Вожаи “фаро” дар фарҳанги Деҳхудо ва дар бархе корбурдҳои он дар адабиёти порсӣ батанҳоӣ маънои “наздики… ва ба сӯи…” дорад. Намунае аз Ҳофиз:
Сар фаро гӯши ман оварду ба овози ҳазин,
Гуфт, эй ошиқи деринаи ман, хобат ҳаст.
Дар илм шумо бо мафҳумҳои дақиқу сареҳ ва иборатҳои саррост сарукор доред. Чунин суннате дар порсӣ камтар вуҷуд доштааст. Агарчи донишмандони эронии бузурге чун Абурайҳони Берунӣ, Ибни Сино ва шогирдаш Ҷузҷонӣ, Исмоъили Гургонӣ (Ҷурҷонӣ), Хоҷа Насираддини Тӯсӣ ва дигарон осоре илмӣ ба забони порсӣ падид овардаанд, аммо инон ба нисбат андаканд ва дар гузашта порсӣ бештар забони шеъру адабиёт будааст, ки дар он шоъири ғазалсар ё қасидагӯ тарҷеҳ медиҳад вожаҳои дупаҳлӯ ба кор бибарад, то чанд ҳиссу тасвирро бо ҳам тадоъӣ кунад ва басо, ки маъно ва мафҳум дастхуши қофия мешавад. Албатта, бозӣ бо вожаҳо барои чакомасароӣ хушоянд аст, аммо гурез аз мафҳумҳо ва ҷамлаҳои бешубҳа дар донишҳои дақиқ нашуданӣ ва тардкарданӣ аст.
Вожаи “ъишқ”, ки дар форсӣ “ишқ” талаффуз мешавад, дар адабиёти форсӣ ва ирфони эронӣ ҷойгоҳе барҷаста дорад. Шояд битавон гуфт шоъирони гуногуни форсизабон камтар вожаеро ба андозаи ишқ ба кор бурда бошанд. Бо ин ҳол, чунин менамояд, ки то кунун чандон пажӯҳише, ки бар пояи дастовардҳои навини забоншиносии торихӣ устувор бошад, дар бораи он нашудааст. Дар ин навиштаи кӯтоҳ нигоранда ин андешаро пеш мениҳад, ки вожаи “ишқ” решаи ҳинду-урупоӣ дорад. Ин пешниҳод бар пояи пажӯҳишҳои решашинохтӣ устувор аст.
Нахустин фасли сол баҳор аст, ки дар забони порсии миёна (паҳлавӣ) се ном барои он омадааст: wahār, afsālān, mēdyōzarm. Вожаи wahār аз авестоӣ омадааст. Дар сонскрит vasantah (номи Vasanti дар филми ҳиндии “Шӯъла” ба маънои “баҳорӣ” аст) ва дар лотин ver ва дар пурво-ҳинду-урупоӣ -wers* омадааст. Дар инглисӣ vernal ба маънои “баҳорӣ” аз ҳамин номи лотин омадааст. Дар забони русӣ баҳорро “весна” мегӯянд, ки аз ҳамин реша аст.
Бо густариши нуфуз ва чирагии арабинависон дар дарборҳои Эрон ва фазлфурӯшиҳои бепояву бемоя гузашта аз вуруди беандозаи вожаҳои арабӣ ба забони порсӣ, дастури забони арабӣ низ бар порсӣ таҳмил шуд. Аз ҷумла, дар заминаи ҷамъ бастан. Дар ин даврон на танҳо вомвожаҳои арабӣ дастури забон ва сарфу наҳви худашонро ба ҳамроҳ оварданд ва аз дастури забони порсӣ сарпечӣ карданд.
Дастури забони порсии нав” (Modern Persisk Grammatik), навиштаи Ашк Долен, устоди забонҳои эронӣ дар донишгоҳи Упсоло, ба чопи дувум расид. Ин наск (китоб)-и поя (марҷаъ), ки нахустин бор дар соли 2010 чоп шуд ва бо рӯйовариш (истиқбол)-и болои хонандагон аз чанде пеш ноёб буд, ҳафтаи гузашта аз сӯйи интишороти Фирдавсӣ дар Истукҳулм барои бори дувум бо вироише тоза ба бозор омад.
Ба бовари гурӯҳе, ҷойгузинии наввожаҳо бо вожаҳои ҷоуфтодаи бегона дар ҳамситезӣ бо адабиёти суннатии мо қарор мегираду мояи он мешавад, ки мо пайвандамонро бо забони Ҳофизу Саъдӣ аз даст бидиҳем. Эшон, ки дилсӯзона аз ҷойгоҳи посдорони забони порсӣ сухан мегӯянд, гӯё фаромӯш кардаанд, ки омехтагии ҳаштоддарсадии забони порсӣ бо вожагони тозӣ боровард (натиҷа)-и талошҳои эшон ва ҳамандешонашон дар гузашта будааст.
Маҳини Даврон: Ҳадафи аслии торномаи «Порсӣ анҷуман» пос доштани забони порсист. Ҳадафи ба хати сирилик баргардониданаш ин аст, ки мардуми Тоҷикистон ва Самарқанду Бухоро, ки бо амри таърих аз хатти форсӣ маҳрум шуданд, тавонанд матолиби ин торномаро бо хатти сирилик бихонанд ва аз андешаву таҳқиқоти донишмандони форсизабон огаҳ шаванд.
Торихи забони форсӣ” барҷомондаи гаронсангу мондагор аз устоди зиндаёд, дуктур Парвизи Нотили Хонларӣ, пажӯҳишгар, адабдон, чакомасаро, забоншинос ва сиёсатмадори даврони Паҳлавии дувум аст, ки танҳо китоби поя (марҷаъ) дар ин замина низ ба шумор меояд. Бинои ин китоб бар панҷ пӯшина (ҷилд) рехта шуда буд, ки забони эрониён аз даврони куҳан то ҳамрузгорро дар бар мегирифт.
Эронзамин ва тамаддуни баромада аз он ба сони фарши рангоранги шигифтангезест, ки эрониён дар дарозои торихи куҳансолашон аз ҳар деҳкада, шаҳру устон бо ҳар фарҳанг, ойину бовар, гӯишу забоне дар сохту болиданаш нақше басазо доштаанд.