، که به چِمِ(معنیِ) «آغل و آخور» است، برنموده‌اند.