Забони форсӣ дар ин шаст соли ахир ҳамроҳ бо уфтухезҳои бузурги иҷтимоъӣ ва сиёсию фарҳангӣ дигаргуниҳои жарфро гузарондааст, чунонки форсии мудерн ҳанӯз забонест дар ҳоли «шудан» ва шакл гирифтан ва метавон гуфт, ки то замоне ки ба навъе қарори фарҳангӣ ва иҷтимоъӣ нарасидаем, ба қарори забонӣ ҳам нахоҳем расид ва забни мо ҳамроҳ бо ҳамаи зиндагии иҷтимоъӣ ва торихамон зеруболоҳо хоҳад дошт.
Хатти форсӣ мазоёи бисёре дорад. Яке аз мазоё ин аст, ки калимаҳо кӯтоҳтар нивишта мешавад. Ба тавре, ки агар як сафҳа матлаби форсиро бихоҳем ба хатти лотинӣ бинвисем, тақрибан як сафҳаву ним ҷой мегирад. Дар натиҷа, хатти мо таврест, ки дар муқоиса бо китобҳое, ки бо ҳуруфи лотин дар дунё чоп мешаванд, як севум то як чаҳоруми сафҳа сарфаҷӯӣ дар масрафи коғаз дар бар дорад.
Энгелс дар номае ба Моркс, ки дар 16-и хурдоди 1232-и хуршедӣ (ҳамзамон бо подшоҳии Носируддиншоҳи Қоҷор) нивишта, аз вежагиҳои забон ва адаби порсӣ гуфта, забони порсӣ ва чомаҳои онро сутуда ва, дар баробар, аз алифбо ва насри форсӣ ба накӯҳиш ёд кардааст.
Аббоси Кайвони Қазвинӣ (1317-1240) аз донишмандони ъорифи садаи сездаҳум ва чаҳордаҳуми хуршедӣ аст. Вай яке аз пуштибонони порсинивисӣ дар даврони Қоҷор буд, ки нивиштаи зер аз ӯ гувоҳи ин сухан аст.
«Тавоноии забони порсӣ» аз зиндаёд Муҳаммадъалии Ливоӣ, жарфои дониши забоншиносии донишомӯхтагони даврони ризошоҳӣ ва низ кӯшиши ин гурӯҳ дар посдориву полоиши донишваронаи забони порсиро аз ҳар он чи рангу бӯи бегона дорад, банекӣ менамоёнад.
Зиндаёд Ливоӣ дар «Вандҳои порсӣ» наздики 300 ванд (24 пасванди порсии бостон, 124 ванди авестоӣ, 54 ванди порсиг [=паҳлавӣ] ва 74 ванди порсӣ)-ро баррасида ва дар поён, афзун бар феҳристи вандҳо, вожаномае ба фаронсавӣ ва порсӣ дарандохта, ки вожаҳои дастури забони бакоррафта дар ин нибегро барменамояд.
Фарҳангистони Эрон ва Фарҳангистони забони Эрон намоёнгари бахше аз кӯшишҳои ин ду ниҳод аст, ки ҳарду дар шинохти жарфтари забони порсӣ ва посдорию полоиши он гомҳои устуворе бардоштанд ва корҳои арзишманде низ аз худ барои ояндагон ба ёдгор ниҳоданд.
Фарҳанг ҳамаи огоҳиҳо ва донишу хиради мардумони як сарзамин ё кишвар аст, ки забон дар дарозои замон гузоришгари чигунаги он аст. Ҳар забон аз гурӯҳи анбӯҳе таквожи решаӣ ва вожагони пояӣ ё ҳастаӣ пайкар ёфта ва дар дарозои замон, баста ба пешрафти фарҳангии гӯишварони он забон, бар гурӯҳи он вожагон афзуда шудааст.
Яке дигар аз паёмадҳои омехтагии забони порсӣ бо вожаҳои ъарабӣ ҳамоно «бегона пиндоштани» шуморе аз вожаҳои забони порсӣ аст. Дар давраи омехтагӣ нивисандагон ва хушнивисон на аз рӯи ниёз, ки барои нозидан, ба гунае бедару пайкар, вожаҳои ъарабии бисёреро ба даруни забони порсӣ кашонданд.
Дар забони мо тағйири сохту шакли бархе калимаҳо ба фаҳмиши тахминӣ ва эҳтимолии маънои онҳо иртиботи мустақим дорад. Чанд вожа дар забони модарии мо ҳаст, ки бархе садсолаҳо ва бархе даҳсолаҳо ба гунаи ғалат нивишта ва гуфта мешаванд ва сабаби ин ғалатҳои ъом ҳамон шарҳи эҳтимолии маънои онҳост, гарчи мафҳумашон тағйир наёфтааст.