Айнӣ то охири умр бо хатти форсӣ нивишт ва ҳиҷ гоҳ хатти сирилликро ҷиддӣ тамрин накард. Чун ҳамеша умед дошт, ки ин хат низ мисли хатти лотин муваққатӣ аст. Бале, хатти сириллик барои мо форсизабонони Осиёи Миёна муваққатӣ аст; часбидан ба хатти муваққатӣ ҳам фарҳанг, адабиёт ва ҳувияти муваққатӣ ба ҳамроҳ дорад­.

‘Дастури ҷомеъи забони форсӣ’, нивиштаи устод Ъабдурраҳими Ҳумоюнфаррухи Кошонӣ, ҳамванди Фарҳангистони нахуст, аст, ки чопи севуми он, ки ҳафт дафтар дар як дафтар аст, ба кӯшиши фарзанди вай зиндаёд дуктур Рукниддини Ҳумоюнфаррух ба чоп расида ва солҳо ягона сарчашмаи дастури забони форсӣ буд.

Вожаи “бом” дар забони порсиг ба десаи “бон” аст ва дар гузар ба порсии нав ба десаи “бом” даромадааст ва дар гӯишҳои рустоӣ “бун” хонда мешавад. Чунонки мебинем, дар порсии нав воки “н” ба десаи “м” даромада, вале дар гӯишҳои рустоӣ воки “н” ба ҳамон десаи порсиг ба ҷой мондааст, ҳол он ки воки “о” (алиф) ба воки “у” (вов) дигардеса шудааст. Ин намуна худ рӯшанкунандаи печида будани дигардесии вожаҳост.

Носеҳи Нотиқ фарзанди Мирзо Ҷаводи Нотиқи Табрезӣ (аз машрутахоҳон ва нахустин вакилони додгустарии Табрез) ва аз эронхоҳони озарбойҷонӣ буд. Нотиқ пас аз фарогирии омӯзишҳои нахустин дар Табрез ба Фаронса рафт ва дар онҷо муҳандисии роҳ ва сохтмон хонд ва пас аз бозгашт ба меҳан беш аз ҳашт сол мудири кулли сохтмони роҳи оҳан буд.

Муҳаммади Ҳайдарии Малоирӣ: Хушбахтона, забони ъилмии форсӣ дар гароиши ҷадиди худ ба сӯи тавоноӣ ва ғинои бештар … муъодили истилоҳҳои возеҳи ъилмиро месозад. Аз ин рӯ, танҳо маъное, ки масалан ба масдари “обидан” дар ъилм дода шуда, ин аст: “таркиб кардан бо об.”

Ниёзмандиҳои порсии нав бояд ба дастёрии порсии миёна (паҳлавӣ) барканор шавад, агар нашуд, ба порсии бостон рӯй оварем, ҳарчанд ки аз ин забон беш аз понсад-шашсад вожа дар сангнибиштаҳои подшоҳони ҳахоманишӣ ба ҷой намондааст.

“Ганҷвожа” гирдоварии Воспуҳр аст ва корбарии ин вожанома бештар барои сарагароёне аст, ки ҷӯёи вожаҳои порсӣ ва ҳамтарозҳои порсии бегонаи вожагонанд. Порсӣ Анҷуман бе ҳеч доварие дар бораи ин вожанома онро дар дастраси пажӯҳандагони забони порсӣ мегузорад, то худ бихонанду доварӣ кунанд.

Номаи паҳлавонӣ (Худомӯзи хат ва забони паҳлавии ашконӣ, сосонӣ) гузориши Фаридуни Ҷунайдӣ аст, ки барои нахустин бор дар соли 1360 аз сӯи нашри Балх, вобаста ба Бунёди нишобур, чоппахш шуд.

Яке аз осори муҳимми забонии бархӯрд бо тамаддуну фарҳанги нав зинда шудани дастгоҳи вожасозии забони форсӣ ва дубора зоё шудани он аст. Бад-ин маъно, ки дар даврони нахусти ин бархӯрд ба сабаби одатҳои дерина ҳанӯз вожасозӣ ба сабки арабӣ ва дар қолаби забони арабӣ ривоҷ дошт ва агар ба унвонҳои китобҳое, ки дар даврони нахусти пас аз бунёнгузории мадрасаи дорулфунун тарҷума шуда, таваҷҷуҳ кунем, ин нукта бахубӣ рӯшан мешавад.