Яке аз нодурустиҳое, ки батозагӣ дар забони гуфторию нивиштории форсӣ ривоҷи ом ёфта, корбурди нодурусту ноҷои вожаи “як” аст. Ба назар мерасад, ки ин нодурустӣ аз роҳи тарҷума вориди забони форсӣ шуда бошад ва касоне ҳам аз рӯи ноогоҳӣ ба дастури забони форсӣ онро дар гуфтору нивиштор ривоҷ додаанд.
“Забони паҳлавӣ, адабиёт ва дастури он” нивиштаи Жолаи Омӯзгор ва зиндаёд Аҳмади Тафаззулӣ аст, ки зиндаёд Эраҷи Вомиқӣ ин модаён (=китоб)-ро дар ҷустори зер баррасида ва банекӣ шиносондааст.
Даврони Сосониён даврони пуршукӯҳи шаҳройинии эронӣ аст. Фарҳанг дар рӯзгори Сосониён ба чунон шукуфоӣ расида буд, ки агар бажарфӣ ба андешаҳои андешакорони даврони исломӣ, ки бештари онон эронӣ буданд, бингарем, дармеёбем, ки решаҳои ҳамаи ононе, ки хираде рӯшан ва сухане барои гуфтан доранд, ба ин рӯзгор мерасад.
Забони порсӣ аз гаронбортарин, равонтарин, гӯётарин, зеботарин ва барои густариш аз тавонотарин забонҳои ҷаҳон аст. Бадбахтона ин забони бузург ва зебо монанди сарзамини бархостгоҳи он дар дарознои замон гирифтори тозиши фаровон гардида ва ба гӯёӣ ва вижагию зебоии он газанди бисёр расидааст ва имрӯза ин забон бо сахттарин ва пургазандтарин тозишҳо рӯбарӯ шуда ва он тозиш забонҳои бохтарӣ аст.
Фарҳангистони якум, дувум ва ҳамчунин касоне берун аз Фарҳангистон барои вожаҳои арабии дастури забони порсӣ вожаҳои баробар сохтанд. Вожаҳои “ниҳод” ва “гузора”, ки устод Парвизи Нотили Хонларӣ ба ҷои “мубтадо” ва “хабар” пешниҳод карданд, ҳамчунин вожаҳои “пешванд” ва “пасванд”, ҷузви андак вожаҳое ҳастанд, ки бахубӣ ҷо уфтода ва ҳамагир шудаанд. Соири вожаҳо ё фаромуш шуданд ё ин ки танҳо гурӯҳи андаке онҳоро ба кор мебаранд.
Устод Сафари Абдуллоҳ, донишманди эроншиноси тоҷик ва аз ҳамвандони Анҷумани донишварони Порсӣ Анҷуман,нишони заррини ягонагии Қазоқистонро дарёфт кард. Ҳамвандон ва хонандагони Порсӣ Анҷуман дарёфти ин нишонро ба устод Абдуллоҳ шодбоши фаровон мегӯянд.
Роҳнамои решаи феълҳои эронӣ (дар забонҳои авесто ва форсии бостон ва форсии кунунӣ) аз устоди зиндаёд Муҳаммади Муқаддам, забоншиноси барҷастаи эронӣ ва вижакор дар забонҳои Эрони Бостон ва ҳамванди Фарҳангистони дувум, аст. Бунёди ин роҳнамо бар “Вожаномаи эронии бостон”-и Бортулуме ва “Вожаномаи авесто-инглис ӣ”-и Конго гузошта шудааст.
Дуктур Понусӣ илова бар забони сеноё (Senaya), ки забони модарии ӯ ва аз гӯишҳои ҷадиди забони оромик (Aramaic) аст, ба забонҳои порсӣ, курдӣ, арабӣ, осурӣ, итолиёӣ, фаронса, олмонӣ, инглисӣ ва суэдӣ чира аст. Аз забонҳои бостонӣ низ ба юнонии бостон, лотин, оромик ва ибрии китоби муқаддас, ва оромики миёна (сурёнӣ) чира аст.
Адабиёти муштараки форсиро ба кишваре, бо вилояте нисбат додан норавост, зеро падидоварандаву офаринандаи ин адабиёти нафису муҳташам танҳо мовароуннаҳриён ё хуросониён, эрониён набуда, балки дар ин роҳ муштаракан хидматҳо ва ҷонсупориҳо ба вуҷуд омадаву гуна-гуна шоъирони муҳтарам аз ҳар сарзамин гул кардаанд. Бинобар ин адабиёти форсӣ муштарак аст, чи афғон, чи тоҷик, чи эронӣ, ҳатто ҳиндустониҳои мусалмон ҳақ доранд бигӯянд: адабиёти мост!
Ин мақолаи устод Айнӣ дар торихи 30.9.1934 нивишта шудааст – андаке пештар аз шурӯъи қатлиъоми труйкои истолинӣ ва терури сартосарии равшанфикрони тоҷик ба ҷурми дониши донишгоҳӣ (мадориси Самарқанду Бухоро) доштан ва пеш аз лак андар лак ба оташ кашидани китобҳои ҳазорсолаи мо ва пеш аз он ки забони моро хоҷагони бадманиши Кремлин “забони тоҷикӣ” (соли 1938) эълом доранд. Замони нивиштани ин мақола ҳатто дар андешаи устод Айнӣ намегунҷид, ки пас аз се-чаҳор солаке ба забон овардани вожаи “порсӣ” ё “форсӣ” ҷурму ҷиноят маҳсуб хоҳад шуд.