Барои нахустин бор дар даҳаҳои кунунӣ аст, ки устодони донишгоҳ ва мудироне аз иқлими Курдистони Ироқ барои густариши пайвандҳои фарҳангӣ ба Эрон омадаанд ва дар ин росто нишасти “Забони порсӣ, вазъияти кунунӣ ва пешинаи он дар Курдистони Ироқ”-ро ба кӯшиши Пижӯҳишкадаи фарҳанг ва ҳунари ҷиҳоди донишгоҳӣ дар донишкадаи адабиёти Донишгоҳи Теҳрон рӯзи 24 баҳманмоҳ баргузор карданд.

Бозёфтани вожаҳои сара дар гӯиши тоҷикӣ кори содае нест, чун сараҷӯ ҳангоми пажӯҳиши гуфтори тоҷикон ба ҷои шунидани вожагони сара садҳо ва ҳазорон вожаи русиеро мешунавад, ки бисёришон бе он ки ниёзе вижа ба онҳо бошад, ба гӯиши тоҷикӣ роҳ ёфтаанд ва дар он ҷо уфтодаанд. Ба ҳар рӯй, ончи ман дар инҷо ба даст медиҳам, бархе аз вожаҳои сараест, ки дар гӯиши тоҷикӣ ба кор меравад ва метавон корбурди онҳоро ба дигар порсизабонон пешниҳод кард.

Дар сангнибиштаи Дориюши Бузург дар бораи сарзаминҳои зери фармонаш номи “Парсава” (Parthava) омада, ки имрӯза ба сурати Порт (Parthia) гуфта мешавад. Парсава ба Парсав (Parthav) сода шуд ва баъд Парсав бо табдили “р” ба “л” ва “с” ба “ҳ” ба шакли Палҳав (Palhav) даромад. Палҳав низ барои содагии забон ба Паҳлав (Pahlav) табдил шуд.

Панҷумин шумораи фаслномаи илмӣ-фарҳангии “Забони порсӣ” (баҳори 1393/2014) аз сӯйи бунёди иҷтимоъии “Забони модарӣ” дар Тоҷикистон ба ройгон мунташир шуд. Дастандаркорони ин шумораи “Забони порсӣ”, ки ба ду дабираи порсӣ ва сириллик чоп шуда, Зарафшон Мардонова, Назаршоҳ Назаршоев, Фирӯз Набиев ва Дориюши Раҷабиён ҳастанд.

Бисёре аз вожаҳои порсӣ ҳангоме ки ба забони арабӣ бурда мешаванд, вокҳои онҳо дигардеса мешавад. Акнун агар ин вожаҳои дигардесашуда дорои яке аз вокҳои ҳаштгонаи “се” (ث), “ҳе”(ح), “сод”( ص), “зод”( ض), “те”( ط), “зе”( ظ), “ъайн”( ع) ва “қоф”( ق) бошанд , ин вожаҳо арабӣ пиндошта мешаванд, вале ин чунин нест. Албатта, фаромӯш накунем, ки вожаҳое ҳам ҳастанд, ки ба арабӣ рафта ва дигардесӣ шудаанд, вале дорои ҳеч як аз вокҳои номбурда дар боло нестанд. Монанди андоза, ки шуда ҳандаса.

Ибни Халлакон гӯяд: “Абдуллоҳ бини Муқаффаъ аз аҳли Форс ва дар оғоз маҷусӣ буд.” Додӯя ва хонаводааш, аз ҷумла писараш Рӯзбеҳ зартуштӣ буданд, ҳарчанд номҳои исломӣ бар худ гузошта буданд ва ин расме буд, ки дар даврони оғози исломӣ ривоҷ дошт. Ибни Муқаффаъ дар оғоз дабир ё котиби Довуд бини Умар бин Ҳубайра мешавад. Гӯё Ибни Муқаффаъ барои пешрафт дар дастгоҳи давлатии Аббосиён тасмим мегирад, ки мусалмон шавад.

Суди корбурди вожагони порсӣ ба ҷойи вожаҳои бегона сода кардани дабираи кунунии порсӣ аст, ки бо доштани бархе вотҳои ҳамово, вале ноҷӯр, омӯзиши хондану навиштанро душвор кардааст. Ҳамчунин густариши «якзабонӣ» дар гуфтан ва навиштан ё «ҳамзабонӣ», ки бегумон офаринандаи ҳамдилӣ низ ҳаст.

Панҷумин шумораи фаслномаи “Забони порсӣ” дар Тоҷикистон мунташир шуд. Ин маҷалла рӯзи севуми хурдодмоҳ (24 май) дар боғи Рӯдакии шаҳри Душанбе миёни дилбастагони забони порсӣ Дунбола

Бейлӣ дар соли 1799 дар Вилтшери Инглистон зода шуд. То 10-солагӣ ба мадраса рафт, аммо чун падараш замини бузурге дар Устролиё харида буд, ки мехост бад-он ҷо муҳоҷират кунад ва он заминро ба киштзор табдил кунад, Ҳорулд ва дигар фарзандонашро аз мадраса берун овард, то ба ӯ кумак кунанд. Ҳорулд дигар ба мадраса нарафт ва дар хона дарс хонд. Вай аз ҳамон кӯдакӣ нубуғ ва истеъдоди шигифтовари худро дар заминаи забономӯзӣ нишон дод. Дар хона пас аз забони инглисӣ забонҳои олмонӣ, юнонӣ, лотин, фаронса, испониёӣ ва итолиёиро омӯхт. Дар ҳамин даврон буд, ки номи “Авесто” ва “Теҳрон” ба гӯшаш хӯрд.