درباره‌ی واژه‌های «ادب» و «نزاکت» و پسوند «یه»

پرسش: آیا به‌راستی «ادب» فارسی است؟ «نزاکت» از «نازک» گرفته شده است؟ و پسوند «یه» در واژه‌هایی چون نظریه، رویه، زعفرانیه و … آیا پسوندی پارسی است؟

پاسخ:

– دیدگاه چیره این است که ریشه‌ی واژه‌ی «ادب»، «دی‌پی» به معنای نوشتن است که از زبان آرامی وارد زبان پارسی‌ باستان شده است. دبیر، دبیره، دبیرستان، دبستان و… از جداشده‌های این واژه‌اند. از همین رو در لغت‌نامه‌ی دهخدا واژه‌ی «ادب» واژه‌ای پارسی و معرب‌ به شمار آمده‌است.

– ابولحسن نجفی در کتاب «غلط ننویسیم» در زیر درآیه‌ی «نزاکت» چنین نوشته‌است: «این کلمه در عربی به کار نمی‌رود و فارسی‌زبانان در دوران متأخر آن را از روی واژه‌ی نازک فارسی به سیاق مصدر عربی ساخته‌اند.»

– «یه» پسوندی عربی است. در این باره می‌توانید بنگرید به: «فرهنگ پیشوندها و پسوندها» نوشته‌ی خسرو فرشیدورد.

 

جستارهای وابسته

2 دیدگاه فرستاده شده است.

  1. پرسش؟ ;کجا data را “داده” ترجمه کنیم و کجا آنرا “داده‌ها”
    datum که دیسه مفرد data امروزه در متون انگلیسی امروزی به خصوص در زمینه انفورماتیک تقریبا به کار نمیرود. و تقریبا در همه حال از data استفاده میکنند.
    در انگلیسی گاهی data آنرا به صورت یک mass noun در نظر میگیرند و مثلا میگویند data is
    گاهی هم به صورت جمع آنرا درنظر میگیرند و مثلا میگویند data are
    و اگر هر دوی “data is” و “data are” را در گوگل جستجو کنید میبینید که هر دو به کار میروند.
    شماری از نویسندگان هم میبینید اصلا قاعده خاصی را در نظر نمیگیریند و همیشه برای data فعل مفرد به کار میبرند و یا در طرف مقابل نویسندگانی هستند که همیشه برای data فعل جمع به کار میبرند.
    تکلیف چیست؟

    واژه در زبان فارسی با زبان انگلیسی دیگرسان است. در زبان انگلیسی همه­‌ی نامواژه­‌های جمع هم با کارواژه­‌ی مفرد به کار می­‌روند و هم جمع؛ اما در زبان فارسی هنگامی که بن­مایه­‌هایی که این داده‌ها از آن بیرون کشیده شده‌­است یکی نیست، می‌گوییم: «من به واکاوی داده­‌ها پرداختم».
    به دیگر سخن، کاربرد دیسه‌­ی جمع زمانی سپارش می­‌شود که داده‌­ها همگن نیست، ولی چنانچه داده همگن باشد از دیسه­‌ی مفرد آن بهره می­‌بریم. فراموش نشود که اگر درباره­‌ی جنس سخن می­‌گوییم برای نمونه می‌­گوییم: «اسب حیوان نجیبی است»، از دیسه‌ی مفرد بهره می­‌بریم؛ زیرا درباره­‌ی هموندان آن نوع یا گروه یا جنس درست می‌نماید.
    پارسی‌انجمن

  2. چرا آرامی ؟ چرا باید واژه ما از آرامی گرفته باشد. هرگاه واژه از پارسی باستان می آید با یونان . ارامیان عوض می شود و پارسی دری با عربی و ترکی.
    چون آرامیان تمدن قدیمی داشتند . وجود واژه ها که در پارسی باستان هست در آرامی هم هست این نیست که که آنها از آرامی گرفتند. آیا این واژه ها ساخته شده آرامیان هست یا وارد شده . تمدن آشور و ایلام چندین بار بدست نژاد های آرایایی (کاسی و لولویی) یا نژاد های دیگر (ایلام) به تصرف در امده وزمان بسیار هم انها در آنجا بوده اند. آشور فرهنگ و خط شو از سومریان گرفته و بسیاری از ساختار و واژه از سومر به آشور و بابل رسیده است.
    تا اکنون ندیم کسی از وام گرفتن واژه پارسی باستان از بومیان ایرانی لولویی (کرد – لک – لر) یا بازماندگان ایلامیان گفته باشد. مردم لولویی و ایلامیان از تمدن ها آشور و بابل کهنه تر است و داشن و هنرشان بسیار بالاتر. بیاد اوریم که همه معماری آشور و بابل بدست بردگان جنگی که بیشتر صنعتگر ، بنا ، مجسمه ساز و … بودند آنها آنرا ساخته بودند .من در واژه نامه ای ندیدم که واژه ای از ایلامیان باشد یا لولویی و .. ولی واژه آرامی و خانواده حامی و سامی پیدا می شود.
    چرا ما از ایلامیان واژه وام نگرفتیم. ایرانیان هم خط و هم زبان شان رو می دانستند. فرهنگ ایران از نژاد های بومی ایرانی بوده و نگاره های انها همانند نکاره ایلامیان بوده است.

    نوشتن پارسی زبانان به خط آرامی نشانه نداشتن خط و نبود سواد نیست. خط بسیار پیش از این قدمت دارد. آیا نژاد اریایی مردمان کوچ نشین و روستا نشین بودند . خوستگاه آریایی ها که پیدا نشده بسیار مهم است. اگر جایی که پیش از امدن مشخص شود پاسخ بسیاری از پرسش ها داده می شود
    چه پرسشی آیا تمدن داشته اند یا نه – خط و کتاب داشته اند و …
    یک پرسش دیگر اگر نوشته ایی باشد که مانند نوشت های ایران در سده چهارم تا نهم. که واژه های عربی در آن مشاهده می شود.سنگ نوشت هایی باشند که از سرزمین های دیگر باشند که به خط ارامی نوشته واژه های آرامی درون شان باشد. چگونه بفهمیم که این سنگ نوشته ها به سرزمین های دیگری است.
    پرسش دیگر از کج این کتبیه ها و سنگ نوشته ها متعلق به اشور باشد . اشور آنها را از جایی نیاورده باشد(که هیچ بدیهی نیست )

دیدگاهی بنویسید.


*