پارسی یاران
Ҳоло агар имрӯз ҷавоне дар Тоҷикистон аз хоб бедор шаваду бигӯяд, ки ҳувийяти иҷтимоъии ман чист? Ман аз назари иҷтимоъӣ кистам? Бигӯям, ту тоҷик ҳастӣ, пас мегӯяд, ки тоҷик кист? Бигӯяд, тоҷик яъне дар Тоҷикистон аст? Пас тоҷиконе, ки дар кишвари Узбакистонанд, киянд? Ва ононе, ки дар Афғонистонанд, киянд?
Устод Саймиддин осори гаронсанге аз худ ба ҷо гузоштааст, ки аз ҷумлаи муҳиммтарини онҳо ‘Вожашиносии забони форсии миёна’, ‘Фарҳангномаи форсии миёна’, ‘Вожаномаи феълҳои паҳлавӣ’, ‘Истилоҳоти идории замони Сосониён’, ‘Адабиёти паҳлавӣ’, ‘Форсии бостон’, ‘Фарҳанги ҳузворишҳои паҳлавӣ’ ва ‘Шарҳи матнҳои забони форсии миёна’ аст.
Устод Наввобӣ, ки зодаи 1291 дар Шероз буд, аз Донишгоҳи Теҳрон дар адаби порсӣ дуктуро гирифт ва пас аз он дар Донишгоҳи Ландан назди пруфессур Ҳенинг забонҳои куҳани Эронро омӯхт ва сипас дар Донишгоҳи Куингени Олмон забонҳои тухорӣ ва туркии куҳанро фаро гирифт.
Наҷиби Борвар: Кӯдак, ки будам, аз падарам – Валихони Файзӣ – ки “Маснавӣ”-и Мавлавиро ба расми суннатӣ мехонд, мешунидам. Вақте мегуфт “бишнав аз най чун ҳикоят мекунад”, манзурашро намефаҳмидам ва бо худ мегуфтам, магар най ҳам метавонад сухан бигӯяд? Ба булӯғ, ки расидам, пай бурдам, ки: “Аз ҷудоиҳо шикоят мекунад.” Ҷудоиҳое, ки пур аз фалсафаву пурсишанд.
Устод Сафари Абдуллоҳ, донишманди эроншиноси тоҷик ва аз ҳамвандони Анҷумани донишварони Порсӣ Анҷуман,нишони заррини ягонагии Қазоқистонро дарёфт кард. Ҳамвандон ва хонандагони Порсӣ Анҷуман дарёфти ин нишонро ба устод Абдуллоҳ шодбоши фаровон мегӯянд.
Роҳнамои решаи феълҳои эронӣ (дар забонҳои авесто ва форсии бостон ва форсии кунунӣ) аз устоди зиндаёд Муҳаммади Муқаддам, забоншиноси барҷастаи эронӣ ва вижакор дар забонҳои Эрони Бостон ва ҳамванди Фарҳангистони дувум, аст. Бунёди ин роҳнамо бар “Вожаномаи эронии бостон”-и Бортулуме ва “Вожаномаи авесто-инглис ӣ”-и Конго гузошта шудааст.
Дуктур Понусӣ илова бар забони сеноё (Senaya), ки забони модарии ӯ ва аз гӯишҳои ҷадиди забони оромик (Aramaic) аст, ба забонҳои порсӣ, курдӣ, арабӣ, осурӣ, итолиёӣ, фаронса, олмонӣ, инглисӣ ва суэдӣ чира аст. Аз забонҳои бостонӣ низ ба юнонии бостон, лотин, оромик ва ибрии китоби муқаддас, ва оромики миёна (сурёнӣ) чира аст.
Тавҳини гӯшношуниди як тоҷик ба миллат ва забони Тоҷикистон дар ҷаҳон рӯйдоди нодир ба шумор меояд ва ҳатман аз ин ба баъд ҳам таваҷҷуҳи расонаҳои чаҳониро ба худ ҷалб хоҳад кард. Ин ҳақиқат, ки иҳонат ба муқаддасоти Тоҷикистон аз сӯи як намояндаи мардуми пойтахти Тоҷикистон сурат гирифтааст, бар бори хиҷолати ин мавзўъ меафзояд.
Дар торихи бостон даврае ҳаст, ки онро давраи “ведоӣ” меноманд. Яъне даврае, ки ақвоми ҳиндуэронӣ ҳануз аз якдигар ҷудо нашуда буданд ва зистии ҳанбозин доштанд. Куҳантарин намудҳои ин ҳанбозиҳоро метавон дар бовармандиҳои ойинӣ ва ҳамчунин монандагиҳои забонӣ дар китобҳои “Ведоҳо” ва “Авесто” ҷустуҷӯ кард. Ин пайванду пайвастагӣ аз даврони куҳан то ба имрӯз дар ҳамаи дарозои торихи ду миллат бо фарозу фурӯдҳое идома ёфтааст.
Бузургмеҳр (Масъуд)-и Луқмон, барои бистуми меҳрмоҳ, рӯзи бузургдошти Ҳофиз, гуфтугӯҳое бо Дориюши Ошурӣ, Муҳаммадъалии Исломии Надушан, Ҷалоли Холиқии Мутлақ, Муҳаммади Дабирсиёқӣ, Алии Деҳбошӣ, Манучеҳри Сутуда, Дориюши Шойгон, Амирҳусейни Моҳузӣ, Алиқулии Маҳмудии Бахтиёрӣ ва Шервини Вакилӣ дар бораи беҳтарин китобе, ки то кунун дар заминаи ҳофизшиносӣ мунташир шуда ва бартарин ҳофизпижӯҳ, анҷом шудааст, ки мехонеду мешунавед.